Seren Cymru

.y- 101* (SflUvpti). CANIADAETII GREFYDDOL. LLYTBYR IV. Nodweddion ac Hanfodion Caniadaeth Grefyddol. 1. Dylai canu yr addoliad fod yn llawn o Dcluw, ac yn gvfoethog o ysbryd a theimlad crefyddol. Nid y gerddoriaeth oreu i'r ghsst, yn ami, "W yr oreu i ddylanwadu ar y galon. Dywedai Hooker, Music that a martyr may sing, and an angel listen to, ought to be the music of the church." Dylai v canu crefyddol, nid yn unig foddio Cliist y celfvddydwr, ond hef'yd boddloni calon a theimlad moesol ac ysbrvdol y cyff- If din. Y mae hi yn ami mewn cerddoriaeth fel mewn pregethu. Nid y bregeth oreu i bechadur yw v fwyaf coethedig, meddyl- gnr, athronyddol, a chelfyddvdol—y fwvaf godidog o ran iaith, barddonol c ran ymad- roddion, ac ardderchog o ran cyfansoddiad; eithr y fwyaf syml, ac efengvUidd, a'r hon a pa fwyaf o ddylanwad arno, er ei ddwyn i ofni, parchu, addoli, a gwasanaethu Dnw. Felly y rnae hi mewn cerddoriaeth. Y d6n oreu yw, nid y fwyaf celfyddydol, &c., yn ami, ond y fwvaf syml a di-addurn, a'r fwyaf effeithiol i ddylanwadu ar y gynnull- eidfa, er eu lIan" o ran eu medd v liall a'u calonau mewn moliant i'r Arglwydd. Mae llawer o fel arall, gwaethaf y modd. Yn lie arwain y meddwl a'r galon at Dduw, j hwv a'u narweiniant yn mhell oddiwrth Dduw, ac a aDtudiant yn mhell ddvlsnwad nefol llawer pregeth dda, a chyfarfod gwresng. 2. Dylai Caniadaeth y cyssegr fod yn gyfryw ag fl alio pawb ganu y tonau yn rhwydd, vstwvth. a riaturiol, ac vn hawdd rwcanugan gynnulleidfa fawr. Canu yr eglwysi eyntefig oecld fell.v. Unai yr holl gynnulleidfa yn nghyd, megys un llais, teimlad, a chalon, i foliannu yr Arglwydd. Dim ond lleisian yr addolwyr a glywid yn dvrchafu moliant i'r Jehofa. Y tonau oeddynt yn cyfateb i deimladau calon dduwiol, ac yn cynnorthwyo dyn i barchu Duw. Yr oeddynt yn gyfryv, Alawon a, y gahai pawb ymuno ynddynt; dysgid hwynt yn fnan, a chenid hwynt gyda gwres a bywyd. Dylai y Canu Crefyddol fod yn a"at a phwyilog vn ei symudiadau. Ni ddylid cadw yn rhy gaeth at amser a chelfvddyd yn addoliad yr Arglwydd, ac mewn cyn- nulieidfa fawr o bobl. Dylai celfyddyd roddi tfordd i natur, teimlad. a chrefydd. Y rnae canu evflvm vn taflu cynnulb idf > fawr o bobl i ddryswch, ac annhrefn, ac yn distrywio yr addoliad. Y [nae canu rhy arof drachefn, vn dra niweidiol—vn nar- wei(loio, ac yn lladd y gynnulleidfa, ac yn angeu i'r gwasanaeth. Er yn araf, dylid gofjilu am fod vn fawreddog-yn Hawn bywyd, ac ellni, fel dynion yn mhresenoldeb yr anfeidrol Dduw, ae yn ymwneyd a'r gwasanaeth uchaf a phenaf. 4. Nid oes eisi<ju rhy w lawer o ragoriaeth celfyddydol yn ngherddoriaeth (y t) Dduw, Y mae celfyddyd a chwbl i gael eu liyncu i fyny yn llwyryn Nuw a'i ogoniant. Ych- ydig o drawsgyweiriadau, oddieithr y rbai triwyaf rbwydd a naturiol. Mae gormod o gelfyddyd yn niweidiol yn Ngherddoriaeth y 11 y Cyssegr neu y canu hwnw sydd wedi ei fwriadu i effeithio a chvnhyrfu cynnulleidfa 0 bobl. Yr holl Alawon cenedlaethol ydynt )11 syml, a di-addurn ond etto, y maeut yn nerthol a dviattwadol-yii llawn medr, athrylith, a thalent; ac y maent yn taro ar 1 seiniau hyny sydd yn treiddio yn gyfartal 1 lynwes a chalon y dyn cyffredin, a'r cel- fvddydwr. Pan glywom