Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
COLEG YALE.
News
Cite
Share
COLEG YALE. MAE Coleg Yale yn nhref Newhaven, yn nhalaeth Connecticut, yn Lloegr newydd, sef y rhan fwyaf Gogleddol o'r Unol Dal- eithiau. Mae hinsawdd y Taleithiau yn eithafol o boeth yn yr haf, ac yn eithafol o oer yn y gauaf. Yr oedd un Yanci yn dweyd am fynydd yn California, a orchuddid ag eira oesol, fod ci un diwrnod gwresog o haf poeth wedi digwydd sefyll yn gymwys ar y linell derfyn rhwng gororau yr eira a'r ia oesol, a'r gwres yn y gwaelod, a sicrhai yr Yanci rhamantus, tra'r oedd corph y ci yn dyheu, a'i geg yn glafoerio gan wres, fod ei gynffon wedi rhewi yn sytlt Mi wn nad oes neb yn Nghymru yn barod i dderbyn hyn fel gwirionedd; ond creded pob Cymro fod yn rheidiol newid ei brofiad ar dywydd yn fawr yn y cyfeiriad o gredu fod gwres ac oerfel yn gymydogion agos i'w gilydd yn yr Unol Daleithiau, os yw efe am fyned yno i fyw. Os oes rhyw ddyn ieuanc am fyned i Groleg Yale, cofied fod Lloegr newydd yn y rhan fwyaf Gogleddol o'r Unol Daleithiau, ac y mae yn rheidiol fod dyn yn iach i fyned yno- i oddef gwres mawr yr haf, ac oerni deifiol y gauaf. Mae'r eyfnewidiad o wlyb i sych yn fawr yn y wlad hon; ond y mae'r cyfnewidiad o wres i oerni yn llawer mwy yn yr Unol Daleithiau. Nid anfynych y gwelir dynion yno a blaenau eu clustiau, blaenau eu trwynau, eu boch-gernau, a'u bodiau, wedi eu rhewi, ac y mae llawer o dro i dro wedi rhewi i farwolaeth. Mae rhyw gyfnewidiad yn y gwres bob tri diwrnod, weithiau yn boeth iawn, ac wedi hyny gryn lawer yn oerach. Mae y bobl yn dal ac yn deneu, ac yn hynod sytliion, y meibion heb nemawr farf, a'r merchod heb fronau. Ni welais Americiad gencdigol yn gestog erioed, ac y mae'r bobl yn gyffredinol yn fwy di- gnawd na Phrydoinwyr. Mae eu breichiau, eu coesau, a'u gycldfau yn hirion, ac y mae'r gwddf yn feinach nag yn y wlad hon. Cer- ddais ddinas boblog yn y Taleithiau, ac mor fain yw gyddfau pobl yno, fel y methais gael coler ddigon mawr i mi, er nad wyf yn un o'r dynion mwyaf. Derbyniodd Coleg Yale ei enw oddiwrth un o'i gefnogwyr peuaf a chyntaf, sef Elihu Yale, yr hWll a gladdwyd yn Wrexham. G-anwyd ef yn yr Unol Daleithiau, a threu1. iodd rai blynyddau yn yr India. Ar ei ddychweliad o'r India, cyllA-ynodd i sylw'r wlad y drefn o arwerthu (sale by auction), a chynhaliwyd yr arthwerthiad cyntaf yn Lloegr rywbryd yn 1700 A.D. lihoddodd Elihu Yale at sefydliad y Coleg, mewn llyfrau ac arian tua £ 1,000. Mae cynydd y sefydliad wedi bod yn dyfiant parhaol, drwy fod y myfyrwyr yn cynyddu'n barliaol mewn rhif, a bod adeiladau ychwanegol yn cael eu codi; ac erbyn. heddyw, y mao Coleg Yale t3 yn sefydliad addysgo) mwy pwysig nag un yn yr Unol Daleithiau. Cofier fod mil o bunau yn yr oes bono yn rodd angbyffredin. Yr oedd rhoddion at grefydd ac addysg yn llai y pryd hyny nag yn bresenol, ac arian hefyd yn llawer mwy o werth nag yn awr. Athrofn. Anibynol yw Yale, er fod pobl o bob enwad yn cael eu derbyn iddi yn efryd- wyr. Deallaf fod yr holl athrawon yn Ani- bynwyr, ac Anibynwyr sydd wedi bod yn cyfranu yn benaf ati. Mae Newhaven gan mwyaf yn dref Anibynol. Yr oedd yr Anibynwyr wedi bod ar y blaen yn sefydlu Lloegr newydd. Mae llywodraeth yr Unol Daleithiau wedi ei sefydlu ar egwyddorion eglwys Anibynol. Felly ceir yr Anibynwyr yn elfen gref ac arweiniol yn yr Unol Dal- eithiau. Mae mwy o Anibynwyr na dim arall yn Newhaven, tref ag y mae ei phoblogaeth