Y Dydd

LLYTHYR ODDIWRTfi Y DYjy a'r BAlCH DRAIN. Y LLEUAD, Boreu dydd Llait, Mehefin 15, 1885' "Dyn a a allan i'w waith," ydyw gwel^dig- aeth gyffredin a phwysicaf y boreu, ond edrych ar y "Dyn" yn dychwelyd, "1' ol cyf- lawni mesur ei "orchwyl" yn yr "hwyr" yw fy arferiad I. Canoedd o weithiau y gweliis y Gweithiwr yn 'Dwyn ei geiniog, dan gwynaw,' a'i wyneb Uwyd yn ofid i gyd. Ac ar bryd- iau eraill, byddai golwg fwy dedwydd arno- y dydd wedi troi allan yn well na'i ofnau- llaw dyoer yr h wyr yn gwastadhau i fesur rynh&u Uafur ar el wyneb, ac yntan yu Viliyl ei gartref yn clywed murmur ei deulu man, a bwiangerdd hwyrol ei wraig wrth roddi yr ieuangaf i gyegu, nes y mddangos yn ddedwydd —yn wirioneddol ddedwydd. Ond yr hwyr o'r blaen, tynwyd fy sylw tuag adeg noswyl- iaw, at ruddfa.iau dwysion yn dyr chafu o gv- mydogaeth tref y DYDD, ac erbyn sylwi a gwrando yn fanylach, deallais mat "Y gwkithiwr" oedd yn cwyno yn chwerw, o herwydd rhyw ymddygiadau a vstyriai ef yn —— gwell genyf beidio ysgrifenu y gair uchaf ar fy mpddwl-dyweder, ynte, yn goodemniadwy dros ben. 'Pwy,' el.e'r Gweithiwr, 'fu yo SOIl am gysegredigaeth coffadwriaeth y marw, ac yn gresynu at bobl sydd yn ddigon 'anfonedd- igaidd' i son am feiau rhai ymadawedig? Pwy sydd yn dolrrio teimladau perthynasau rhai sydd wedi eu claddu yn Heo Fynweut E2;- hrys Plwyf Dolgellau, drwy aflonyddu ar-y meini sydd wedi eu gosod i fyny i anrhydeddu coffadwriaeth eu hanwyJiaid1 Atebed Parson Dolgellau.' Teimlem, pan orphwysai'r 'Gweithiwr' gyda'r frawddeg olaf yna, y bu- asai Parson Dolgellau yn sicr o latebos oes yna Berson yn awr. Dylai enw y neb sydd yn gwnend yr hyn a dd} wed y 'Gweithiwr' gael ei wneud yn hysbys, ac wedi i'rpe»son gynorthwyo y Gweifcbiwr i dtJvfod o hyd i'r creadur cas, os na ellid ei ailtudio o'r wlad, idm' u rbyledd genym os na alltudid ef o dir- oedd cysegredig edmygedd, parch, a chariad y lloaws. Ond ai y 'ftweithiwi' yo mlaen gyda'i gwyn, ae ychwane,Ki,-IULi o'r pethau sydd yntaro yn fwyaf miniog ar deiiniad ydyw gweled dyn yn arloesi gwyneb mynwenl, fel pe buasai yn gae, er gwneutbur walks ar hyd-ddi, ac yn troi o'r neilldu fedd-feini a pbobpeth oddiar y ftordd; a hyny heb fod gwir angen- rheidrwydd am ddim o'r fatb." B .bl an wy J y mae clywed "Gweithiwr" yn air Feirionydd, yo yr oes oleu hon," yn traethu ei gwyn mewn ymadroddion fel yna Yd ofaadwy ddif- ritol1 Gwelais y Caldeaid Paganaidd yn"dwyn esgyrn" yr Iuddewou er ys talm allan o'u beddau! A chan gofio, N ebuchodonozor-y gwr a anfonwyd i Rydychain y dyddiau hyny -oedd WI th wraidd y peth. Ond dyld jweyd, er mwyn yr ychain oedd yn y Class gydag et, Mai cyn uiyned atynt hwy y gwnaeth Nebucbodonozor ei wrhydri yn mysg y beddau. Yr oedd yn Ittti barbaraidd ar ol hyny. Y raddengya i hen Fardd y Nant gael ei gythruddo gan y modd yr ymddygai rhyw greadnr "yn mysg y beddau," yn ei ddyddiau ef. Ac wrth son am yr amgylch- iadau hyoy, ebai Twm,- 'Mae'o mynwent ni mewn maoau-llwybyr troed Lie bu'r tcwyn a'r genau; Sathru beilcbion, brychion brau, Wna byw-ddyn yn eu beddau.' Fel yna y flywals adrodd yr Englyn; ond taerai cyfaill y dydd o'r blaen, mai 'bawddyn,' ac nid 'bywddvn' oedd gan yr hen fardd yn y llmell olat;-ei renwm dros greda hyny oedd, fod Twm o'r Nant wedi bod yn n^dedig yn ei oes am fflangellu, a rhoddi eu henwaa eu hunain ar ryw ddo4barth o foneddigion oeddynt yn big, mawr ar y wlad yn ei ddydd- Íall ef, heblaw fud Twm yn ormoi o Fardd i a!w pobpethsydd yn symud yn fyw. 