Y Dydd

.MR. GLADSTONE A'l YMDDISWYDDIAD. --Dyna yw testun y siarad ac sydd yn jj&U fwyaf o sylw yn mhob parth o'r eyrnas Gyfunol y dyddiau hyn ydyw yr ^§)fwng gwladwriaethol. Yr oedd ei ia\vrbydi, fel arfer, yn ddigon pell o'r yrhaedd pan y bu i'r Prifweinidog ym- e°l o'i swydd, a chyhoeddid drwy'rne- yddiaduron ei fod ar daith i Balmoral at 1 feistres i'r pwrpas hwnw, nes tynu aHoedd o bobl allan ar hyd y llinell i gael golvvg arno, ac i'w longyfarch ar yr c*%sur. Ond yr oadd Mr. Gladstone twy annibynol ei ysbryd na hyn, ac l(i hawdd ydyw ei ystwytho ef i iyned *■ gaethwas i'r llys megys ei ragflaenydd rglwydd BeaconsfieJd. Dylid cofio fod pu y Frenhines ei dyleiswyddau i'w cyf- yn ogystal a'r Prifweinidog, a thyb yad yn ffyUU yn gyffredin y dyddiau hyn j> y dylai ymfoddloni i aros yn nes w benedd yn ystod yr eisteddiad, ac nid gwiblo hwnt ac yma i bellafoedd y Deyrn- A thra yr oedd canoedd, fel y nod- y<l, ya dysgwyl am Mr. Gladstone er wyn ei longyfarch, yr oedd yr hen wron jj 8^rphwys yn dawel yn ei wely yn °wiiinir Street, yr hyn yr oedd arno ei Wr angen.

Y LLYWODRAETH RYDDFRYDIG- A'R PEN- J —Pell o'n meddwl ydyw creu rhag- obin ertjyn y Frenhines Victoria, J?egid nid ydym yn credu fod penadur l0ed wedi bod yn eistedd ar orsedd mor Q^eradwy gan ei deiliaid ag ydyw hi; fivl i!t0 n*s 8a^wn gau e^n iiyg^d ar am" t)PHV?iaciau sydd yn dygwydd yn eu ltlynas a'r Llys, y rhai a ddangosant i yn eglur pa ffoidd y mae y gwynt yn l' .WYtùu. Cyffrowyd llawer o feddyliau ^ythnosau yn ol oblegid gwaith y Cvf- §omedc'- g°hir^o ei thaith i'r Pan oe(id y Deyrnas hon i bob vjl dangosiad, ar fin rhyfel erchyll, a Crw gallasai ei habsenoldeb dafiu y | anghyfleusdra, dirfawF. Darfu i daith arall o'i heiddo, y pryd hwn i Scotland, beri prysuriad Mesur Cofrestr- iad drwy y Senedd, ac felly atal i Dy y Cyffredin gael y cyfleusdra i ymwneud a gwelliant o eiddo'r Arglwyddi, yr hwn sydd yn anghymhwyso personau fydd yn derbyn cymhorth meddygol i ddewis cyn- rychiolydd. A dyma yr argyfwng pres- enol wedi cymeryd lie a hi yn mhell yny Gogledd. Megys y mae gwelltyn yu dangos cyfeiriad y llif, felly y mae dy- gwyddiadau bychain, disylw mewn ystyr, yn dangos fod Mr. Gladstone yn bobpeth heblaw ffafryn yn y llys. Nid ydyw erioed, yn mhlith y canoedd pellebrau llongyfarchiadol ato ar ei ddydd pen blwydd, wedi derbyn un oddiwrth Victor- ia. Ac y mae y Senedd a'i gosododd mewn awdurdod heb weled gwyneb y penadur gymaint ag unwaith, tra yr agor- odd yn bersonol y Senedd JDoiiaidd o'r blaen dair gwaith. Y mae hyn yn llef- ani cryn lawer am ei phellder oddiwrth ysbryd radicalaidd yr oes.

POBLOGRWYDD Mil. GLADSTONE.—Os ydyw y diweddar Brifweinidog yn an. mhoblogaidd yn mhlith dosbarth neilldu- ol o wleidyddwyr y deyrnas hon a'r pen- adur, y mae yn dringo yn barhaus i fwy o fri ac anrhydedd yn ngolwg y wlad yn gyffredinol. Delfrodd y Llundeiuwyr yr wythnos ddiweddafi ymdeimlad sydyn o'i werthfawredd cenedlaethol, nes ymgasglu o honynt yn llu mawr itLwn i'w longyf- arch ar ei fynediad i'r Ty ddydd Gwener. Nid oedd yn ormod ganddyut ddysgwyl am oiiau olynol modd y gallent gael cyf- leusdra i groesawu y gwron enciliedig. Ehedai rhai ochr yn ochr a'i gerbyd, gan geisio ysgwyd 11aw ag ef. Wedi i'r cer- byd fyned drwy y pyrth, yr oedd y dorf t yn gwanegu i fyny yn erbyn y railings, gan ymddangos fel pe buasai eu brvvdfryd- edd yn barod i stormio y lie, a chario Mr. Gladstone mewn buddugoliaeth i'r Ty. Yr oedd yr un fath pan ddychwelai drachefn, er efallai fod y dorf hon yn I wahanol i'r gyntaf. Y mae yn am)wg iawn i bob un a fyno weled, maiy Grand Old Man' ydyw y dyn ag y myn y bobl ei anrhydeddu.