yn 60,000. Ceir ambell i Gymro yno yma a thraw, yn bur wasgarog, fel currens cybydd mewn tortli. Mae'r Amer- iciaid wedi syrthio i'r arferiad o alw eu haddoldai yn "Eglwysi" (Churches), fel y gwna rhai coegwyr o Ymneillduwyr rhodres- gar yn y wlad hon. Mae'r esgobaethwyr yma yn galw eu hadduldai yn eglwysi, yr hyn sy'n ymadawiad a'r ystyr Feiblaidd i'r gair. Felly, mae gan Anibynwyr Newhaven tua 15 o eglwysi, a'r Trefnyddion Esgobaethol, neu'r Wesleyaid, fel y gelwir hwynt yn Mhrydain, tua 12 neu 13 o eglwysi. Er mai yr Anibynwyr yw'r enwad hynaf yn y Taleithiau Gogleddol, nid yr enwad hwn yw'r enwad mwyaf yn bresenol. A chymeryd y wlad gyda'u gilydd, mae'r Wesleyaid yn Iluosocach na'r Anibynwyr yn awr. Cofia, ddarllenydd, os byth yr ei di i'r America, ddysgu dweyd "Ohtwck" am dy cwrdd, neu gapel, onide, fe'th ystyrir yn anwybodus iawn gan goegwyr, teilwriaid, a merchetos; ond os wyt ti yn credu mewn cadw at ystyron Beiblaidd o eiriau, yn hytrach na dilyn ffcisiwn, parha i alw cynull- eidfa o bobl dduwiol yn unig yn eghvys. Mae llawer o boblach rywsut yn y byd yn caru siarad fel siopwyr llaes eu moes, a dilyn chwimiau menwotach trefig, a rhygyngwyr sili ffritaidd, ac yn caru eu dynwared, yn hytrach na siarad fel yr Ysbryd Glan. Yr wyf yn dweyd am y ddwy ffordd, er mwy i ti gael dy ddewis.
Y GOLOFN DDIEWESTOL.
News
Cite
Share
cymeriadau rhagorol hyn; ac mewn llawer o amgylchiadau, y mae diotwyr a chyfeddachr wyr, a hyd yn nod meddwon yn ami, yn teimlo fod presenoldeb dirwestwr selog a phrof- vdig yn anrhydedd i'w cymdeithas. Ac weith- iau ymffrostiant, gan addef, Er nad ydw i fy hun yn ddirwestwr, fe fuasai yn ddigon da i mi fod ystalwm, ond yr wy'n sicr nad oes dim un dirwestwr yn eich capel chwi yn well os haner qystal a'r rhai sydd yn tin capel ni; ac yna enwant y rhai profedig er ys oes yn eu capel, ac ymddiriedant fwy iddynt na neb arall; ac ni chlywsom neb eto ya rhoddi mwy o glod i rywun am ei fod yn yfwr pethau meddwol. Pan fyddis yn gorfod addef fod yn nghymeriad y gwr linellau dysglaer, a thalentau o radd uchel, gallu i fod yn ddefnyddiol mewn llawer cyfeiriad pwysig, eto, ond ar ddiwedd y cwbl yn yw lianes ei ddiota, fel yr ond ar ddiwedd banes gorchestion Naaman y Syriad. Nid yw ychwanegu dim at eu nerth. Byddai yn dda gan filoedd pe byddai i'w cyfeillion daflu yr i ffordd, a theimlant y byddai yn gam hir ynddynt at berffeithrwydd; a dysgwyl yn amyneddgar am hyny y mae y ffyddloniaid dirwestol yn mhob man trwy'r wlad. Y maent yn fwy pryderus o angenrheidrwydd am weled y bobl y teimlant fod gwir werth ynddynt; y dynion sydd yn gallu arwain dynion, a chy- nhyrfu pobloedd i weithio gyda pha beth bynag yr ymaflant hwy ynddo; y dynion ag y mae yn dda ganddynt gael cydweithio a hwynt yn mhob mudiad arall erlles eu gwlad. Y mae dirwestwyr goreu y deyrnas yn dysg- wyl am gael y cewri hyny i daro yn erbyn diota a chyfeddach-yr arferiad swyngyfar- eddol sy'n gyru miloedd i'r trobwll diymwared. Yr ydym yn dysgwyl y cawn fyw i weled angylion yr eglwysi yn gorchymyn i'r fasnach ieddwol fel Satan, Dos yn fy ol i, rhwystr ydwyt ti i mi." Nid ydym yn hen, a chyn myned ynhen, dysgwyliwn gael gweled holl weinidogion yr efengyl wedi tynu oddiwrth y fasnach feddwol bob mymryn o'r gefnogaeth a roddant iddi yn awr. Y mae y tafarriwyr a'u cwsmeriaid yn teimlo eu hunain yn ddyogel iawn ac yn gryf iawn mewn dadl a'u gelynion dirwestol tra y gallant gyfeirio at y fath res