Y Celt

pjm a'r %k\\ o'r dogleg. GAN GWYDDFAYDD. Nidywun ncwydd drwg yn dod heb ei gydymaith. Yr wythnos ddiweddafyr oeddwn yn cofnodi marwolaeth ddisyfyd Deon Edwards ac ymg-ais y gwr ieuanc Mr Ellis, o Aber, i g-ymervd ei fywyd ei hun. Ymddengys fel pe buasai ton o'r gorl hwylledd hwn wedi d'od dros y wlad yr ychydig ddyddiau diweddaf yma, a.')' wythnos hon y mae genyf i gofnodi dau amgylchiad eto yn mha rai y gwnawd ym- gais at hunanladdiad, ac yn y ddau amgylchiad tny iiwn bu y dynion anffodus yn rhy Iwyddianus i gyrhaedd eu hamcan. Lladdodd Mr Darby, percl icnog gweithfeydd glo yn agos i Wrecsam ei hunan, a boddodd gwr arall o'r enw Elliott ei hunan, tra yn croesi o Dublin i Gaergybi. Gwr o'r fyddin Brydeinig ydoedd Elliott, ac yr ydoedd yn y safle o uch-gadben. Pan ydoedd yr agerlong newydd adael Dublin, a hi yn hwyr nos Lun, taflodd y dyn truan ei hunan i'r raor, ac er i fad gael ei ollwng i lawr yn uniongyrchol, bu Elliott farw yn mhen ychydig amser wedi iddo gael ei ddwyn ar y bwrdd. Yr oedd wedi bod allan yn yr India, ac wedi cael sun-stroJce tra yno a meddylir fod hyny wedi effeitliio ar ei synwyr. Dywedir fod y gwr ieuanc Mr Ellis, yn gwella ac yn ngolwg pawb y mae hyny yn wyrthiol. Pan oeddwn yn ysgrifenu o'r blaen nid oedd y meddygon wedi d'od o hyd i'r bwled ac nid ydynt wsdi ei gael eto, ond bernir yn awr, fod yn rhaid ei fod wedi myned 0 dan y gern i'r safn, ac iddo gael ei boeri allan gyda'r gwaed. Pa fodd bynag am hyny y mae'r gwr ieuanc yn gwella. M. 4t; W *JT *7r Briw i galon y rhai sydd yn meddwl am yr enw mawr yn Nghonwy ydyw presenoldeb yr vsgubion a alwant eu hunain yn wirfoddolwyr, ac sydd ar hyn o bryd wedi pabellu ar y Morfa, gerllaw y dref. Pwy sydd yn rhoddi hawl i'r ynfytion hyn i wneud y Morfa yn wasarn, a difetha porfa yr anifeiliaid, ac nid yn unig hyny ond troi dydd Duw yn ffair wagedd, ac aflonyddu ar heddweh y rhai a geisiant ei addoli Ef? Clywais fod y Sul diweddaf yn ofnadwy yno. Lluaws o wehilion y dref wedi myued i'r gwersyll ac yn cael eu gwala o ddiod gref heb drai na phrinder arno. Swn bloeddio a gloddest ar hyd y ffyrdd nes poeni ysbryd pawb a garent heddweh. Ac nid yw hyn ond dechreu gofidiau. Wedi yr cl y rhai hyn ymaith bydd naw o gatrodau eraill yn d'od yn eu lie y naill ar ol y Hall. Onid oes ymwared i'w gael? Credaf fod. Dim ond i wyr Conwy godi yn un, a dyweud y mynant wneud fel y mynont a'u heiddo eu hunain, galiant gau y morfa rhag y giwaid hyn, er maint tra arglwyddiaeth anynol y Cynghor tordyn sydd wedi bod hyd yma fel ci yn y preseb, heb helpu dim ar ybobl ac yr. eu rhwystro ar yr un pryd i helpu eu hunain. # Ni chafodd yr haul fachludo ar ddydd an- gladd y Deon heb i ewin du Hid achenfigen ac anfrawdgarwch gael dangos ei hunan, a hyny gan y bobl yr oedd cynifer o Ymneillduwyr wedi dangos y fath barch iddynt drwv wneud aberth 1 dd'od i dalu teyrnged i goffadwriaeth tywysog a gwr mawr yn eu mysg. Mewn cvfarfod a gynhaliwyd yn yr eglwys gadeiriol ar ol yr angladd i ystyried pa beth a wneid er cof am y Deon cododd y Parch P. Constable Ellis, person Llanfairfechan, a dywedodd y byddai cael colegdy yn nglyn a'r Coleg newydd yn Mangor i fyfyrwyr a fwriadant fyned i'r weinidogaeth esgobaeth- ol ynbeth tradymunol, ac yn beth aarfaeth- esid ei wneud gan y Deon, ac nis gallasai dim fod yn fwy priodol fel coffadwriaeth am dano na hyny. Canmolai yr Anrhydedd- us D. Pennant yr Anrhydeddus W. E. Sackville West a Chadben Verney y syniad ond meddylient y dylid cael rhywbeth mwy cenedlaethol, rhywbeth y gallai'r genedl yr holl enwadau a phawb ymuno ynddo. Ynd. dywedodd Mr Ellis, os y caniateid i Ym- neillduwyr danysgrifio at unrhyw beth er coffadwriaeth i'r Deon, na byddai iddo ef roddi yr un ddimai ato. Edmygai gymer- iad y Deon fel Eglwyswr ac nid am yr hyn a wnaethai i'r genedl. 0! gulni. Dyna beth ydyw peth cut Drwg genyf fod neb wedi cymeryd man- tais ar neutral ground fel min bedd y Deon Edwards i geisio gwanu ymneillduaeth. Ond os nad oedd gan Mr Ellis ddigon o barch i goffadwriaeth y Deon i beidio sar- hau y rhai a geisient barchu ei goffadwr- iaeth y mae gan Ymneillduwyr Gwalia ddi- gon o fawrfrydedigrwydd i adael i'r gwr eneid-gul ymogoneddu yn ei fychaadra. Gwybydded y clerigion hyn, fodd bynag. Nid ydym yn myned i oddef cael ein curo ag esgyrn hyd yn oed y marw. OK codir esgyrn y Deon Edwards ar yr eglwyswyr y bydd y bai. Dywedwn ni Heddweh i'wl I wch."

