Tarian Y Gweithiwr

I Ferndale. f v Gan loan, Cyfarfod Gweithwyr. j Chwefror y 15led, ya Njaadd y Q*re.tth- i "wyr, cyaaliwyd cyfarfod cyhoeddus j weithwyr y lie, Y cadeirydd oedd Mr Torn | Davies, North street. Ar y rhaglen y peth cyatafddaethger bron oedd achos-gweith- wyr Penciawdd, y rhai sydd aiiaa er ys amryw wythnosau, a danfonwyd a pel at bwyllgor y gwaith am gynorthwy arianal er cad&rnhau eu hachos, a Ichadarnhaodd y cyfarfod beoderfyniad pwyllgor y lie, sef eu bod In danfon pum' punt iddynt. Hysbys- odd y cadeirydd hefyd a mean arall y cyfarfod, sef penderffynu a oeddynt ya ethol Aelod Llafurol i'r Cynghor Dosbartbol, gan fod tymhor un o'r Aelodau Llafurawl yn terfynu yn y mis hwn, sef Mr Daniel Evans, ein hataibwyswr. Pwy ydoedd yr aelod i fod ? Cafwyd adroddiadau helaeth gan y ddau Gynghor- n "wyr Liafurawl, sef y Mri Thomas George a Daniel Evans., am yr hyn oedd wedi cael ei ■ "wseud a'r hyn oeddynt yn f.vriadu wneud fel Gynghor yn nglyn a iechyd, addysg, a* gwelliantau angemheldiol ar yr heolysid yn y lie, yn -i.rUy • aegemheldnvydd am i, Xafur gad e1 v,.chj :.iJ.r y ^inu-r, i. FenderLn^yd yn uDfrydol e n bod yn dewis cytsrychioiydd Llafur ac yn ail-e thoi j ein cynrychiolydd presenoi. Yr oedd bya. yn cynwys dioichgarwch iddo am ei wasan- -aeth fa y gorphenol ac ymddiriedaeth ana [y dyfodol

Y G wdthfeydd. Y mae gweitbfeydd y He yn cael. nifer o ddiwroodau ssgor yr w/thaosau hyn o ber- «ydd diSyg wageni. 1

Cyngherdd, I Yn Neuadd y Gweithwyr, ar y 143g cyf., -cafwyd perfformiad arddercbog lawn gaa ••Obeithlu Nazareth, saf enwad parchus y Bsdyddwyr, yn Biaenllechau, o'r gantawd swynol The Midship Mate —(John Bums), dan arvsoi dad Mr T W Matthews, Blaenllechau, yo cael .eu cycorthsryo gan ,,e- 'Ar gerddorfa dan arwei-aiad -Mr W Dav^s, ¡ Femdale, Ojmsrwyd i fyny Y pnf gyraer- iadau gan V dial C:1.t:\linol-Lviidstdpma.te, Mr James Evans, -Sqaire Hiwthorne, Mr Walter J Evans, J un Absod and Fatsy -Baundes's. y Mri D Morgan a T F Evacs, Fred Thompson, Mr Lcanard Evans. Johnny hmon, Mr 0 Morgans. Ada .Hawthorne, Miss Maggie Williams. Nellie jRayaiond, Miss Helena Ooodon. Gianny Sauudeis, Miss Winifred Edwards. Mary aod Jessie Lee, Miss Lucy Gas well a Miss (J Davies. Dangosodd y gwahanol ddatganiadau ol dysgyblaeth a llafur mawr am fod yr oil yn canu mewn tonyddiaeth bur, ac hefyd yn ,effethiol iawn. Cafwyd yn ychwacegol uifer o (Action Songs gan y plant. Yr -acdd y rhai yma yn ddigrifol iawn, a'r oil yn llewyrchu clod araysjt bwy a'r arwetnydd. Gorfodwyd iddynt ail-gaou atrryw ddarnau drosodd o herwydd cymeradwyaeth y dotf. Daeth, tort fawr yn oghyd i Iwyabati y; wledd gerddorol boat. Trodd y cyfaa allan $n llwyddianus iawn. Llywyddwyd gan Mr UJD Hannah^ M.E, Ferndale,

Cyfarfod Diwylliadol. Ar y 19eg; yn Festri Penuel, darllenwyd • papur gan Mr Robert Jones, New street, ar 4 Tlodi.' Llywydd y cyfarfod oedd Mr John Evans, New street Cafwyd ymdrin- laeth fuddiol yn y pspur liwn ar wahanol agweddau o dlodi. Rhoddodd enghreifftiau yn y lie yn profi y peaawd hwn. Tlodi yn codi yn hanes ereill yn herwydd oferedd a diofalwch. Tiadi meddyliol, moesol, ac ysbrydol yw y tlodi gwaethaf o bob tlodi. I ddiweddu, cafwyd ymdriniaeth adeiladol gau aelodau ereill.