hir 9 enwogion mewn safle uchel a pharch mawr yn llenwi pulpudau y gwahanol enwad- au crefyddol, a'r rhes hir ddysglaer hono yn ddiotwyr-y cwsmeriaid mwyaf anrhydeddus yn y trade, Pa reswm iddynt hwy gymeryd eu haflonyddu gan y penboethiaid dirwestol pn mae y fath fintai o wyr enwog ar eu llyfr- au. H Pwy mae'r 'totals yma yn tybied eu bod? Yda nhw gystal 'sleigion a a a —:—, a ——, a &c.? Yda nhw gystal pregethwyr a Mr. a Mr. ——, a Mr. a Mr. a Mr. &c., &c.f (rhes hir iawn o wyr enwog yn yr Eglwys Gristionogol)? Be' mae'r scrubliaid hyn yn gaboli, yda nhw, y pethau sychion, ddinj fit i ddatod carai esgidiau y fath ddynion .'r rhai hyn." Diolchent am resymau ysgrythyrol o'u plaid, neu resymau athronydd- ol; ond ba waeth ganddynt hwy lie yr elo ysgrythyr ac athroniaeth ond iddynt hwy gael dweyd wrth eu cwsmeriaid, t. Wyddoch chwi pwy fu yma. heddyw P Mr. o Mi todd yn dda gan i weld e. Dyma'r tro cyntaf i mi ei weled er's blynyddoedd. Arosodd gyda ai i ginio, ac wedi cael gwydriad neu ddau o sherry, cychwynodd yn frysiog tua .—— Mae hyn yn fwy o werth i'r tafarnwr nag a feddyliai neb ar yr olwg gyntaf. Teimlant fod cadw ty a gwirod i'r fath wyr enwog In swydd anrhydeddus. Mae'r ewsmeriaid, wrth gwrs, yn siarad llawer iawn uwchben eu ewpanau am ddynion cyhoeddus, a champ fawr y tafarnwr yw cael dweyd wrthynt, Yn y ty hwn y bu y gwr hwnw y tro diweddaf y bu yn y dref ton, ac yr oedd Mr. —— a Mr. ——— gyclag of, a dyma lie y buont yn ymgom- ie drwy'r prydnawn; yr oeddan nhw yn ddon- iol, faswn i byth yn blino arnyn nhw." Y mae'r cwsmeriaid yn teimlo yn hapus ryfeddol eu bod ar yr un ochr a'r enwogion hyny, ac y mae'r tafainwyr yn teimlo fod ymweliadau y rhai hyny yn cynal i fyny respectability eu tai a'u masnach. Y mae llawer o honynt yn rhoddi pobpeth i bregetliwyr ani ddim, h.y., os byddant yn rhai enwog, onide bydd yn rhaid iddynt dalu fel pechaduriaid eraill. Y tal yn eu golwg hwy am eu trafferth yw y moral support a enillant i'w ty oddiwrth ym- weliadau y fath wyr parchus. Y mae un esiampl gref o'r fath hyny yn fwy o nerth i ffydd a Hogell v tafarnwr nag y gall cant o areithiau dirwestol fod yn eu herbyn. Ni obeithi wn fod y dydd yn ymyl pan na bvddwn wrth frwydro u'r fasnach ac a'r arfer- ion sydd yn gymaint o orthrwm a llygredd yn ein gwlad, yn teimlo ar yr un pryd ein bod yn gorfod milwrio yn erbyn grym dylanwad esiampl ddrwg rhai o'r dynion goreu ar lawer cyfrif yn ein golwg; yn y wlad. Yn wir, y y mae cryn iesur o'r boon hon wedi cael ei symud eisoes. Y mae y rhai sydd yn y dos- barth uchod mewn Itawer ffordd yn dangos eu bod yn dymuno llwyddiant eu brodyr sydd yn llafurio yn selog gyda'r pwnc dirwestol. Ac er nad ydynt hwy eto wedi dyfod alom, y mae y ffaith eu bod yn cyfaddef mat achos da yw yr achos dirwestol, mai yn mhlaid y gwirionedd y mae yn brwydro, y mae hyn yn gwneud llawer o les, yn tynu llawer o'r gwenwyn o'r cwyr, ac yn ein calonogi yn fawr fod dynion o'r fath yn dymuno ein llwyddiant. Diolch am gy- maint a hyna. Daliwn i ddysgwyl y deuant yn gwbl oil cynhir; yna gallwn benderfynu y bydd tyrfa yn eu canlyn o'r set fawr ac o lawr y capel, a'r dydd hwnw y bydd barn a llosgfa ar y fasnach feddwol a'r ategion sy'n ei dal yn y byd. Bydd y CELT yn ffyddlon i'r achos dirwest- ol, yn gofnodydd cyson o bob eyfarfod pwysig 0 a fydd ar ddirwest yn mhlith y Cymry. An- foner pob peth o'r fath yn fyr ac eglur, a phob ysgrif ar y pwnc, i 4, Brynteg Trracee, Bangor.