Y Celt

neillduol y fasnach wlan. Y. mae rhai melinau wedi sefyll, ac eraill a'u holwynion yn troi yn araf iawn. Araeth Ddiricestol —Talodd Mr. R. Parry (Robin Ddu Eryri) ymweliad a'u tref unwaith yn ycliwaneg, a thraddododd, prydnawn Sul, yr 31ain cynfisol. un o'i areitbiau dyddorol ar ddirwest, yn addoldy Cyn- nulleidfawyr yn y lie hwn i gynulliad gwcddol dda o garwyrsobrwydd. Cyfarfod Bhjwjddol.—Dyddiau Mawrtb a Mercher, y yr ail a'r 3vdd cyfisol, cynhaliodd Wesleyaid Cymroig y 110 hWl1 cu cyfarfod blynyddol, mown cyswllt a'u capel newydd. Gweinyddwyd ar yr achlysur gan y tri emvog-ddyn, sef y Parchn. R. Roberts, Lundain ;1 H. Hughes, Wyddgrug; a'r awenydd J. C. Davies (Cadfau), Cefmnawr. Y noson gyniaf, traddododd Mr. Roberts ei ddarlitb penigamp ar "Romanism and Ritualism," yn neuadd y drof, o dan lywyddiactb W. Willi Ysw., Greou field Park, y Van, i gy- nulliad lluosog o wrandawyr astud. Yr oedd yr boll gyfarfodydd yn lied niferog, a'r pregethau yn sylw- eddol a da. CLYWEDOG. LE'RPWL. Mao masnacb fel wedi ei pbarlysu yn y dref hony. dyddiau hyn fel manau eraill, gan y swn a'r bygyth- iadau rbyfel, a phaw b yn gwrando ar bob awol o'r dwyrain; a clian fod yr awelon hyny yn troi mor ami, nis gall neb wybod gyda pha, awel i fyued, ac y mae byny yn acbosi llawer o dlodi a gwasgfeuon mewn gwahanol sefyllfaoedd nad oes llawer o bono yn wybyddus i'r cyhoedd eto. Mac gwyr da Oill tref wedi dangos gryn deimlad at ein cydwladwyr yn Neheudir Cymra yn y misoedd diweddaf; ond y mae arnom ofn, os na chyfncwidir petbau yn lied fnan, y caiff gwyr trugarog Le'rpwl wrthddrychau eydym- deimlad yn nes atynt. Fel y gwyddis mai nythle Toriaidd ydyw y drof hon, folly y mae y teimlad rhyfelgar yn fyw yn y dref. Soniant yn fynych am l'yw "Hawliau Pryd- einig;" ond nid ydym yn gwybod fod ond ycbydig o honynt yn gwybod betb yw yr "liawliau" byny— maent wedi eu cynhyrfu gan rliyw ysbryd dialgar ac eiddigeddus dros rywbeth nas gwydclant hwy eu hun- ain nl1 neb arall am beth. Nid rhyw lawer o gyfarfodydd o bwys sydd wedi eu cynal yma yn ystod y gauaf diweddaf mewn cysyllt- lad a'r Cymry; end bu Tanymarian dair gwaith or decbreu y flwyddyn hon mewn dau gyfarfod llenydd- ol, ac mewn cyfarfod pregetbu, ac yn traddodi ei araeth ar Gerddoriaetb," ac yr ydym yn deall ei fod yn bynod boblogaidd bob tro yr ymwelodd a'r dref. Ymwelodd Tywysog Cymru a'r dref ycbydig wyth- nosau yn ol, a rhoddodd ei bresenoldob mewn rhed- egfeydd ceffylau oedd yn cael ei gynal ar y cyffiniau; ond gorneddodc1 anrbydeddu y drof â'i bresenoldeb mewn unrbyw ffordd gyhoeddus. Lied farwaidd ydyw acbosion crefyddol yn y dref y dyddiau byn. Gijieki. GLANDWR, PENFRO. ArhoHad.—Boreu Gwener diweddaf bu arholiad blynyddol yr Ysgol Ddyddiol. Mae'I' arferiad o gynal arboliadau o'r fath wedi dechreu yma er's blynydd- au, ac yn wir y mae yn arferiad dda odi.ietb, yn gymaint a'i bod yn dal y drws yn agored, ac yn rhoddi gwahoddiad i rieni yr ysgolheigion, a pbawb a deimlant ddyddordeb yn yr ysgol, ac addysg y gymydogactb, i ddyfod iddi, fel y gwelont gynydd y plant mewn gwybodaetli, a llafur yr athraw ar eu rhan. Nicl ydyw yr arholiad yma yn dal yr un bertliynas a grunt y llywodraeth; ac folly, nid gweis- ion y llywodraeth ydyw yr arbolwyr, eitlir athrawon brawdol yr ysgolion cymydogaethol. Yr arholwyr am eleni oeddynt Mri. Llewelyn, Llwynyrhwrdd, a James, Henllan, pa rai a wnaethant eu gwaith yn ddeheuig a cbanmoladwy. Gwnaeth y plant eu rban hwytbau yn wir dda. Te a bara brith.