'Gwyddai Iwm yn dda,' meddai ein nyfaill, "fod y neb a alia sathru yn ddiachos ar feddan'r meirw yn ymgorftoliad o fwy o faw nag o tywyd.' Gwnaeth hen Brif-fardd arall, o'r un oes, xpel mwy difriful at y rhai oedd y pryd hwnw, yn boenus, 'yn myag y beddau.' Ofnwn na ddatfu iddynt werthfawrogi et englyn—ei fod yn rhy debyg i no yn rhoddi petbau a tnt- aidd i'r own, neu yn taflu gemau o flaen y moch !-ùod wele ei englyn ef:— 'Ti sathrwr, baeddwr beddau,—hyd esgyrn O! dod ysgafn gamrau A chotia ddyn, briddyn bran, Y dwthwn sethrir dithau.' Pa ddyben hau halen, a son am 'cysegru,' os na chair llonydd i fe Jdau y tadau a'r mam- au am gymaint ag un oes-nes i'w plant anwyl gan eu llygaid ar y byd! Beth a wneirl Mae y cwestiwn yn un difrifol. Ni fyddtti dwevd mai ar bobl Dolgellau yr oedd y bai-os. ddylasent fod yn ddigon ynfyd i roddi cyrph eu perthynasau i orphwys mewn tir oedd i fesur at drngaredd y Parson—yn estyn dim esmwythad na chysur i'r plant sydd yn methu cau eu llygaid gwlybion i huno, wrth feddwl fod llwybr troed yn myned dros weddillion eu rhieni, a bod y gareg-yr unig gofeh oedd ganddynt yn nodi i sicrwydd 'fan vechan bedd' tad neu fan wedi ei symud ymaith. Chwi sydd yn cael archolli elch teimladau, os oes a fyno'r parson a'r peth, gwrthwyneb- web e'f yn ei wyneb-na oddefwch symud beddteini eich anwyliaid. Mae y gwr oedd yu clegar ac yn chwythu bygythion yn erbyn ua- rhyw un a feiddUi ei wrthwynebu, nes i 01- ygydd Serein Cyinru droi ar ei sawdl a dweyd 'Dere 'rnlaeu' yn fwy tebyg i geiliogwydd nag i lew. (Dweyd wrthych (I" fath an yw y gwr parchedig fel gwrthwynebydd yr ydwy I-Did oes genyf amcan i'w flino na'¡ sarbau.) Trowch cbwi yn ol ato, ac yn ol a ellit gasglu oddi with y modd yr ymddygodd At 01. y Seren, try yntau yn olfel ceiliogwydd pan wrthwyn- ebir ef, a chyhyd ag y cadwch eich Hygad arno, ni ddygwydd i chwi lnwer o niwed. Gallai y bydd ychydig o glegar yn y Ltan, ond nid oes odid neb o hon»eb byth yn clyw- ed hwnw, neu yn cIy wfd ei fod wedi dygwydd fis ar ol iddo fyned heibto. Dywedwcb wrth y dyn yn onest, boneddigaidd, a phenderfynol, yn ei wyneb, yr ystydwch bymud beddfeini n gwneud 11 wybrau dros feddau eich anwyiiaid yn ormes ar eich teimladaa puraf. Ac orii wna hyny, defnyddiwch foddion arall,perffaith anrhydeddussydd yn eich cyihaedd, i sicirh^u pob Uonyddwch p sibt i orphwysfan tawel eich meirw. Gofisr hyn, y mae amgylchiadau pan y mae ymyryd a/r beddau yn r;:er. moi a theg gall amgy Ichiadaufod yn ei wneud yn ang. enrhaid,eryn angenrhaid boenus. Ond awgryma y 'Gweithiwr' yr oeddwn yn galw sylw at ei gwyn, nad oedd yn gweled loti 'gwir angen- r held r wydd am ddirn o'r fath beth' 'A gwo/eb efe, 'Da symudir beddfaeu pertbynas y cyfoeth- og.' Wel, os nad oes 'gwir angenrheidrwydd,' protestiwch yn erbyn yrymyriad. Os oes, ceisiwch oddef yn foneddig4idd, oud wrtb udd- ef, mynwch y feddyginlaeth-mynwalii myn- wch hi t>r unwaith,— CljAPDFA GYHOSDDUS I DdOLGELLAU,