MarwolacM, Chwefror y 18fed, claddwyd yn nghladd. "faizyhoeddus y lie hwn, un oedd wedi r; ere Jlio drDs 30 mlynedd yn Pifnda)I., mi Mrs Mary Ann Evaca, Giynrbedyncg House, Maesteg, anwyl briod Mr Rees Evans, Overman, Maesteg. Brodoresoedd yr ymadawedig o Cwmaman. Merch oedd i'r diweddar Mr John Morgan, Aberdar. Yn y fiwyddyn 1879, -daeth i Ferndale, ac yma y bu hyd o t'swn y pum' mlynedd dl- weddal, pan y symudoddd i Maesteg. Bu y cbwaer Mrs Evans o dan 1 operation ar y 12fed o'r mis hwn, ac aeth dr. rf byny I yn Ilwyddianua, ond cytnerodd wedd arall yn mheo ychydig ddyddlau, a bu farw ar y 14ag, yn 50 mlwydd oed. Un nodwedd ynddi oedd ei bod yn wyneb agored, ac yn feddianoi ar dalent a llais i ganu. Canu oedd ei phrif elfen. Canodd lawer yn ein cymanfaoedd yn nghwm Rhondda Fach,.a bu o wasanaeth mawr mewn datganu cyf- ansoddiadau afrwydd a chlasurol mewn gwahanol gymanfaoedd ar hyd y blyn- yddoedd. Nid yn unig yr oedd gyda'r canu ar ddydd y gymaufa, ond yr oedd yn un o ffyddloniaid y ac yn ol I tystioiaeth y Parch Wiliiam Taonias, J|el»or, Maesteg, ac hefyd tystiolaeth yr eglwys yn Penuel. Ferndafe, yr oedd yu tr;,ddlon i gyfarfodydd yr wythnos. Rowti cymanfa ganu a cbyfeiHa« eg- iwysig y bu hi ddiweddaf, a hyny wythnos ein ei marwolaetti, a mawr yr hyfrydwch ft- osdd wedi gael ya y canu. Yr oedd o mm d pK>,di'idar ot y gymanfa hoo yn piecleg tu li nt rr Hen, a chafodd ei dy j ^lunwrd yn arhen wytbnos. Daeth nsfer o'i cbydnabcd ya n • h yd o iSMSteg i'r gladdedigaeth yw Ferndsde, sef Mrs D Evans, M.E, a'i briod, W Jones, Fireoaan, a'i briod, Daniel Jones, Fireman al briod, W Henry Evans, Fireman, Mr #»betts, Draper Mr Lewis Joaes, biaea- iWyay TabernacI, Maesteg; Mr Arthur ^phn, arwetnydd canu, Maesteg Mr W J Jltmiams (Gwenlyn Taf), Maesteg. 1 Wedi cyrhaedd Ferndale yr oedd utfet* e grfí£1Wion a brodyr o Penuel wedi dod yn 11ghyd, Gweisom y Parchn 13 Watkias, M.C, Penuel; G Penrith Thomas, Ire rhondda; W Williams, Pontygwaith; John Harris, arweinydd y gan ya Mhonty- gwaith; John Thomas, arweinydd cor Peauel, Ferndale; Tom George. Cynghor- ydd Dosbartbol John Howeils, blaenor yn egiwys Penuel, ac amryw o aelodau yr eglwys. Cafodd angladd barchus, a gwasanaeth- wyd yn Macstsg ac yn Ferndale gan y Fafcha W Thomas, Maesteg, gwein.tiog yr ymadawedigam Synyddau laher, a ctHwB Wat kins, Fetndale, a dygodd y ddau dystiolaeth dda iddi am'ei ffyddlon^ deb i foddion gras a chaoiadaeth y cysegr. j Canodd}t1 ystod ei ch|3tudd byr— 1 Ai marw raid i mi' ac adroddodd ami i Salm,s ac yn s'wn y rhai hyn ehedodd ei hysbryd i'r Gacaan nefol. Blin oedd meddwl fod ei dwy chwaer yn methu bod yn