—Prydnawn yr un dydd a dreul- iwyd gan y plant i ddifyr-chwareu, canu, a mwynbau y wledd a roddid gan deuluoedd caredig y gymydog- aetb; ac y mae pawb a gynbortbwyasant yn deilwng o ddiolchgarwch ac edmygedd, ao yn neillduol y merched a'r gvvragedd siriol, a'r boncddwr tlraethbort, Fu'n crogi'r te wrth linyn, Er iddo roddi e'i ffrwyth, am arlwyo y fatb wledd i'r plant. Yr oedd yno gyf- lawnder, a chafodd pawb eu gwala. Cyfarfod Llenyddol.—-Hwyr yr un dydd, cynhal- iodd y plant eu cyfarfod llenyddol, pryd yr adroddas- ant, areitbasant, dadleuasant, a cbanasant yn yr hwyliau goreu, yn ol tystiolaeth y dorf. Gan mai Saesonaeg ydoedd holl donau y plant, yr oedd amryw- iaeth yn dderbyniol, ac felly canodd cor Glandwr ycbydig donau Cymreig gyda bias. Cafodd pawb eu boddloni yn holl waith y dydd, ac ymadawsant, gan ddymuno gwclcd dydd o'i fath yn tttan etc, LLANBRYN M AIR. Ymddehgys y bwriedir cynal Eisteddfod Gadciriol Maldvvyn eleni yu Llanbrynmair; ac i'r dibeu Ilyny, ymgyfarfa lluaws o'r gymydogaeth yn y vVYlln Stay Hotel or ymffurfio yu hwyllgor ar y mater. Llywydd- wyd gan y Parch. J W. Kirekhanl, Periglor y lie; ac yr oedd ymddangosiad pethau y uoson bono yn dra addawol, a gobeithiwn y cymer ieuenctvd y lie ddyddordeb yn y poth bwn ac y cttllt blcser a byf- rydwch mawr. Efallai y llynca amgvlcbiad yr eis- teddfod feddyliau rhai ar byn o bryd, le.l ac yn v dyfodol y byddant yn feirdd a llenorion gobeitliiol a galluog,'ac yn wir yr oedd angon mawr am symbyl- iad o'r fath yn y lie, or tynny bobl ieuainc alLm at eu gwaitb, yn yr hyn y cafwyd colled fawr yr ymad- awiad Mynyddog or lie, ac hefyd ei farwolaeth. Gome n An Go:,ieii. COEDPOETH, G WREXHAM. Nos Lun, Ebrill 9fed, traddododd y Parch. D. Thomas, Tonypandy, ei ddarlitb yn y cipel nclmd ar Moi-ttiyr lirroruangq," i gynulleidfa Inos g. Cawsom wledd o'r fath a garem. T.vstiolaei.b nnol y gwrandawyr oedd fod y ddarlitli a'r darliibydd yn un viiia ei-ioed. Yr elw at adeiladu Ysgoldy yn Talwrn. Aklod. ANRHYDEDD ATHROFAOL. DA geuym Y.cded enw Mr. D. G. Davies, diweddar o Goleg. Oaerfyrddin, ond yn awr o Queen's College, Caergrawnt, woili dyfod allll,n yn mlaenaf yn yr arboliad diweddar. Da genym weled y Cymry yn gwnead mor dda yn ein hatlirofeydd Seisnig. Y Cymro Irwn fydd ar ben y rbes fel Oriental Sidiolar am y flwyddyn lion. Clio. WYDDGRUG. CYNIIALIWYD cynghfiidd rnawivdclo^ yn mbrif ystafell y Lion IIotct, yn y dref hon, nos Lnn, Mawrth 2 lain, tuag at draul yr yahyty sydd newydd ei adeitadu yn rn hen goi'llewinol y dref, o clan arolygiaeth Mr. R. Boberts (Livw Glas). Yr Y swain Cooke [oedd y prif symndydd yn y sefydliad dyn; arol hwn, ac iddo ef a Mr. Bnd- dicotoj Peubedw, rbaid dioich yn benaf am gwblbad yr anturiaetb. Gan y bwriedld