Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
.Y CADBEN HENRY WILSON,
News
Cite
Share
.Y CADBEN HENRY WILSON, A DARGANJrYDDIAD YNYSOEDD FELEW.* LLYTHYB I. MAE nodweddiad y gWr bynod hwn yn cael ei osod allan yn fwyaf neillduol yn y damweiniau a'r dyg- wyddiadau y cyfarfu efe a hwynt yn ei alwedigaeth forwriaethol, ac yn enwedigol y fordaith beryglus yn y llong ANTELOPE, ar ddrylliad yr hon y cafodd efe a'r dwylaw oedd gydag ef waredigaeth raglun- iaethol, a phan y bu yr unrhyw ddamwain yn ach- lysur i ddarganfod, neu o leiaf i gael hysbysrwydd manylach o amrywiol ynysoedd anadnabyddus yn y Mor Tawelog Gogleddol, y tu draw i China, sef Ynysoedd y Pelew, rhwng hydred 134° a 1360 dwy- reiniol, a rhwng lledred 6° ac 8° gogleddol. Felly, gan nad oesgenyf ddim pethau amgylchiadol i'w hadrodd am y Cadben Wilson, yn amgen na'r hyn sydd yn dwyn perthynas a'r fordaith grybwylledig, deuaf yn uniongyrchol i draethu am helyntion yr unrhyw, gan adael i'r darllenydd gasglu nodwedd- iad gwrthddrych y bywgraffyddiaeth oddiwrth ei ddull a'i ddyspwyll yn arlywio amgylchiadau y dyg- wyddiad hwnw. Yr Antelope ydoedd lestr helaeth, o yn agos i 300 o dunelli, yn cael ei defnyddio yn ngwasanaeth Cymdeithas Anrhydeddus Cydfasnachwyr yr India Ddwyreiniol, dan lywyddiaeth y Cadben Henry Wilson. Yn mis Mehefin, 1783, yr oedd y Hong uchod yn gorwedd yn mhorthladd Macao, ar duedd- au China; a'r Cadben a dderbyniodd orchymyn oddiwrth y Gymdeithag i barotoi ei huu a'i lestr i fordaith gyda phob brys galluadwy felly, erbyn yr 20fed o Orphenaf, yr oedd pob peth yn barod a thua thri o'r gloch prydnawn y diwrnod hwnw, aeth y dwylaw oil ar y bwrdd, sef y Cadben, tua 30 o forwyr Ewropaidd, a 16 o Chineaid ac yn ddi- oedi hwylient allan o'r porthladd; eithr gan fod y tywydd yn ymddangos yn ansefydlog a niwlog, angorasant tua naw o'r gloch yn yr hwyr mewn 7 gwrhyd o ddwfr. Am 5 boreu dranoeth, codasant yr angor drachefn, a hwyliasant gydag awel deg o'r dwyrain-ogledd.ddwyrain. Eu mordaith y dyddian canlynol ydoedd flin ac anhyfryd y gwyntoedd yn gythryblus, a'r gwlaw- ogydd yn drymion, yr hyn a niweidiai eu llestr i gryn raddau a'r rhan fwyaf o'r da byw oedd gan- ddynt ar y bwrdd a fuont feirw. Fel hyn parhaodd eu helynt hyd y 9fed o Awst, pan y gwellhaodd y tywydd, ac y cliriodd yr awyr yn fwy siriol, fel y cawsant hamdden i adferu pethau i drefn; ac felly gobeithient y caent weithian fyned rhagddynt yn fwy cysurus a diberygl. Ond tua chanol nos eyfodai y gwynt drachefn, gwyneb y ffurfafen a dduai, a thymbestl ddychrynllyd o fellt a tharanati a'u ham- gylchynai, a'r gwlaw a ymdywalltai yn ddiarbed. Y pryd hwn yr oedd gwyliadwriaeth y Hong wedi ei ymddiried i Mr. Benger, y prif is-lywydd, yr hwn, oblegid y dymhestl, a ostyngai yr hwyliau; eithr gan ddysgwyl yr adferid tawelwch yn fuan,nithyb. iai yn angenrheidiol galw y dwylaw i fyny, na de- ffroi y cadben. Ond tra yr oeddid yn crynhoi yr hwyliau, un o'r dynion oedd ar wyliadwriaeth a waeddai allan yn ddisymmwth, Beis-donau beis- donau 1" (breakers). A chyn i'r waedd ond prin gyrhaedd clustiau yr is-lywydd, y Hong a darawai ar graig gyda thordrwst dyebrynllyd Y twrf hwn a ddyg y Cadben a'r holl ddwylaw ar y bwrdd mewn mynydyn, a phawb yn bryderus i wybod pa beth oedd wedi dygwydd. Erbyn hyn, yr oedd yr olygfa Ymddangosodd cynnwysiad y llythyrau hyn yn y "Gwladgarwr" am y flwyddyn J 833; ond gan nad yw yn debyg fod llawer o dderbynwyr SBREN CYMRU wedi gweled y Cyhoeddiad hwnw, yr wyf, ar gais amryw o'm cydwladwyr, yn eu cyflwyno etto i sylw y cyhoedd.—I. W.
