Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

4 articles on this Page

LLOFRUDDIAETH ARGLWYDD LEITRIM.

News
Cite
Share

LLOFRUDDIAETH ARGLWYDD LEITRIM. Ti KFEDDIA:\WR mawr yn yr Iwerddon oedd Arglwydd Leitrim, ac yr oedd gariddo y swin niawr o bedwar ugain mil a deg o erwau o t ir, ystad fawr iawn a e'wir yn ystad Done gal- (yfuddefir yn gyffredino! ei £ d yn'or- thrymu;, a warlinio ci ddcilhiid oedd ei arfer am bob troeedd, pa un hyi agui mawr ai bych- an fyddai eu bai. r nnig go?p a weinyddai oedd difeddlanu. Nid oedd yn go»od ci dir- ofcdd can uclied a llaWer o bobl, ond mynai hawh 01 ddeiliadon i blygu iddo yn nihob peth, Hett golh en tiroedd. Maegwymon lied AvertbfaWi" ar lanaa y mor yn yr iweiddon.- Os eltnerai o 1 ddeiliadon betbohwnw, -iitiid hwyzit yn ddioed. Os gwrthodent roddi i fyny oue yr hwn y byddni ei ehwimiau yn galw^arnynt i'w roddi i fyny yn union, gwarliniu hwy yn bur ddiddefod. (3s gwrth- odent y m a da el a goreuon eu plant, neu eu g-wasanaetlnvyr, i fod yn weision a rnorwyn- ion yn ei deulu ei hun, caent warlin yn ddi- gymwth. Os gwrthwynebent ddim arno yn nghyleh bawl lhvybr neu ffordd, neu ryw y' ryddfraint a chyfleusdra, caent eu warlinio yn bur chwyrn. Nid ocdd ei gariad at arian mor fawr, drwy godi y rhenti, ag oedd ei sel dros awdurdodi dros ei ixannid, a myuai gael ci flordd ei hun, g"an nad pa mor afresymol, a fyddai costied a gostio. Mynai gael pawb dan ei draed i fod yn berffaith wasaidd iddo yn mhob peth. OoraAvydd i dra-awdurdo i oedd yn berwi ei [prvn yn ei boll AA'citbrediadau. Mynai g«el pawh a ddibynent arno i fod yn gaVibion id io, ond nid oedd v pi-is ond bych- un a ofynH i iddynt am fod yn wasnidd iddo. Cae^il eu tiroedd yn weddol rad ond iddynt fod yn cdig-un g- 'styng'cdig'. Caent fel anif- eiliaid eu bwycla yn wych ond idd-) ef gael clecian ei chwip uwch eu penau," a'u tuei troli. Ond nid ereadur i'w din felly yw y Gv\yddel yn arbenig. Bu hyn yn achos i enw Arglwydd Leitrim i roddi gair newydd yn iaith y Gwyddel. Os byddai rhywun yn cael ei drin yn chwsrw gan ei feistr tir, dywedid ei fod yn cael ei Leitrimio. Yr oedd enw Arglwydd Leitrim wedi myned yn gyfystyr a Pharaoh yr Aifft. Cynhyrfodd ei greulondeb galon y Gwyddel, ac un diwrno I fel yr oe d ei Arglwyddiaeth a dau o'i weision mewn cerbyd, ymoso lwyd arnynt ill trioedd gan dri o lofruddion. Yinladdodd Arglwydd Leitrim yn flyrnig, ond lladdwyd ei Arglwyddiaelh a'i ddan. was yn farw gelain. Dyna fu diwed i ei orthrwm a'i draws- arglwyddiaeth. Nid oes un banes eto pwy fu y llofruddion. Er's tro yn ol, bu'n Limerick tua9 1 ogeisi.id- au at lofruddiaeth, a llvvyJdwyd i ladd 45 o'r nifer hyny, ac nid ydys wedi cael allan pwy oedd cymaintagnn o'r llofruddion hyd heddyw. Mae ochr arall i'r pwnc. Mae warlinio deiliadon, a'u troi allan 0'11 tiroedd, yn achosi i lawer o bobl ddyoddef tlodi, ac hyd yn nod farw. Bu amryw o'r bobl a fwriwyd allan o'u ffermydd yn siroedd Meirion, Aberteifi, a Chaerfyrddin ar adeg etboliad farw, a dichon i rai o'r bobl a erlidivvyd gan Arglwydd Leitrim farw, ond nid yw y papyrau yn nodi y rhai hyny. Diamheu fod dyoddef mawr wedi bod mewn canlyniad i'w erledigaethau. Mae g'wyr mawr y Llywodraeth am wneud rhywbeth yn ddioed er atal y fath lofru idiaeth- au. Mae hyny i'w ganniol. Ond ni wnant ddim yn effeithiol yn y cyfeiriad hyny hyd nes deuant yr un mor barod i ro Itli eu hiawn- derau i'r Gwyddelod ag ydynt o awyddus i amddiffyn bywyd pendefigion. Er fod y Gwyddelod wedi cael mwy o gyfiawnder ar bwnc y tir nil phobl Prydain, eto, y mae eisieu rhyw gynllun pellach i'w noddi rhag- gorthrwm rhai fel Arglwydd Leitrim, heb iddyn-t gyn. llwyn am eu bywyd. Mae meistri tiroedd gorthrymus yn Nghy- mru, ac y mae yn dda iddynt mai yn Nghy- mru y maent. Pe buasent yn yr Iwerddon, baa^ent mewn perygl, Mae erefydd y Cymry wedi eu cadw yn ufudd i gyfraith, ac yn eu g'wneud yn oddefgar, er iddynt orfod cadw helwriaeth diderfyn, talu rhenti gorthrymus, a'u liyffeitheiiio mewn etholiadnu. Ni ddylai ein pendefignpn gymeryd mantais ar hyn. CladdSvyd Arglwydd Leitrim yn Dublin. Ymgynulludd o dd.tu i dri chant o'r Gwyddel- od ar adeg ei angladd i hisio a hwtian ei Arglwyddiaeth yn ei arch, ac ar adeg ei gynhebrwng. Mae teulu yr hen Gymraes enwog Dorii Delu yn lluo^o^ yn yr Iwerddon. Y fraint a fyddai i bendefigion ac eraill ge'sio hyw fel ag yr anrhydeddid eu henw pan yr ymadawent k'r byd i fyned i dy eu hir gartref MICHAEL 1). JONES.

Y SENEDD.

FFORDD HAIARN 0 FFESTINIOG…

Y RHYFEL YN Y DWYRAIN.