Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Hide Articles List
4 articles on this Page
LLOFRUDDIAETH ARGLWYDD LEITRIM.
News
Cite
Share
LLOFRUDDIAETH ARGLWYDD LEITRIM. Ti KFEDDIA:\WR mawr yn yr Iwerddon oedd Arglwydd Leitrim, ac yr oedd gariddo y swin niawr o bedwar ugain mil a deg o erwau o t ir, ystad fawr iawn a e'wir yn ystad Done gal- (yfuddefir yn gyffredino! ei £ d yn'or- thrymu;, a warlinio ci ddcilhiid oedd ei arfer am bob troeedd, pa un hyi agui mawr ai bych- an fyddai eu bai. r nnig go?p a weinyddai oedd difeddlanu. Nid oedd yn go»od ci dir- ofcdd can uclied a llaWer o bobl, ond mynai hawh 01 ddeiliadon i blygu iddo yn nihob peth, Hett golh en tiroedd. Maegwymon lied AvertbfaWi" ar lanaa y mor yn yr iweiddon.- Os eltnerai o 1 ddeiliadon betbohwnw, -iitiid hwyzit yn ddioed. Os gwrthodent roddi i fyny oue yr hwn y byddni ei ehwimiau yn galw^arnynt i'w roddi i fyny yn union, gwarliniu hwy yn bur ddiddefod. (3s gwrth- odent y m a da el a goreuon eu plant, neu eu g-wasanaetlnvyr, i fod yn weision a rnorwyn- ion yn ei deulu ei hun, caent warlin yn ddi- gymwth. Os gwrthwynebent ddim arno yn nghyleh bawl lhvybr neu ffordd, neu ryw y' ryddfraint a chyfleusdra, caent eu warlinio yn bur chwyrn. Nid ocdd ei gariad at arian mor fawr, drwy godi y rhenti, ag oedd ei sel dros awdurdodi dros ei ixannid, a myuai gael ci flordd ei hun, g"an nad pa mor afresymol, a fyddai costied a gostio. Mynai gael pawb dan ei draed i fod yn berffaith wasaidd iddo yn mhob peth. OoraAvydd i dra-awdurdo i oedd yn berwi ei [prvn yn ei boll AA'citbrediadau. Mynai g«el pawh a ddibynent arno i fod yn gaVibion id io, ond nid oedd v pi-is ond bych- un a ofynH i iddynt am fod yn wasnidd iddo. Cae^il eu tiroedd yn weddol rad ond iddynt fod yn cdig-un g- 'styng'cdig'. Caent fel anif- eiliaid eu bwycla yn wych ond idd-) ef gael clecian ei chwip uwch eu penau," a'u tuei troli. Ond nid ereadur i'w din felly yw y Gv\yddel yn arbenig. Bu hyn yn achos i enw Arglwydd Leitrim i roddi gair newydd yn iaith y Gwyddel. Os byddai rhywun yn cael ei drin yn chwsrw gan ei feistr tir, dywedid ei fod yn cael ei Leitrimio. Yr oedd enw Arglwydd Leitrim wedi myned yn gyfystyr a Pharaoh yr Aifft. Cynhyrfodd ei greulondeb galon y Gwyddel, ac un diwrno I fel yr oe d ei Arglwyddiaeth a dau o'i weision mewn cerbyd, ymoso lwyd arnynt ill trioedd gan dri o lofruddion. Yinladdodd Arglwydd Leitrim yn flyrnig, ond lladdwyd ei Arglwyddiaelh a'i ddan. was yn farw gelain. Dyna fu diwed i ei orthrwm a'i draws- arglwyddiaeth. Nid oes un banes eto pwy fu y llofruddion. Er's tro yn ol, bu'n Limerick tua9 1 ogeisi.id- au at lofruddiaeth, a llvvyJdwyd i ladd 45 o'r nifer hyny, ac nid ydys wedi cael allan pwy oedd cymaintagnn o'r llofruddion hyd heddyw. Mae ochr arall i'r pwnc. Mae warlinio deiliadon, a'u troi allan 0'11 tiroedd, yn achosi i lawer o bobl ddyoddef tlodi, ac hyd yn nod farw. Bu amryw o'r bobl a fwriwyd allan o'u ffermydd yn siroedd Meirion, Aberteifi, a Chaerfyrddin ar adeg etboliad farw, a dichon i rai o'r bobl a erlidivvyd gan Arglwydd Leitrim farw, ond nid yw y papyrau yn nodi y rhai hyny. Diamheu fod dyoddef mawr wedi bod mewn canlyniad i'w erledigaethau. Mae g'wyr mawr y Llywodraeth am wneud rhywbeth yn ddioed er atal y fath lofru idiaeth- au. Mae hyny i'w ganniol. Ond ni wnant ddim yn effeithiol yn y cyfeiriad hyny hyd nes deuant yr un mor barod i ro Itli eu hiawn- derau i'r Gwyddelod ag ydynt o awyddus i amddiffyn bywyd pendefigion. Er fod y Gwyddelod wedi cael mwy o gyfiawnder ar bwnc y tir nil phobl Prydain, eto, y mae eisieu rhyw gynllun pellach i'w noddi rhag- gorthrwm rhai fel Arglwydd Leitrim, heb iddyn-t gyn. llwyn am eu bywyd. Mae meistri tiroedd gorthrymus yn Nghy- mru, ac y mae yn dda iddynt mai yn Nghy- mru y maent. Pe buasent yn yr Iwerddon, baa^ent mewn perygl, Mae erefydd y Cymry wedi eu cadw yn ufudd i gyfraith, ac yn eu g'wneud yn oddefgar, er iddynt orfod cadw helwriaeth diderfyn, talu rhenti gorthrymus, a'u liyffeitheiiio mewn etholiadnu. Ni ddylai ein pendefignpn gymeryd mantais ar hyn. CladdSvyd Arglwydd Leitrim yn Dublin. Ymgynulludd o dd.tu i dri chant o'r Gwyddel- od ar adeg ei angladd i hisio a hwtian ei Arglwyddiaeth yn ei arch, ac ar adeg ei gynhebrwng. Mae teulu yr hen Gymraes enwog Dorii Delu yn lluo^o^ yn yr Iwerddon. Y fraint a fyddai i bendefigion ac eraill ge'sio hyw fel ag yr anrhydeddid eu henw pan yr ymadawent k'r byd i fyned i dy eu hir gartref MICHAEL 1). JONES.