pwneud elw o'r gyngberdd, yr oedd y pi is o ddeg swllt i haner coron am fyivd i mewn. Yr oedd prif foneddigion a masnacliwyr y dref a'r gymydogaeth yn bresonol. Y brif gantores oedd Madame Edith Wyne, yr ho;S a ddywedir, a ganodd mor efieithiol ag erioed. Aeth yr Allen Jones a'i gor hefyd drwy eu gorchwyl yn foddhaol iawn. Mae symudiad ar droed yn y dref i gael yr holl Ysgolion Sabbathol, yn peitbyn i bob enwad i gyduno i osod dydd '1' neilldn yr haf dyfodol, i gadw gwyl gyffredinol. Ilyderir y llwyddir yn yr amcan clodwiw hwn, ac y bydd i dreti eraill ddilyn yr esiampl. CYFARFOD CIIWABTEBOL CYFONDEB ISAF SIn GAEUFYHDDIN, Yr hwn a gynaliwyd yn Herrnon, Cynwil, Mawrth 12 a'r 13; y gynadledd atn 2-30 y dydd cyntaf. Llywyddwyd gan y Parch. E. Evans, L'weinidog y lie. Peiiderfynwyd :— L' 1. Fod y cyfarfod nesaf i'w gynal yn Capel Newydd, Llangybi; yr atuser i'w hy^bysu eto ar amlen y Diwygvwr. Y Parch. E. Evan. Philadelphia i bregetbu ar I- Gydweitlii-ediad yr Eglwysi a'r Weinidogaeth a'u gtlydd." 2. Fod y Parch. W. Thomas, Whitland yn rhoddi rbybudd y bydd yn cynyg yn nghynadl- edd y cyfarfod nesaf, Fod Trysorfa. Gyfundebol i gael ei ffurfio yn y Cyfundeb. 3. Fod y Parchn. Stephen Davies, Peniel, a W. M. Davies, Blaenycoed i gynrychioli y Cyfundeb hwn ar Bwyllgor Goleg y Eala. .Y I 4. Fod y Parchn,. W. Thomas, Bwlchnewydd; W. Thomas, Whitland, ac S. Davies, Peniel i gynrychioli y Cyfandeb yn Nghymanfa Llan- ymddyfri, mewn pertliynas i ail -rania,d y Sir. 5. Fod y Parch. W. M. Davies, Blaenycoed, i ddarllen papur yn nghynadledd y cyfarfod nesaf, ar "Angenrheidion darpariaeth deilwng ar gyfer ein cyfarfodydd cyhoeddus." Dechreuwyd a therfynwyd y gynadledd trwy weddi gan y Parchn. W. M. Davies, Blaen- ycoed, a J. T. Evans, Caerfyrddin. MODDION CYHOEDDUS. Yn Hermon yr hwyr cyntaf, dechreuwyd gan y Parch. E. Jones, Ffynonbedr, a phregethwyd gan y Pavchn. G. J>»nes, Llanbavn, a W. Thomas, Whitland: yn ngl.apel y Trefnyddinn Calrinaidd yn N^hymvd, preg^thwyd gan y Pa.rcbn. W. Tboiu-ts, Bw!e,iiiK-wydd, a J. T. Evii.ii. yr iiii ac yn Blaen- ycoed gan y Parchn. D. Trefor Davies, Llan- ybri, ac B. Morg .n, Betldehein. Am 10 dranoetli. decbu uwyd gan y' Parch. W. M. Davies, Bia. nyeoed, a ph. egetlivs-yd gan y It Morgans, Betlilehem, a J. f, Evan ■, Caerfyrdd'n. Am 2. dtjchreuwyd gan y Parch. Thomas Job, (T. C.) Cynwil, a phregethwyd gan y t':t,<-hn. D. T efor Davie-i, hangyhi; It. P. Join's, Prneadei a-; S. Davies, l\nad. Am 6, pregi thwyd gan y Parclm W. E. Jeffreys, Saron, a D. D J^n^s, Abergwili. Cafwyd bin ddyinuiiol ac oedfaon gwicsog a hwylus lawn o'rdechien i'r d wedd. Ac yr oedd caredigrwydd yr ardal, n'u gofal am y umddiim yn dangos yn eg1.,r en dysgwyli:id piyderus am adeiladaetli a (IYIIli Ysbryd iJuw. W. Thomas, Ytgrifvnydd. YSGOL FRYTAN'AIUD PENIEL, GRR CAE IIF YR D I VIN. Bu arboliad blynyddol a gwledd de yr ysgol ncbod yr Hfed o'r mis hwn. Pasiodd y plant yu ar- ddercliog yn mliob rliau o'r gwaitb. Alae yr ysgol bon yn cyuyddu yn bariums mown p"bJ- ogrwy'ld a gwii wertb yn yr ardal, o dan ofal medrus a ffyddion yr athraw pi'oseiiol, sef Mr. D. 13owen. Mao Ysgoldy P. ni 4 uedi myned' yn rhy facli. 