Y FiiENHINES YN GALW ARGLWYDD SALISBURY.—Gafodd ymddiswyddiad yr hen was ei dderbyn yn Ilact ddiseremoni gan ei feistres yn Balmoral, a gwahodd- wyd ei wrthymgeisydd Arglwydd Salis- bury i'r gogledd at ei Mawrhydi, yr hon a ymddiriedodd iddo y gorchwvl o ffurfio gweinyddiaetb newydd. Erbyn hyn y mae pob sicrwydd fod ei Arglwyddiaeth wedi ymgymeryd 4'r gwaith, er i'r gair fyned allan uiwaith ei fod yn ymwrthod, yr hyn a greodd obeth oyffro a brawych- dod. Oad y mae i opiniynau a dymun- iadau Arglwydd Salisbury lai o ddylanwad ar gwrs amgylchiadau nag a ellid dybied. Dichon nad yw yn caru myned i swydd yn bresenol. Ond nid ydyw dyn yn ei sefyllfa ef yn rhydi i weithredu fel y byddo yn dewis yn mhob amgylchiad. Yr oedd y parodrwydd gyda'r hwn y der- byniwyd ymddiswyddiad Mr. Gladstone yn peri na buasai gwrthodiad Arglwydd Salisbury yn cael edrych arno yn rhyw ffafriol iawn o gylchoedd neillduol. Ond dywedir ei fod yntau ei hun yn synu pan wnaed y datganiad yn y Court Circular ei fod wedi ymgymeryd a ffurfio Gweinydd- OY iaeth, pryd yr oedd ef o dan yr argraff ei fod wedi nodi allan yr anhawsderau mawrion oedd ar ei ffordd—anhawsderau, megys y dangoswyd ar ol hyny, oeddynt bersonol yn gystal a gwleidyddol. Ond, mewn ymostyngiad i'r dirwasgiad a osod- id arno gan ei Mawrhydi, cymerodd arno fynu gweled ei frodyr yn y ffydd Geid- wadol yn uniongyrchol ar ei ddyr.hweliad i Lundain, a sicrhau trwy ymgynghori a 0 zn hwy pa mor bell yr oedd yn bosibl iddo ef ffurfio Gweinyddiaeth a allasai fyw hyd yn nod am bum' mis; ond dangoswyd yn y Senedd nos Wener a nos Lun fod yn ei blaid ef ei hun elfenau ag y profa yn gryn helbul iddo allu eu hasio a'u gilydd. Ceisiodd Arglwydd Randolph Churchill a rhyw ddyrnaid o'i gefnogwyr nos Lun atal neu ohirio ystyriaeth olaf y Ty ar Fesur Ad-ddosbarthiad, a gwthiodd y petti i raniad, pryd y cafodd 34 i'w bleidio, a 333 yn ei erbyn. Caiff hyd yn nod Llywodraeth Doriaidd lawn waith i gystwyo y merlyn anhydrin hwn.

ADDYSG GANOLOG i GYMRU Y maey cwestiwn hwn yn parhau i dynu sylw. Prydnawn Llun diweddaf cynaliwyj3 cyf- arfod gan yr Aelodau Cyinreig yn un o ystafelloedd pwyllgorawl Ty y C/ffredin, o dan lywyddiaeth Mr. G. 0. Morgan, a phasiwyd ganddy nt y penderfyniad a ganlyn: Fod y cyfartod hwn or aelodau dros Gymru a Sir Fynwy, tra yn cadw iddynt eu hunain ryddid 11awn i weithredu gyda golwg ar fanylion y itiesur,ac ynen- wedig mewn perthynas i gyfansoddiad pwyllgorau sirol, a gadawiad allan waddol- iadau neillduol o gylch ei weithrediadau yn dymuuo cofnodi eu cymeradwyaetn gwresog o Fesur Addysg Canolog Oymru, fel ymgais onest a galiuog i ymornest a'r cwestiwn o Addysg i Gymru oddiar saf- bwynt llydan Khyddfrydol a chenedlaeth- ol, ac yn diolch i'r Llywodraeth am ve Iwyno y Mesur," 3