bresenol o herwydd afiechyd ac amgylchiadau blinion wedi dod i'w cyiarfod, sef Mrs L'oyd, Treorci; a Mrs McLean, o Gwmaman. Daeth nifer o berthynasau yno heblaw y teulu, yr oedd Mr Lloyd, Treerei; yr hwd oedd yn frawd-yn-nghyfralth; a Mrs Jeakibs, Treorci, a Mrs Jones, Ton, dwy gyfnither i'r ymadawedig. Y mae yn y He hwn gydymdeimlad cyffredincl a:r teulu yn eu siomedigaeth a'u galar yn nghyd a'u colled. Dymunwn iddynt bob doethineb a chyfarwyddyd i .■ y mi add brwydr bywyd yra y dytbdol, gan ymddiried yn yr Hwn a fedr eu gwared o bob cyfyngder,

&$7' luyoiie <lsf. Brand new j|j kA stmn-u&Utt t uiodel TK1UMPE, S k\ j!fcs*i4no WIP T- p tf vn4, r; &$7' luyoiie <lsf. Brand new j|j kA stmn-u&Utt t uiodel TK1UMPE, S k\ j!fcs*i4no WIP T- p io" otlie/ cycles supplied// f lim |pi j T5/» MONTHLY. j |M|M ver?. "ImSH^SRAjjE'cOVEH- f j telfiw || r(nfOUB8fromXJO_^ £ |S. I j Sf »ers'guaranteea,,i' f | | §jj S T5/» MONTI-ILY. j |M|M ver?. "ImSH^SRAjjE'cOVEH- f j telfiw || r(nfOUB8fromXJO_^ £ |S. I j Sf »ers'guaranteea,,i' f | | §jj M0"2^«ssed. I If WLWM LARGC&f CYCLE. OtALER.COVtNTFW

• Llith Llewelyn. Agor Ysgol. Clifds wahoddiad yn ddiweddar i agor- iad ygol elienol newydd a godasid gan Gynghor Sir Morganwg, a chan fod geoyf ychydig oriau i'w hebgor, derbyniais ef. Yr oedd genyf ryw ddisgwyliad y byddai'r seremont yn ddyddorol. BydJai raid iddi tod yn ddj'ddorol i fod yo deilwng or am- gylchiad, Beth mor ddyddorol a chyfar- fyddjad yr hen a'r newydd ar amgylchiad I fel fawn ? Yr ben megis yn agor y porth i oes arali, ac yn ei chyfarwyddo sut i wynebu ar y dyfodol. Fy siomi yn ddifrif ol a gefais yn y rhan iwyaf a welais ac a glvwais yno, a thosturiwn wrth iy ngwlad a fy nghenedi wrth fyned adreL Ysgol ydoedd mewn arda! honal Gym- reig. Cymraeg persain ag'ywnyn agenau y plant ar yr heolydd wrth fyned tuag yno. Gwyddwn nad oedd yn bresenol yn y cyfarfod ond nifer fechan lawn na ddeaileot Gymrapg—y mae yo bosibi nad oedd yno neb na ddylasai fedru ei deall a'i siarad. Ond er syndod i mi, pan ddechreuwyd ar y gwaith oedd i'w wneud, gallasem dybio ein bod weds ein. hyrddio dros Glawdd Offa i g :noi Hoegr yn ddiarwybod i ni. Saesneg oedd yno bron yu gyfangwbt a'r mwyafrif o honjnl.yn ei hececiau yn druenus, ac yn teimio'n faich aliem feddwl iddynt aHu Uws^o t."wy arneth Seisnig belt draphlen rywsut, Oni bae y teimiem y gofynsu yr amgylchiad am rywbeth gweli, buasai'r diryrweh o glywed y prentisiaid Saeson hyn yn cal digonol am fyned yno. Gallwn faddeu i'r Hywydd am siarad Saesneg, obiegid cs bydd &ais neu ddau yn bresenol, teg yw iddynt gael mwynhad o r rhan fwyaf ddyddorol. Ei araeth ef hefyd