1'ywedai II. M.'s Inapt-dors yn ddi- floesgni pan ar yr ymweliad udwd wrth i.'y..H'' r o'r m-magert ag oedd Ylld, y dylid ar bod cyfrif yn ddioed adeiladu Clats-romi wr.U yr ysgoldy pirs- enol. Diamhrju y telir sylw ■ pnodol i'r, shurs yn ddiymdroi. Pleser pen.if dynioii rhinweddol yu cael yr anrbydedd o fod yu otrerYdol i liwylysU crefycld ac addysg yn eu bardal. Dwy feuJith anmlirsiadwy mewn cymydog ;eth, yw ysg-d ddydd- iol dda, ac eglwys bur a gweitbgar cael golou yn pen, a daioni yn y galon, dyna ddyn gwertb i gymdeithas ei gael of. Rieni plant, doliwch ar y cyfleusdra gwerthlawr, anfonweb eicb plant aiuvyl yn ffyddion i'r ysgol ddyddiol, er iddynt guel chware teg i ymddadbylgu o ran eu natur dileallol. Mae gwybodaeth yn rbagoracl1 gwad,lol fyrdd o weitliiau i'r plant, nac aur ac arian. taiathiroedd. Rhaid cael dyn cryf er gwneud Cristion mawr. Gofalwch yn benaf oil wneud pob ymdrech i gynorthwyo eicb plant i ddysgu gwneutbur daioni. Mae bod yn dda yn fwy pwysig bytli na bod yu wybodus. Gwnewcb gynyg teg trwy addysg, gweddi, ac esiamplau efengylaidd ar os"d halast duwiuldeb yn nghalonau eich plant, yna bydd genycb ob,tith da y croesant yn ddilongddrylliad dros for tym- hostlog amser, trwy'r boll stormydd i nltwn i'r portbladd dymunol yn ddyogel. Dys^wcb eicb plant i fod yn gynar yn aelodau o'r cyfarfod gweddi wythnosol, yr Ysgol Sabbathol, y cyfarfodydd canu a pbregethu; argraffweh a'ch boll egni ar eu meddyliau, mai anlieb^orion bodobteth iawn i'r creadur o ddyn yw y pethall llyn, yna gellwch ddysgwyl y byddant ar tyfu i fyuy yn gysur ac nid gofid i chwi, yn ogoniant i DdllW, ac yn wasanaeth i'w hoesau cenedlaetb. Y gwragedd caredig a roddodd y wledd de eleni oedd y rhai canlynol:vJrs. Morris, Llwynmariin- isa, Mrs. Scurlock, Waiogaled, a Mrs. Richards, Llwynsarnau. Cafodd tua cbwech ugain eu digoni a the a theisen o'r fatii ardderchocaf. Yna cynyg- iodd un ac eiliodd y llall o'r plant, sef John Harries, Ponllain, a John Evans, Macbohvs to ( diolchgarwch calonog i gasl ei gyflwyno i'r gwargedd haelionus a arlwyodd y wledd. Dangosodd y plaht eu diolch- garwch didwyll gyda brwdfrydedd trwy guro dwyluw a chanu t6n yn ddoniol, yna cawsant eu gollwng am y diwrnod. Nid oedd eleni gymaint ag arfer o aelodau Pwyllgor yr ysgol yn bresenol. Ond gofalodd yr boll rai oedd yn swyddwyr ac angen am daiiynt i fod—y Cadeirydd, y Trysorydd, a'r Ysgrifenydd—sef y Parch. S. Davies, Mr. D. Davies, Rhydyrhaw, a Mr. J. Jeremy, Parcgof. Yr oedd yn wyddfodol hefyd Mr. J. Da vies, Hengilach, a Mr. T. Morris, Llwynmartin Isa. Gwnelai les i rieni y plant sydd wedi .colli llawer ar eu bysgol yn ystod y flwyddyn i fod yn yr arboliad er iddynt weled gymaint yn nes yn ol yw eu plant hwy na'r ple, sydd wedi cael dilyn euhysgol yn dda trwy y flwyd Byddai yn dda i rieni i feddwl beth yw cyfi wlad yn bresenol ar y pwnc o ysgolion eu pla. byddai yn well fyth iddynt feddwl beth yw cy nefoedd ar y mater; ac os gwnrnt astuclio yn gyfraith Duw ar y pwnc, rhoddaf fy llr'Ø' byth berygl iddynt ddyfod i afael C" nglyn a'r mater pwysig hwn.