Y SENEDD.
News
Cite
Share
Y SENEDD. Y MAji yr eisteddiad presenol yn awr ar der- fyiin, a byddai yn anamserol ar hyn o bryd i adolygu ei holl weithrediadau. Prif waith y dyddiau diweddaf ydoedd gwrando ar y Prif-wt'inidog — Iarll Beaconsfield — a'i gydweinidogion yn arfer eu doniau i gyfi.awnhau eu gwaitli yn galw am dreth newydd 0 £ 0,000,000 (neu chwe mil o filoedd) er cyfnerthu a threfnu sefydljadau milwraidd y deyrnas, rhag i ryfel dori allan o'r dyrysweh, a.'r tywyllwch, a'r cawl yn y Dwyrain a gwaith y diweddar Brifweinidog, W. R Gladstone, a'i i^efitogwyr yn defnyddio eu doniau gyda brwdtrydedd i goudemnio y fath ycliwanegiaid at feiehiau gorthrymus y wlad, yn enwedig am y byddai ihyny gltel ei ys- tyried m^wn ljy^oedd airwledydd tramor fel argoel fod Lloegr am ryfel. Yr oedd yn an- hawdd iawn i ddeall eu eroeij-esbouiadauohea gytundebau, a hen derfynau, ac o'r hawliau a'r buddianau pertbynol i wahanol wledydd, ag yr oedd yn ofynol eu cael a'u hamddifl'yn. Y mae un peth yn amlwg, sef fod llais tnwy- afrif y Senedd wedi myued gyda'r Prifwein- idog. Auhawdd penderfynu beth fydd barn y wlad ar y mater, 11a pha beth fydd y diwedd. Mae'n amIwg fod rhai fuont un- waitb yn meddwl yn uchel iawn. nc yn siarad yn ganmoliaethol iawn am ysbryd ac arncan- ion Rwssia, wedi newid eu barn, a'u ton, a'u teiinlad wrth adolygu yn fauylaeh rai o'i hymddygiadau diweddar. Yr ydys yn ofui ei bod am wasgu yn rhy drwm, ac am graf- angu yr hyn nad ydyw deg. Gobeithio boddlona y gwahauol alluoedd i gyfarfuu, mewn cynadledd reolaidd i egluro eu wyniadau mewn yspryd pwynog, ae i geisio tert'ynu eu dadleuon, ac ad-drefnu eu croes-gynlluniau, fel y gallant gydweithio mewn heddwch er lies y byd. V BLLECIL Y FUWCII A'R FEBCII WETF. BIl dadl yn y Senedd yr wyfclmos ddiwedd- af yn nghyleh y priodoldeb o ddefnyddio brech y fuwch er atal y frech wen. Y mae teimlad rhai rhieni yn drwm yn erbyn hyny, sef yn erbyn gosod brech y fuwch ar eu plant, ond penderfynwyd eu bod i gael eu dirwyo drymacb, drymach, am eu hesgeulusdra, am y bernir y gall brech y fuwch fod yn foddion i atal neu liuiaru brech sydd waeth. ESdOB-AJETIIAU TR EGLWY8 WLADOL. Y mae eu had-drefniad wedi bod, ac yn bod, o dan ystyriaeth Ty yr Arglwyddi. Dylai yr esgobion. eu hunain gael trefnu pethau felly fely barnant fuddiolaf. Mae yn anfri ac yn golled i'n gwlad fod cymaint I amser y Senedd yn cael ei wario i dre £ n.a pethau Eglwysig. 1. 1-1 « CTLLIDAU A TIIREULIAUY DEYRNAS. Hysbysodd Canghellydd y Trysorlys fod cyllidau y flwyddyn ddiweddaf yn eS79,763, 298, a'u bod yn fwy na'r rhag-gyfrif o droa chwe chant o filoedd. Yr oedd y draul ya £ .78,903,195 felly, mae yhydig mewn Haw. Ystyrir y bydd cyllidau y flwyddyn ddyfodol yn llai, a'r tieuliau yn fwy..Er ceisio gwneud y difl'yg i fyuy, eodir treth y cwn o bum swilt i saith a chwech; rhoddir treth o bedair ceiniog y pwys at dybaco, a chodit dwy geiniog. y bunt ar dreth yr innnn. Dylaaid codi ychydig ar dreth y diodydd meddwol. Ymae treuliau a beichiau y wlad wedi cael eu trymhau yn fawr drwy ystod gweinyddiaeth laril Beaconsfield. CORFRORTAETHAU DINASOEDD. Givnaed cynyg'ad yn y Senedd am well- iantau yn llywodraethiad y Brifddinas, ond cafodd ei wrthod. Y mae camdrefniadau dinasoedd mawrion yn achos o golledion trymion i'r holl wlad, ond y mae y mater yn enill mwyfwy o ystyriaeth ein dtddfwyr. MR. WATKLN WILLIAMS, A.S. Y mae yn gryn siomedigaeth gan etholwyr bwrdeisdrefi ijinbych i ddeall fud Mr W. Williams yn bwriadu rhoddi i fyny ei ofalon fel eu cynrycbiolydd.
