Y Dydd

YN OL I'R CANOL-OESOEDD. (O'R Christian WORLD.) Vv Yn ddiweddar terfynodd achos maith ac anghyffredia a. ddygwyd vn mlaen mewn tref fechan yn Hungary Ogleddol o'r enw Nyir-Egybazt, yr hsi a dynodl sylw holl. I Ewrop. Nid 068 gyffelyb i'r datguddiadau a wnaed ynddo mewn hanesiaeth ddiweddar. f Er cael enghraifft rhaid troi yn ol i ddyddiau tywyllaf y canol-oesoedd. Ac wed'yn ni oheir amlygiad miry brawychus o nodwaddau un drwg nelllduol ar y pryd wedi cyrhaedd gr&dd uchaf tyfiadjo hygoaledd ofergoelus, o y 0 ffiaiddiad aeddfed-flas, o gasineb crefyddol ffyrnig, yn arwain i greulonderau anfad, y rhai y ceisid eu perffeithio dan ffurfiau cyf- raitb, trwy gymhorth camdysfciolaeth neu dystiolaetb wedi ei dwyn yn mlaen drwy fyg- ythiad ac arteithiad, i oleuo yn fuan arnynt. Mae y chwedl yn darllen fel dalea doredig o gofnodion creulonderau ctwil-lyaawl oni bae fod y rhai y bwriedid eu babertha well dianc; y mae yn adalw y modd yn yr hen amser yr yabellld, y terfysgid, ac y gyrld o ddinas i ddinaa, lwythau y traed crwydredig a'r fyn- wes flinedig, ac yr ymddygid atynt fel pe feyddent sorol dynoliaeth; dengya y dlchon i ni ymfirostio goraaod o'r swyn nerthol a j berth yn i'r gwareidd-dra haeli mua a goleued- ig sydd, fel yr baul yn y ffurfafen, yn cymer- yd ei hynt o amgylchy belen ddaearol. Gol- ygfayddram* ddychrynliyd sydd dan ein sylw ydoedd pentref a elwir Tiza-Eszlar. Pym- theg o Iuddewon, trigolion y lie, a gyhuddid o lofruddiad. Sylfaenid yr achwyniad ar ddiflanlad dirgelaidd geneth fach o'r gymyd- ogaeth. Morwyn ydoedd, ac ar y cyntaf o Ebrill y flwyddyn ddiweddaf anfonwyd hi ar neges i bentref cyfagos. Tra yn dychwelyd, c infyddwyd hi gan ei chfaer a'i chyfoedion. Haerid na welwyd hi brth wed'yn. Wrth gwra gellid dyfeiisio, oant o amheuon mewn perthynns i'r hyn a ddaeth o honf. Yn mhen enydgwnaed awgrymiad o natur hynod" 6 frawychus, ei bod wedi ei hyabrydoli ymiith gan geidwad y synagog, ac wedi ei lladd 9 ganddo ef a'i gymdaithion fel y gellid defn- yddio ei gwaed ,aewn eysvlltiad i seremoniau y Pentecost. Y dybiaeth wyllt a maleia- ddrwg hon, a ddefnyddiwyd ar y cyntaf gydag amheurwydd, yn fuan a ddechrf>uodd weithio fel lefain, ac wed'yn i redeg fel tin. Yna- ledaenodd y son o eaau i eliaii gyda chyflFm der ychwanegol, nes o'r diwedd iddo gymeryd meddiant llawn o'r moddwl pobiogHidd, a dyfod yn ddychymyg sefydlog. Fel arfor yr oedd digon o resymau ya dyfod yn mlaen drns y gredo y dymuoid ei chredu. BUarid fod y Talmud yn gorchymyn y gwaed dynol i'w ddefnyddio mewn rhanau o'r defodau Hebreaidd Cofid fod difianiadau dirgelaidd eraill wedi cymeryd lie tua'r un adea;, a thybid y gellid yn awr e^luro y cyfan. Myn- egai y fam of bo i hi wedi derbyn datguddiad- oddiwrth Dduw yn hysbysu fod ei merch wedi ei lladd gan y genedl ysgymunedig. Bachgen ceidwad y drws, pump oed, a dden- wyd ac a lwgrwobrwywyd i ddwejd ei fod ef a'i frawd Moritz wedi gweled y llofruddlad, ac hyd yn nod wedi dal y gwaed yn llestri yr allor. Moritz ar y cyntaf a wadai bob gwyboiaeth o'r achos, ond cymerwyd ef mewn Haw ganyr awdurdodau, wedi yr hyn y daeth allan gydag yatori ya eglur wrth-ddywelyd un ei frawd mewn