fil o Saeson yn canu cydgerdd (chorus) Rule, Britania neu eynnifer o'r Americaniaid yn canu "Hail Columbia;" neu gynnifr a hyny drachefn o Gymry cynhes galon, yn catiu I Hen wlad fy Nhadflu," yr ydym megys yn annghofio pob peth yn nghylch cydsein- iaid ac annghydseiniaid, ac yn cael ein gorchfygu a'n liyncu yn llwyr gan y teimlad cvffredin, ac iiis gallwn osgoi yn hawdd heb rpddi bloedd o lawenydd. Felly mewn Cerddoriaeth grefyddol a chynnulleidfaol. Y tônau a arferid gynt oeddynt syml, acyn gytaddas t deimlad crefyddol; a Oyddent yo "cynhesu pob mynwes. yn toddi pob caio% ac yn uno yr holl gynnulieidfa mewn un teimlad o foliant i'r Arglwydd. Gwaethaf y modd, y mae dirywiad mawr wedi cvmmeryd lie yn hyn, fel IJuaws o bethau ereill. lihaid ffurfio cor, a ehael arweinydd—hwnw, fe ddirhon, heb fod YCI grefyddol rhaid ei dalu yn dda, ac y mae y draul yn myned yn fawr. Y mae gan yr arweinydd hwnw drachefn gymmeriad prolfesedig fel Cerddor i setyll neu syrthio, a rhaid cyflawnu y gorchwvl mewn ffordd a fyddo yn dwyn enw, clod, ac anrhydedd, iddo e( ac nid i Dduw gan hyny, dewisa y tonau ei hunan— tdnau yn ami a fyddant jyn rhy gelfyddydgar i'r gynnulleidfa i ymuno a chydganu. Y maent IrNY, gan hyny, yn gwrando yn ddystaw, fel mewn cyngherdd, neu eisteddfod, pan y dylent oil gydganu, a chydfoli y J ehofah. Y cantorion yn ami ydynt y cyfryw fyddant yn y chwareudy ar yr wythuos, ac yn nh^ yr Arglwydd ar y Sabboth—gvda S,ltau nos Sadwrn, a chyda Duw y Sul. Ar yn ail gyda Christ a Belial. Mae yr eglwysi wedi myned i ganlyn eugilydd, ac iefelychu y naill y llall. Os na fydd cor, a chanu celfyddydol, a damau coethedig, yn cael eu canu yn y capel, yr ydys yn barod i ddweyd fod y cyfryw yn amdd'ifad o chwaeth, ac ar ol yr oes. Ond yn awr, yr ydym yn dechreu gweled dyddinu gwell," ac adeg amgenach—cyfuewidiad wedi dechreu yn y pwnc hwn. Y mae dynion o chwaeth, a thalent bur a choethedig—dynion o allu a barn-dynioll o grefydd a duwioldeb, yn dechreu teimlo ei bod yn bee hod i osod celfyddyd, a difyrweb, y.. lie gwasanaeth difrifol Duw. Mae dynion o chwaeth gywir yn cydnabod mai Canu crefyddol, a chyn- nulleidfaol, a cherddoriaeth syml, bywiog, a difrifol, yn unig sydd yn briodol-yn ,qyfaddas, ac yn gweddu gwasanaeth y cyssegr. Mae yr awdwyr goreu, a'r aw- L durdodau penaf, yn awr ar Gerddoriaeth Grefyddol, yn caniatau y dylai Caniadaeth ty yr Arglwydd fod yn syml a difrifddwys a chan annghofio y pethau gwylltion, gweigion, a dieuaid, hyny gynt, ag oed dyut yn Agor a gogleisio'r giust, Cyrtioi a liigtoi dwy glUSt," y fnaent yn syithio yn oi at d6nau ac arddull o Gerddoriaeth gyfauJas i osod allan de.niladau crefyddol calon dduwiol. Y maent yn adfywio yr hen Alawon nnwyl hyny ag a t'uout yn gwetieiddio cynnulleid- faoedd Cymru cyn liyti-hen Alawon ag sydd wedi cael eu diystyru a'u tatiu heibio er ys amser maith, fel pethau gwa. J a diwerth eithr, er hyny, yn werthfawr, ac yn llawn athrylith a thalent; a llawer o honynt wedi cael en cyfansoddi gan G. r- ddorion o'r chwaeth uchelaf. Y rhai hyn yn awr ydynt yn dechreu dyfod i fri a gogoniant, a'r byd yn dechreu teimlo eu gwychder a'u lhagoroideb. Dywed yr enwog Caledfryn yn rhagorol ain yr hen r' 0 dôllau