FFORDD HAIARN 0 FFESTINIOG…
News
Cite
Share
FFORDD HAIARN 0 FFESTINIOG I'R BALA. DA g'enym allu hysbysu fod y cynllun i'w gwaeud wedi c el ei ddar1 ea. y dryd dd waith yn Nhy yr Arglwyddi ddechreu yr wythnos ddiwcdde". Gobei h'o y caiff. ei weithio allan yn gyflym. Bydd agoriad y 7' fath reilffoidd vn gyfl usdra ae yn enill raavvz i'r ddau lc, ac i'r holl gymvdogaethau rhvng- t) ddynt; a hyderiry bydd i'w liagoriad ostwng ychydig ar dcxllau y cludiud ar b- d llinell fawr g- an y mor.
Y RHYFEL YN Y DWYRAIN.
News
Cite
Share
rhyw ffyrdd i enill cu bywoliaeth ond wrth dilysgu a dilyn ereftc rbyfel, ond i ni gydymdrechn i gondemnio eu crefft ar unwaith, ftC mewn modd ponderfynol a diymod, gan eu gorfodi i enill en hara mewn modd gonestach, anrhydeddusach, a buddiolach. Byddai yn bawdd iawn i ni derfynu ein cynbenau drwy hwyll a rliOKwm, yn lie drwy nerth y cledd a'r fagnel. Y mae Cymdeithasau Heddwch wedi bod yn dangos i ni erli llawer oes ffordd fwy ragorol. Y inaent wedi ügluro yn foddhaol y byddai yn bawdd i hen Jysoedd gwledydd cred s-efydlu UOHJIL-J.TS er terfynn eu dadleuon cydwladwriaethol. Y inao y rbai sydd dda ganddyut ryfel, er ceisio dal g/lfllel yn elw eu crefft ogoneddus," yn eydymroi i ogann cynlluniau y tangnefeddwyr; ond y mae boll nertli synwyr cyffredin, a boll ysbryd Cristionogaetb, a boll banes cyflafareddu o'u tu ac os ydyw Cristion<>gaeth i fyw a Ilwyddo, daw eu barn i fuddugoliaetli; cyflawnir yr addewidion am bedclwch a llwyddi nt y mil blynydd- au. Pivy a wyr Dad erbyn amser fel llyn y daetlinm ni i'r frenhiniaeth? Ond i ni arfcr ein dy-)a' wad mewn ysbryd cariadlawn, cnillir llysoedd eraill i ddilyn ein hesiampl. Ceir profion fod cynlluniau cyfeillion heddwch yn rbai ymarferol a bendithfawr, a chawn wenau rbacrluniaetb ar ein beneidiau a'n gweinyddiau, a bendigir ein coffadwriaetbau gan baneswyr yr oesau dyfodol. Ydwyf, gan edmygu cynghor a boffi ysbryd eich Ilythyr, a dymnno am bwyll a north i gynorthwyo y cvflawuiad o'ch amcan, a cban ddymuno eich defn- yddioldcb a'ch dedwyddwch chwi a'ch holl deulu, Ebrill, 1878. ALEXANDEB 0 RWSSIA. Pan ddihunais o'm cwsg, yr ocdd yn dristyd i mi mai dychymygion breudd wyd oedd y go- hebiaethau blaenorol, ond yr wyf or yr un pryd yn pryderus obeithio y daw fy mreu- ddwydion i ben, a byny ar fyrder oblegid yr wyf yn gwresog ddymuno llwyddiant ac an- rhydodd ymherodraeth fawr Rwssia ac yr wyf wedi bod bob amser, ac .yr wyf am barhau byd fy medd, yn ffyddlawn i orsedd Prydain. S, R.