oedd y peth goreu gafwyd. Gallai ef, pe yr ewyllysiai, gynyrcbu rhywbeth dyddorol ar hanes a thraddodtadau ei ardal. Dau bpth arsll dydcorol a gafwyd yno, sef geueth fechan. yn cyflwyno blodeuglwra thvs i foneddiges garedig a ddarparasai'r te, ac yn gi,'HHWd hyny mewn pen.il hynod 0 darawiadol a tblws a wnaed gan fardd dr ardal, Dymi'r tipyn Oyniri?eg cyntaf a gafwyd, ac yr oedd fel dyfroedd oedon i enaid sychedig. Can' diolch i'r eneth fach am adrodd raor dda, ac i'r bardd, gan nad pwy oedd am gynllunio a liwyddo i yru darn bach o Gymraeg i le mor ansal. Credwn fod yr eneth fach yn enghfauit o Gyrnru Pjdd-Cymtu na fydd wareiddied a'r Gymru a gynrychiolid gan y siaradwyr —ie, Cymru tÙ phiact yn meddu gormod o ht.nanbf.rch i wneud eu hunasn yn efelych- iadau o Sais. Nid yw'r creadur hwnw ei bun ya or-ardderchog, ond y mae yr efelychiadau o bono yn ddigon i godi cyfog mewn cylla pur gryf. Y peth arall dyddoro! oedd araeth hen frawd o weinidog a'r plwyf. Siaradodd yntau yn Gywraeg, ac yr oedd hyny ynddo ei hun yn. rhinwedd mawr mewn He o'r fath. Os na chawsom gandde bsihau pwysig, cawsora .sylwadau natnriol a byw, a chafodd yntau ei wobr yn y derbyniad byw gafodd ei araeth yn rhagor i areithiau ■ yn yr iaitb. ft in Gail y iteiii i gyd, ag eitfari:) tin neu ddau o honynt, roddi i fyay bob gobaitb am ddod yn siaradwyp Saesneg, a rhcent y goreu iddi rhag cywil- ydd iddynt. Ntd oeddent yn werth gwrando arnynt. Carwn awgrymu hefyd t siarad- wy:' mewn He fel byn i beidio dangos eu hanwybodaeth trwy wneud enwau Gynireig yn destynau gwawd. Cymhwysder gwaei yw hyn i fod %v bwyllgor addysg, ac i gymeryd rhan mewn agoriad ysgoL Y mae yn bryd i ni lli fel Cymry osod ein gwyn. ebau yn erbyn yr arferiad hwn. S mae Lianfair-pwii gwyngv/yfl yn enw y gall unrhyw le ymf-alchio ynddo. Nid yw y geiriau ereill a ychwanegir ato yn perthyn g r., R i rr onw o gwbi. Y. mae Aberpergwm eto yn enw anarfero! o dlwh, Riaaid fod Cymro'yn ddall bost cyn y ceisiai wneud yr enwau tlysion hyn yn desfcynau chwerthin. Gwell fydd.M iddo.o lawer arcs ychydig uwch eu penau, a cheis10 cyaieryd i fewc beth o'u t'ystii s v tdoi i Imm eu gwagle, a cheisio ymarter rw dweya ya gywtr ac yn/bersain. Y dtwg yw nad yw'r cwbl a ddywedwyd ond rnegis cyfrwrdd a'r brig. Beth oedd y delfryd o adoysg a ddeuai i'r golwg ya yr areithiau ? Wei, y iiedrith truenusaf ellid ddychymygu. Dim liai na na barbareidd- hvch wedi ei wisgo i fyny a'r ffasiwn. Mawr obeithiwn fed yr ysgoHeístriatd a'r athrawon yn rha^ops liawer ar y tywysog- aethaw a'r awdurdod^u yn nefoiion leoedd y Cyngbor Sir, a g^yddom fod rhai o honynt, Nod fawr addysg, aHem