manylion hanfodol, ond yn cadarnhau drwg-weithrediad y trosedd, yr hwn y proffeaai ei fod yn dyst o hono gan iddo weled y owbl wrth edrych trwy dwll y clo. Yr oedd hyn yn diigon. Esgeulusid y gwrth.ddywediad, pryd y croesawid y aict had pendant ae yr ymddiriedid ynddo. Yn y cyfa aser, ar yr 8'8') o Fehefin, cafwyd corff, yn fawr ddadgysodadig, ond yn debyg i un yr eneth golledig, ac ya wisgedig a'i dill td, 5 yn yr afon rhyw belldar no iedig o'r pentref. Yn Me ei dderbyn fel prawf fod yr awdur- dodau wedi gwneud camgymeriad, neu gyn- yrchu amheuaeth ar y pwnc, y dernyn hwn 0 dystiolaeth, gyda chyfrwyader diyagog, a gyfrodeddwyd yn gadarnhad o euogrwydd dan amgylchiadau o fwy cyffroad nag oeddid wedi tybio. Mynegai meddygon y gymydog- aeth fod y corff yn eiddo person llawer hyn nag Esther Solymosi. Cafwyd y cychwyr i ddweyd eu bod wedi eu cyflogi gan luddew i ollwng y corff i'r afon, ac wedi hyny I Ifugio dyfod o hyd iddo. Yr oedd y cyffroad, yn lie gostwng, yn mwyhau ddengwaitb, Ymddeng- ys tod trigolion Tiza-Esslar, o'r oner i lawr. wedi colli eu synwyrau, a chyda hwy eu holl synfad o weddeidd-dra a chwareu teg. Ym- ledaenodd y cyffroad yn mhell tuhwnfc i'w derfynau cyntaf. Cyrhaoddodd hyd i lys ap- eliadol Hungary. O'r diwsdd rhoddwyd y pymtheg person y dywedid fod ganddynt ran yn y mater ar eu treial. Parhaodd yr ym- chwiliad am wythnosau. Methodd yr achos yn erbyu y personau hyn yn hollol. Aeth comisiwn o ddysgawiwyr o brifyagol Pesth yn hollol groes i farn meddygon Tiza-Eyzlar, tystion y rhai a gymerasant lw eu bod wedi gveled yr eneth ar awr hwyrach na'r hoa y dywedirl ei bod wedi ei lladd, a thyngasant hefyd en bod wedi eu dychrynu i fod yn ddystaw. Profwyd fod chwedl y cyohwyr wedi ei hawgrymu iddynt, a bod eu derbyn- I iad a'ti bairoddiad o houi wedi ei(stcrhall drwy y futh anogaetbm tirioa a'r tynwasg a droir & bawd, ac eraill a ddefnyddidg4n y prlfgwnatabl yn mbresttnoldeb y barnwr Ueol. Yn olaf y bachgen Moritz Schaaf, yr hwn yn fanwl a g*dwyd mewn neilldueid, er ei fod yn cadw at ei adoddiaci. gyda chyniynrwydd sarug, ond pan ytorai allan mewn crochgerydd angherddol ya erbyn ei dad a anghoelii yn IS' hollol. Oamsyniadd mewn perthynaa i Iiw y wisg oedd am yr eneth, daeth i ymrnff-\cll â thystion eraill ar bwyntiau pwysig, a haerai ei fod wedi gweled yr hyn nad oedd yn wel- adwy drwy dwll y clo. Wrth gwrs rhydd- hawyd y dynion, a throir y byrddau yn awr ar eu hachwynwyr. Ond y fath achos sobr, cywilyddus, gwtchryfelgar ydyw drwodd oil. rhaid iddo anadlu ardwyd, cyfreithlondeb yr hwn sydd ddiamheuol. Dichon fod yma es- gusodion. Mae hudoliaeth botlogaidd weith- iau yn cymeryd dull haint ymdaenol, ac yn cynhyrfu niedclyliau cadarn. Pan fe Idyliom yn ein hanesiaeth ein hunain am y fath ad- ganau a'r terfysgoedd d-an Arglwydd George Gordon a braJwriaeth Titus Oates, mae cyf- iawnder a thpgwch yn galw am liniariad gerwiodeb oeryd yr hwn y maS yr allaniad hwn o "ludenheiz" ya gynwys i'w gythruddo. Oafodd ei ddechreuad a'i gynhyrfiad mewn lie arall, et. I y mae ya warthus a greaynns, ac felly y one yn ffaith fod aduewyddiad o'r cynhyrfiadau gwrfch Inddewlg mpWfj man arali. Oyf. Monfab.