nghysylltiad terfysg mawr Athiofa y Bala, Fod Annibyniaeth wedi myned yn an- nvbendod." Annybendod mawr fu Anni- byniaeth Sir Gaernarfon yn ystod teyrnasiad y Connection ar hawliau yr eglwysi yno. Caledfryn oedd yr arch-ddespot, a'r Parcbn. R. Parry, Conwy, a W. Ambrose, Porth- madog, yn ddau dduc mawr yn ei gynal ar oi orsedd, ac Owen Thomas, Talsarn William Jones, Dolyddelen a James Jones, Capel Helyg, yn cario godreu ei freninwisg, a llu mawr o'r Johnies gweinidogaethol yn pregethu rhyfeddodau y bwystfil Connection- aid, gan ddywedyd, Pwy sydd debyg i'r bwystnl ? Pwy a ddichon ryfela ag ef ?" Yr oeddwn vn cashau trawslywodraeth y Connection y pryd hwn, ond yn ei gashau yn fwy yn awr wedi cael profi gwenwyn ys- gorpicnaidd peth o'r fath gyda'r enwad a broffesa barch i hawliau eglwysi Annibynol. Safodd v Parcbn. Dr. Arthur Jones, Bangor R. P. Griffiths, Pwllheli, a John Williams, Cae Coch, fel tystion ffyddlon i'r egwy-ddor Gynulleidfaol yn ngwyneb dirmyg 1-1 1 gorthrwm a chreulonder trawsarglwyddiaeth y Connection hyd y diwedd. Dylai Anni- bynwyr Arfon fawrhau eu eoffadwriaeth parchus byth, canys darfuasai Annibyniaeth bur o'r tir pe buasai y Connection yn cael ei ffordd yn ddirwystr. Yr oedd y Parchn. D. Griffiths, Bethel; LI Samuel, Bethesda; a T. Edwards, Ebenezer ar y fence, rhwng ofn Caledfryn ar un llaw, a pharch i egwyddor ar y llaw arall. Troes Caledfryn ac Ambrose yn elynion i'w gilydd ar ol hyny. Bu farw y Connection, a chladdwyd ef, heb neb yn galaru ar ei ol. Par odd y Con- nection flinder mawr yn Mangor, gofid mawr yn Llanberis. a thraha mawr yn Ngkapel Helyg. A dyna achos y terfysg yno y pryd yr ymwelwn a'r lie. Pregethais yn Panglos Nazareth, Talsarn a Pisgah ar ol Capel Helyg, a dychwelais adref wedi casglu y swm anferth o cldeg swllt a grot ar y daith jack- yddol gyntaf erioed i mi! Ychydig fu yr elw, rhaid addef; ond nid ofer i "gyd a fu y daith ychwaith. Cefais gyfleusdra i ddyfod yn adnabyddus i amryw eglwysi, ac yn adnabyddus ag auiryw ber- soiiau, y rhai a fuont yn garedig i mi ar ol hyny. Buom yn meddwl llawer am addew- idion ty wyllodrus Mr Morgans i fy anog i'r daith er inwyn mantais iddo ei hun, 3 dysgais mai nid da ymddiried gormod mewn dyn. Mae "Morgans Bach y Berch," Mr Griffiths," Pwllheli; James Jones, Capel Helyg; Joseph Morris, Llanengan, a Rob- ert Roberts, Ceidio, wedi eu rhifo gyda'r meirw er's blynyddau, a gwyr grymus ereill wedi cymeryd eu lie i drin yr arfau ysbrydol, ac i ddwyn y darian a'r waewffon a'r uchel- derau Israel.