INDIA, NEU HINDWSTAN.
News
Cite
Share
Dywedir fod y rhai hyn yn ddynion llafurus, a'u bod yn hollol amddifad o un math o annibyniaeth ar eu meistri. I'r de i'r llwyth hwn, mae dynion a adwaenir wrth yr enw Ramusis. Mae y dyeithriaid ag sydd yn byw yn Hindwstan yn agos oil yn Asiatics ac Ewropiaid. Daeth y blaenaf i'r wlad dros y tir a thros y mor, ac y maent yn lluosog iawn ar arfordir Malabar, ac yn y dinasoedd rhwng Bombay » Surat. Mae yr Asia- ties a ddaeth yno dros y tir yn byw yn benaf ar was. tadedd y Ganges a'r Indus. Daethant yno gyda'r concwerwyr, pa rai a sefydlasant amherodraethau o bryd i bryd yn India. Patoniaid (Patons) yw yr enw wrth ba un yr adwaepir hwynt yn gyffredin. Maent tua 10,000,000 mewn rhifedi. Mae yr Ew- ropiaid yn ddisgynyddion yn benaf o'r Portugiaid nid ydynt yn Iluosog iawn mewn unrhyw le heblaw ar yr orfordir gorllewinol, yn mha le nid yw eu nifer lawer yn llai na 2,000,000. Cyfeiria yr Hindwaid at y rhan ogleddol o Hin- dwstan fel trigfa wreiddiol eu hiliogaeth, eu cyf. reithiau, a'r ffydd Frahminaidd. Mae yn ymddang- os, medd rhai, oddiwrth draddodiadau yr Hindw- aid, a'r tebygolrwydd sydd rhwng y Sanskrit a'r ieithoedd Zeud, Groeg, a Lladin, fod y genedl o'r hon yr hanodd yr Hindwaid gwreiddiol yn byw gynt ar wastadedd canolbarthol Asia, o ba ley moriasant i ranau gogleddol Hindwstan. Gan nad pa un a ydyw y golygiad hwn yn wir ai nad yw, nid yw yr Hindwaid yn barnu mai yn y Deheubarth mae y "wlad santaidd" 0 ba un y daethant. Mae dos- parthiad yr Hindwaid i wahanol pastes, gyda gwaith priodol i bob dosparth, yn bodoli er yr amser boreuaf ag y mae son am danynt. Deillia y gair caste, meddir, or gair Portugiaidd casta, hiliog- aeth, neu achyddiaeth; yn yr iaith Sanskrit, gelwir y castes yn varnas, hyny yw, lliwiau. Dywedir fod cyfeiriad at y castes yn y Vedas, yn nghyfreithlau Manu, ac yn y gweithiau henaf yn yr iaith San- skrit. Nid yw yr awdwyr Hindwaidd yn cydnabod rhagor na phedwar caste, sef, y Brahmans, Ksha- triyas, Vaisyas, a'r Sudras, er fod rhai awdwyr yn dweyd eu bod yn saith. Mae llyfr Hindwaidd yn y Sanskrit yn rhoi y traddodiad Hindwaidd o barth. ed dechreuad y castes fel y canlyn Yn y gre- adigaeth gyntaf gan Brahma, daetli y Brahmanas (sef y caste uchaf), a'r beda (text-book crefydd y sect), allan o enau Brahma (sef y Creawdwr). 0, neu oddiwrth, ei freichiau y deilliodd y Kshatriyas, o'i forddwvd daeth y Vaisyaid, ac o'i droed yr ym- ddangosodd y Sudras mae yn debyg fod gwrryw a benyw, yn perthyn i bob caste, yn gwneyd eu hym- ddangosiad efo'u gilydd. Arglwydd y greadigaeth, gan edrych arnynt, a ddywedodd, Beth fydd eich galwedigaethau gwahanol ?' Atebasant hwythau, 4 Nid ydym ni yn feistri arnom ein hunain 0. Dduw, gorchymyn ni pa beth i argymmeryd.' Gan edrych arnynt, a chymharu eu galwedigaethau, efe a wnaeth y cyntaf yn uwch na'r lleill. Gan fod gan y cyntaf lawer o duedd at y gwyddiannau dwy- fol (Brahme Veda), felly, galwwyd y dosparth hwn yn Frahminiaid (sef yr offeiriaid). Gwnaeth yr ail, sef Kshatriya, yn amddiffynydd rhag drwg (y mil. wyr). Gwnaeth y trydydd (vaisya) yn fasnachwyr ac amaethwyr. Gwnaeth y Sudras, y pedwerydd dosparth, i wasanaethu y tri arall; gwneir yr olaf i fyny o law-weithwyr, a labourers o bob math. Fel hyn mae yr Hindwaid, druain, yn cyfrif am gread- igaeth arglwydd y greadigaeth ddaearol. Gwnawn ychydig o nodiadau pellach ar y castes yn ein hys- grif nesaf. Os mynwn fod heb syrthio i bethau annghyfreithlawn, rhaid i ni ar rai prydiau ymattal oddiwrth rai cyfreith- lawn.—Maaon.