PENRflYNDSUORAETH Gymdeithas Lenyddol.—Mae hon wedi dechreu ar ei gweithrediadau eto, Y cadeirydd ydyw Mr. Robert Pritchard, Brithywernydd, ac nid oes,angeti ei ragoi-ach. NOd Fawrth, yr 28am o Hydref, cynaliwyd dosbirth cyntaf y tyinhor. Yr athraw y tymhor hwn ato ydyw y Parch. D. G. Evans. Greayn na welai pobl isuaine ein cymydogaeth fwy o werth cyflesislerau fel hyn, byddai gwrandaw ar y papyrau ddarlleair, ac ar y dadleuon gerir yn mlaen ym i, yn sicr o ddy- lanwadu yn ddyrchafol arnynt, heb son am y dosbarthiadau rhagorol mewn darllen ac esbonio geir yma. ÅELOD. » —

RHOSLAN. Hydref 12fed, cynaliold Annibynwyr y lie hwn eu cyfarfod ysgol. Yr holwr elani ydoedd y Parch O. Jones, Pwllheli. Cafwyd cyfarfod clpdd<>rol, a chyfarwyddiadau gwerthfawr gan Mr. Jones. Yn yr hwyr, preset lwyd yn effiith- iol a dylanwadol gan M!ri. J. R. Jones, Maen- twrog, ac 0. Jones.

SILO U, GLANDWR. Noa Sadwrn, Hydref lleg, cynaliwyd cyfarfod dirwestol cyntaf y tymhor yn y cioel hwn. Cymerwyd y gadair gan y Parch. T. Dinnis Jones, Plasmarl, a chafwyd anerchiadgrymua ac adeiladol gan y Parch. D. G. Evatis, Harlech; ac ar ei ol gaa y Parch, li. Thomas, gweinidog y lie. Dechreuwyd a therfynwyd trwy fawl a gweddi, gan ddiolch i Dduw ac erfyn am ei gy- mhorth gyda'r achos hwn.

HERMON, PLASMARL. Hydref 12fed a'r 13eg, bu y Parchn. J. Miles, 0 Aberystwyth; R. Thomas, Glandwr; I. 0. Evans, Rhydamau, ya cynal cyfarfod Uaner- blynyddol y lie uchod. Cafwyd cyfirfod daj Casglwyd at ddyted y capel, £ 52 2i. 5jc.

CERDYN.—At bawb sydd yn dyoddbf oddi- L wrxh amryfu3edd ac annoethineb ieuenctyd, gwendid gewynawl, darfodedigaeth cynar, di5yg gwroldeb, &c., ant'on.ir cynghor a'ch gwellda, a hyny yn DDIDRAUL. Darganfyddwyd y feddyginiaeth eawog hon gan genadwr yn Ne heubarth America. Anf) wch envelops a'ch cyfeiriad arui i REV. Joseph Ly.via.v, Sbxtion New York City, U V. 4. AG UCHOD yn wythnosol.—Gellir enill hyn yn hawdlf*. gon«st gan bersonau o'r UN O'R DDAU RYW heb unrhyw rwystr iV giltva hgaefch !)r0Sen )!ru fan^iioi, ier addressed envelipt i EVANS, WATTS, & co VI- PANY, (p 338), Merchants, Birintagham.—Mm hwn yn ddidwyll.

1869—The History of our Missionary Ships. j 1870—Pomponia, or, the Gospel in Caesar's Household. L871—Gems from the Coral Island1?. *1872—The Romance of Modern Missions. if.1873""7"Lives of Great Missionaries. 1874—The Pioneers of the Bengal Mission. ,1 —Wonders in the Western Isles. *■*1876—Scenes and Services in Southern Africa, jl 1877—The Martyr Church of Madagascar. 1878—Life of the Southern Isles. 1879—Life of the Devoted Missionary, Richard Knill. 1880-Life of Dr. Livingstone. if.l881-The Heroins of the Mission Field. *1882—Mission Life in Greece and Palestine, 1883—Central Africa, Japan, and Fiji. 1884-Day-Dawn in Dark Places. Yn awr bydd p>b un a gasglo dros 5s. at y llongau Cenadol ar y cardiau am 1885, yn meddu bawl i'r llyfr a elwir- AMONG TH8 MONGOLS, Gan y Parch. James Gilmour, M. A.-llyfr sydd wedi ei barotoi yn arbenig i ni gan Gymdeithas y Traethodau Crefyddol, yn cynwys 288 o du- dalenau, ac yn cael ei addllrno â. 50 o ddarluniau, esiamplauoba rai a roddir yma. Yn awr, yr wyf yn eich gwahodd heb golli dim amser, trwy Rhieni a'ch Athrawon, i ymofyn am Gard- lau casgiu, fel y galloch ymosod ar y gvraith ar unwaith: a dymunir ar i lwyddiant mawr ddilyn eich llafurus gariad. Gallir anfon am gardiau i Rev. R. Robinson, Mission House, Blorafield Street, London Wall, London, E.C.; neu i Rev. B. Williams, Kilvey Terrace, Swmsea. I Robert Robinson, Ysgrifenydd Gartrefol. Mission House, Hydref, 1884.