allwyl hyn yn ei englynion i "Swn Addoll" y Parch. D. Itichards, Caerffiii:— II Hen donau a aiiwaeiiom—o'ucwsgle, Yw'r casgliad a gawsom; I Natur eto'n troi atom, Loua y diist galon drom. < Trwyddo y saint a roddant-i lor nef, Drwy ia-vn hwy) addotiant; Tra rnel.vs-t,iii riioi moliant 1 Ein Duw ni i'r cnawd a wnant. TeimJatl-nid teim!ad at dôn-yo unig, Enyna serch Cristion Yr eneintr'a:] rhad yr I6n, A'r goleu draidd i'r galon. -■! f Eneinniad sydd yn nbonau—yr hen saint, Y rhai'n sy' f I diliau; Ond iliai syebion, gwylltion, gau, A eiliwyd ar eu lioiau- Un pSr rai gwylltion i gyd-a'u mwynder, Yn ddim ond celfyddyd Yntau yn ddiau a ddyd, Trwy ofal nutur hefyd. t* T rai g«$r nid yw'r geiriau—ond esgus, Gael dysg;u gwneyd lleisiau; Ni edwyn eu lipneidjau. Ond si gwynt sy yn gwau. Sigti y dori sv'n eu (lenti,-nid y gerdd, Enaid gwirddarig inu Siv'n—a ftim ond 8-<VII, a su, Wna i enaid newynu. Moelganiad yw mawl genau,—nad yw'n dod 0 dai. dwyin <J(jia>ladauj Os siwn Hais oer sy'n llt-sbau, Ni waeth corn hwrdd na hwythau. Swn geir a syna goryn—heb eiriau, Neu barabl, gan delyn Nid all twrf, twrf, oiiil gwnfcyd dyo A pharabl, fel offeryn. Organ wyr a getiynt-yn y deml, Nid am stin yr (ieddynt; Pa enaid, pwy o bonynt, A fuerifjed fyw ar wynt ? Mae enaid yn emynwu—a mawl gSn Y deitil gvnt ,r Saiiiiau Ni chai'r otter er cryfhau, Le byth ond fel ail bethau. Ond yn ami dodwn yma—siiVn a llais Vil y lie Hinyea A sylwpdd, a'i duedd da, Daii niwl, gaifl f,(i yri ola'. Os mawl i'r dull, os mawl i'r don—yw'r maw), Rhoir lrwy o rai gwylltion Ond OS Itmwi ach, a dys» ml 16n, Rhai gwaraidii hla'r yorou. Rhai'n toddi gan eu tueddiad,—rhai'n dod A'r hen dan i'r teimlad Rhai ddeil mewn g«ir addoliad, Llai eu s^n, find mwy'u lleshad. Mae genym rai raeginau—a allant 01 wng cryfion tfis'au Kin meiiywod nod dan wan, <.t Leisiant fel angylesau. Am iawn deimlad d\'lnunwn-gyda'r dull, Gyda'r on.a'rby'dwn; Ar ol y f,ttb swynol svvn, Trueni fydd troi i aninvn." Y mae canu syml a di-addurn yn gwas- anaethu dau amcan clodwiw yn addoliad yr Arglwydd. Yn un pl'th, v mae tonau felly yn hawdd i bawb i'w canu, a gall yr holl gynnulleidfa ymuno yn y moliant." Peth arall, y mae to iau felly yn caniatau, ac yn rhoddi yr holl anrhydedd, a'r ogoniant, i Dduw, a dim i hunanoldeb a balchder dyn. 5. Dylai y don mewn Cetddoriaeth grefyddol a chynnulleidfaol ddilyn hyd y frawddeg farddonol. Ni ddylid rhanu na tbori geiriau yn eu banner. Y mae hyny yn ami yn gwneyd y geiriau yn ddisynwyr, ac yn hynod dJigrif. C ywwvd Job" lawer gwarth yn cael ei chanu ar eiriau cyffelyb i hyn Ry'rn yn dv erfyn, Arglwydd mawr, Ddisijyn o entrych nef i Ihwr, 'R'v(i %-s,,ol faitit Ieliof,r) (Idyn 'Roi belltJlth Jacol) i hob un," Mae y frawddeg ddiweddaf yn y don yn tori yn y g-lir Jacob," ac felly, fe ddyw- edir, Koi bendith Jac- yn lie bendith Jacob i bob un." Y mae rhanu a thori y geiriau ar sillau fellv, yn gwneyd y far- ddoniaeth yn ami yn ddisynwyr. Geliid nodi lluaws o enghreifftiau ereill cyffelyb onddichony gwasauaetha cymmaint a hyna ar hyn o bryd, i ddangos na ddylid gorphwys mewn Canu, inwy nag mewn darllen, nes gorphen y frawddeg farddouol, I a chael allan y meddwl a'r synwyr. ,> 6. Dylai y