Y Celt

CWALIFFEIO YN GARDIAN. YN T CASYWAL WARD. MISTR GOLIGTDD,—Ma amser djogel o ar pan galles i roi cyfri i cbi am y ngoruchwilieth o'r blan. Wyddoch Qbi beth nath y Westin Mel a hanes Arglwydd Fab-Bwci a'r crogi ? Mi rhows e miwn yn Gymrag Cardi coch eyfan, a mi wedodd i fod e'n Has phemos, byse fe'n gwbod Cwmrag mi wede fod e'n famws i nas. Wedi'n ma Te Marged Morgans yn myn'd a chered arno fe. Ma'r wheob chinoge yn dod miwn yn gawade, a byswn i ddim ond gwboa Sysneg, dos dim dowt na fyswn i yn seio'n llythyron i ohi yn gloi yn William "Morgan, M. a J.P. Ond, gan ma Oymro nniaith w i, ma rbaid i ni hala Pan at Sant Stephan yn yn He. Fe leiown i yn arw wei'd 660 o weithwyr yn y Parlament, a un landlord no, ag un bencer, ag un oyfreithwr, ag un percben llonge, ag nn perchen reilwe, ag an perchen papur, ag un perchen pwll glo, ag un perchen gwaith heiarn, ag un perchen gwaith scriws, ag un sodiwr, Ac., hyny yw, byti 660 o weithwyr a byti 10 o wyr mowr. A mi Idiewn i i'r 660 i weitho cyfreithe ar i lies i bunen am dymor ne ddoi, djist yr un lath a ma'r gwyr mowr wedl gneyd am lawer cant o flynyddoedd ar i lies nhwy. pan o'n ni yn dod nol o gynheia Shir, hen ffordd slawer dy', o'n ni yn atos nosweth yn y Feni, ag odd no hen Jiw baoh, ag odd e'n whare corda, ag odd e'n mentro llawer wadjer a Jiw arall, ag odd hwnw yn enill bob cynyg. Djar i fach i, mi fentres ine swllt, a mi enilles yr un cynta Mi fentres lweth, a mi golles, a migolles, nes odd hi yn bryd stopo, wedi colli doinaw swllt. Wedi'n mi ddachreodd y gwr back ddangos i drice a'r Oarde. 4 Ie wir. clyfer iawn,' meddwn ine, am bump ne wbeoh o heni nhwy. Wedin mi gydies yn dyn yn i rafet e gerfydd i war. Nawr,' meddwn ni, pob dime goch nol'? A mor ufudd a'r on mi rhows nw nol i gyd ar y ford. • Dyna,' meddwn i, y tro nesa bo ti yn djeto, paid di dangos shwt gnest ti hi.' Rhyw beth fel nhi fyse hi yn y Parliament ta no 660 o weithwyr a dim ond deg ne ddysen o'r sleit- o'hand boys. Arllwys pocedi fydde hi! Howyr bach cymynt a byna cyn dechren scrifenn. Wel, wedi goaod Margod yn y Temperans. whap wedi whech o'r gloch, ar o whilbawa am dipyn, fe ddoeth haner dysen o foys yn mlan, a miwn a nbwy yn streit trw'r iet at ddrws ffrant y Qwin's Hot Hel, sef y sefydliad y.ma Vicioria, amddiffyn- ydd y ffydd Gristioaogol, wedi ddarparu i rai o'i brodyr a'i whiorydd lleia. Mi es ine miwn yn i plith nhwy, a mi geision in dodi yn rhestr yn y weiting rwm, a dyma ryw grwt eloff, druan, odd yn gwisgo lifri pinshonereidyr, Hotel, yaynhanerch ni. Mdde fe, ond ma Sysneg odd e'n weyd (gorfod cal pinshoner arall i gyfieithu y owbwl i ft, odd dim un o weision yr Hotel yn gwbod gair o Gymrag), yoh obi am lotsbing' ? Odyn Serl mdde nine wrth y orwt cloff. We! medde fe' ych chi i ddiall 'ch bod chi i gal e ar y telere 'ch bod chi i dori pedwar cant pownd o geryg bore fori oyn brecwast, a bod 'da ni hawl i'ch oadw chi yma hyd bore dreni, I Mi drows un boy bant whiw ar y bore dreni ma; ond mi sefodd y rhest o hanon ni'n tir. Nesa odd rhoi'n henwe a ble on ni neitbiwr. Ar ol nhi, rkoi'n pybe fyna y chadw'n djbaco (wyddoch chi yn gwmsel cnowr w i—hen ifasiwn 'ddoch). Ar ol nhi, rho fynu yr ariar Ceiniog goch odd rbyngton ni i gyd, drnen o 1,00non ni, wedi'n rhoi'r pobo dorth lwydwen i ni, a wedi'n fe eithon yn rownd i'n hogof, ne'r sel, fel man nhwy yn oal i gatw, gan fwyta'r dorth lwydwen ar'n ffordd. Odd no ragor o'r ben binshoneried yn i lifri yn yn derbyn ni yno, ond diolch ma nid y tragwyddol bebyll o nhwy.. Y peth cynta i neyd odd cal bath yn mathrwm yr hotel. Ond wyddoch obi beth, Mistir Goligydd, a dyna beth rbyfedd odd nhy hefyd, fe gas y tap gymynt o ofon William Morgans, J P., yn ei ddillad tramp nes cododd cymynt o at I arno fe nes na nath e ddim byd ond poiri d wr cleiar yn ddefnyne bach. O'r braidd oeison ni ddigon o ddwr i olchi i lawr y dorth lwydwen, sace cael bath. A fel nhy gorfod gneyd a'r bath y nosweth nhy yr un fath ag y gwnawn ni a riports y medical offiser am y twymynon a phethe felly, taen at red. Mi es wedin i drychyd o byti y gell. Fi odd yr hena a mi ges i number wan. O'n i'n gwbod fod gotwe yn stiff ddigon ar styllen i fod ddiwedydd, os gwed pobol Morganwg, ynd styllen odd y gweli yn y Qwins Hot hel. Wedin odd no flanoed llwyd a rhyw fath o ryg. Odd no fwndel arall. Mi agores y hwnw, odd na grys calico, ag odd no frytys molescin rhads, a shaced folescin rhacs. Dealles ma dyllad gwaith odd rheini. Penddewr gell Qdd y ceryg mowron a. mwrthwl a rhywfath o bat. On ni yn drycbyp dim llawer ar dori y cwpwl ceryg, ond odd collir crys gwlanen a dodi yr hen rasach brwnt nhy am pana i, ihwsi ag oiri ynddyn nhwy yn djob fowr, a falle fod atal ar y bath bob nos. Erbyn hyn, fe feddylies fallaswn I ladd doi dderyn a'r un gareg, a mi wedes mod i'n myn'd mas. Tw lat mten nhwy witho i, wyt ti wedi byta'r dort. Mi roes i hwp i'r pinshoner, a bant a fi, a mi gwmpodd hwnw, ond odd rhyw spring yn gweitho o'r ti fiwu i'r drws yn cau'r iet, a dyma William Morgans, J-R, yn sownd yn y trap. Ag odd polis yn paso ar pryd, a dyma Wiiliam Morgan ar y ffordd gyda hwnw, a'r hanowffs am i ddwylo fe, i'r ty towyll; a mani gadir e nawr, i orwe ar y plane nhy. William Moegans, J. P,

DWEYD A GWNEUD. 1 Hawdd yw dweyd, peth arall yw gwneud,' sydd hen ddiareb wireddir bob dydd o'n bywyd. Dyddiau y 'dweyd.. llawer, a I gwneud ychydig, ydynt y presenol, a barnu yn ol a welwn. Ac i egluro hyn i luaws ddarllenwyr y CELT, bwriadwyf anfon ychydig ysgrifau dan y penawd i chwi Mr Gol., os yn dderbyniol, yr wythnosau nesaf yma. Yn ddiweddar y mae llawer iawn o 'ddweyd" am y 1 Genadapth Dramor a.'i Chanmlwydd- iant,' a chodi arian! i'w ddathlu. Clywais areithiau a phregethau, darlithiau a chymell- iadau, cynllnniau a phenderfyniadau, a darllenais draethodau ac awgrymiadau i degau o weinidogion' ar y pwnc. Wel I meddwn ynof fj hun, dyma bobl am wthio yr acbos yn mlaen, ac am gyfranti o'u calon. Darllenais dra-ethawd un ar y pwnc, a throais i'r adroddiad ar ol gorphen, ac yr oedd dau swllt ar gyfer ei enw. Tybedybuasaiyn asai, yn geiniog ychwaneg pe na anfonid yr ysgrif hono i'r Gol. ? Clywais bregpth goethedig ar y pwnc gan arall, ac wele yr oedd 7s 6ch ar gyfer ei enw, er fod ganddo eglwys gref a'i gyflog yn lied uchel. Clywais am gynllun mawr gan un arall oedd yn aelod o rhyw bwyllgor neillduol, ac yn weinidog ar un o egl wysi blaenaf y sir j trigai ynddi ond dywedai yr adroddiad maijgwerth 7s 6ch oedd y gymdeitbas yn ei olwg yntau y llynedd. Y mae llawer o'r rhai hyn yn son am ddyblu diwydrwydd'eleni. Oes ganddynt le i hyny, tybed? Y mae'r hogyn yn gy, u'r wedd yn dweyd mai pregethu hnfen a hyw llaetb glas' yw peth fel hyn, ond Wn Ddim.

COLEG Y GOGLEDD,BANGOR. PENODI IS-ATHEJlW TN YR ADRAN NORMALAIDD Cynhaliwyd cyfarfod o Bwyllgor yr Adran Normalaidd ddydd Mercher, Mawrth y 6ed, Mr H. B. Price yn y gadair, pryd y penodwyd Mr D. R. Harris, B.A., yn athraw cynorthwyol yn yr adran. Mae, Mr Harris yn enedigot o Ferthyr Tydfil, lie y gwasanaethodd fel pupil teacher ac athraw cynorthwyol. Yn 1889, enillodd yn y Queen's Scholarship Examination, yr ysgoloriaeth a gynygir i'r Oymro: saif yn uchaf yn yr arholiad. Ar ol bod am ddwy flynedd yn Ngholeg Borough Road, Llundain, aeth i Goleg Aberystwyth, gan enill yno ysgoloriaeth y Prifathraw gynygir i'r Cymro blaenaf yn rhestr yr ysgolorion. Cymerodd y radd o B.A. yn Mhrifysgol Llundain yn mis Hydref diweddaf, gydag anrhydedd yn yr ail ddosbarth mewn Saesneg.