Gerddoriaeth Grefyddol a'r farddoniaeth fod yn gyfaddas y naill Pt llall. Ni ddylid ieuo yn annghymharus— tonau gwael ar eiriau gwych, na geiriau gwych ar donau gwael. Dwy chwaer anwyl, ac agos iawn, yw Barddoniaeth a Cherddoriaeth; a medda y naill a'r Hall ddylanwad mawr ar wahan oddiwrth eu gilydd; ond pan unir hwynt yn nghyd, y maent yn rhyfeddol a nerthol, ae yn meddu dylanwad anwrthwyuebol ar y galon ddynol. Mae llawer cyfansoddiad barddonol da wedi- ei niweidio yn fawr, trwy Gerddoriaeth wael; a Uawer ton ragorol wedi ei hpn- m haru yn dost gan farddoniaeth dlawd it di-enaid megys y rhai canlyooI 41 Y Sabboth hyfryd wyl yw hon, Na flined gofal hyd mo'n bron Ond boed ein calon, did!, didl, Pel Dafydd bacb yn chwareu'r fidl. Dafydd gyda chareg fach, 'f Dim llawer mwy na hwtwn, D'rawodd Goliath fawr i'r llawr, Mor farwed a chig llwdwn." Dyma beunillion a genid gynt gyda hwyl I a bias neillduol, mewn angladdau :— 0 codwch fl, fy mhedwar ffrynd, O'r ty i'r bedd sydd raid i'm fyn'd Y ty o glai sy'n aros draw— Y fi sy'n myti'd, a chwith-u ddaw." Fe'm cleddir innau maes o law A chaib f1 rhaw a phicys; Os na chai 'nabod Crist yn frawd, Hi fydd yn dlawd eehrydus." Fy nghymnaydogion o bob rhyw, 'Ngh\ feittion gynt ar dit y hyw, Yr enaid aetli o'r corff i ma's, Trwy ddivylaw oeriott arigau glàl. L Codwch y corff, ac ewch i bant, A cliariweh ef dros Iryn a ph;int, Hyd at y bedd, ibowch orphwrs lawr, Hyd nes adseinio'r udgorn mawr. Mewn soffln cul o bren cilf fod, d. Hel, all" symud lliw na thro'd, A'm corff yn llawn o bryfed byw, A r enaid bach lie myno Duw." Dyma bennill angladdol a genir yn ami c' iawn yn y dyddiau diweddaf hyn :— ;1 Angeu yw terfyn pob dyn byw, f[ Er hyn nid yw ond tmnuid ,,u Myned sydd raid o'r t$i'r bedd, Yn union 'run wedj a'r defaid." Wele bennill arall a genid gynt gyda r' hyfrydwch mawr, a llawenydd neillduol, mewn cyfarfcdydd diolchgarwch am y cyo. hauaf: — "Tydi, o Arglwydd, wyt yn rhoi ■> Bara beunydd i ni gnoi ,r Os daeth gwlybaniaeth nr yr 9d, or Ti ro'ist y tatws i ni uyd." Wele bennill doniol arall Y defaid gwyninll u'r traed glan, Sy'n pori'n mvs; vr eitiyn man; iX Y g seg we i n'r pilyn brith. Sydd fel Apost-il yn eu plith," Yn lie barddoniaeth wael, fel sydd wedi eu nodi, dylid ymestyn at y farddoniaeth oreu. E:nynau yn llawn o foliant i'r Arglwydd. Y mae digon o emynau gwych i'w cael, wedi eu cyfansoddi gan yr awdwyr goreu, a'r beirdd penaf. Dylai y beirdd gor<-u, a'r cerddorion penaf, ymuno a'u gilydd, er anrhydet'd iddyot eu hunain, ya gystai a'r celfyddydau a garant, ac uno eu cyfansoddiadau penaf vo nghyd. Y mae eisieu rhagor o farddoniaeth yr vsgrythyrau. Yno y mae y farddoniaeth oreu, y medd- yliau poraf a phenaf, a'r darluniad iu mwyaf ysblenydd a gogone Idus. Mae eisieu rhagor o farddoniaeth ysbrydol a dwyfol y y nefoedd, a llai o farddoniaeth y dd'iear. Y map rhagor o fywyd a than, dylanwad a nerth, yn marddoniaeth y Beibl nag sidd MeWI7 un farddoniaeth arall. Mae rnwy o eisieu gair pur Duw i gael ei osod i Ger. ddoriaeth syml, dwys, ddifrifol, achyfaddasj yna yn ddiau byddaf genym well canu, Dyria un o'r pethau sydd yn gwueyd Cer- ddoriaeth Handel mor fendigedig—yn rhoddi y fath nerth, bywyd, a dylanwad j