feddwl, yn oi yr hyn a glywsom, yw cynorthwyo plant i ddod yn mlaen yn y byd. Deitd safleoedJ uehel c'd blaen i yaogyrhaedd atynt, a dynlon llwyddianus i'w hefelycbu! LJi botes, a hyny gyda phob dyledus barcb i ddynioa sy'n dod yn mlaen yn dda,' Oni wyddoIn fod mwyafrif mawr ein plant, nid ar safieoedd "ocbel. ond ar y felin alcan, y pw!i g'o, ./r iferm ? TaSu gwen. wyn i fedÔwi plenty T. ieuanc yw dyrchafu yn ei glyw safie rbywun sydd yn Agent i Lord.' Gwaith addysg yw dangos fod tori draped o!oyr: ocest, neu ddal- cwys yn weddoi union, mor anrhydedius, ac efallai yn fwy felly, na bod yn Lord, heb son am fod yn Agent iddo Gwaith 'addysg yw cynorthwyo dyn i gael ystyr ddyddorol a godsdog i fywyd yn mhob cyich—trwy roddi tatodnuilr pethau sydd o'i g^wmpas, a chlust iddo yntau i'w gwrando, a gailu i'w deocgU. Yr ydym wedi cael digon a gormod c r addysg bono nad yw ond peiriant i gods' dynion yn y byd. Yr addysg sydd yn Nghymru a'i dwylaw yr, goch gan waed ein biaith a n cenediaethol- deb, wedi gyru plant y genedi mewn liawer He allan i'r byd heb smith o gwhl, er mwyn i ambell un uchelgeisioi allu siarad Saesneg ac ymchwyddo. Aeth y mwyafrif o'r ysgol He'r oeddwn i odro'r fuwch, i ddal yr aradr, ac i hwylio'r hladur daeth rhyw ychydig o'r etholedigion yn mlaen yn y byd, a gwelir hwy yn awr yn eu me br cars'- a Uediaeth mawr arnynt. ac:yn rhy falsh i siarad H'U hen gymdeithion. Y mae eisieu dysgu plant yr oes, nid i efelychu y rhai hya,ond i dosturio wrtbynt. Gwnai addysg o'r iawn ryw iygredigaeth oV fath yn an- mhosibl. Crybwyllwyd yn ystod y cyfarfod y swm anferth a werir gan Gynghor Sir Morganwg ar addysg. Y mae yn aruthrol, yn chwyddo o hyd ac yn debyg o chwyddo; ond wfft cyn lleied ydym wedi gael am ein harian hyd yn hyn—yr ychydig wedi dod yn mlaen yn y byd, a'r liuaws wedi eu gollwng vmaith ar eu cythlwng i edmygu y rhai hyny. Lte fel iaith estronol am awr neu ddwy yn yr wythnos ga'n hiaith yn yr ysgolion gostiant gymaint s ri Pagyhyd y byddwn fe! Cymry heh bawlio rhywbeth gwell iddi ? Pa gyhyd y caniatawn iddi gael ei thaflu o'r neilldu yn mhob mm, hyd yn nod mewn ardaloedd hoPoi Gymreig, er mwyn rhyw ddyrnaid o Saeson sy wedi dod yn mlaen yn y byd. Y mae yn bryd i ni ddeffro, a pheidio talu, os bydd raid, tuag at unrhyw gyfundrefn o addysg na I rydd le i iaith y bobl, Dywedir fod pethau wedi gwella ychydig, oni peidiwn a chyj I eryd ein hudo i gysgu gan y brawsion a g lfwyd.

Peswch Tagol Ystyfixig a Catarrh Trwynol. Pregethwres Nodedig wedi ei gwella gan Feddyginiaeth Besweh Felltenol Veno. Wrth ysgrifenu o 48, Abbott Street, Doncaster, dywed. Mrs Storr, yr efeagyles adnabyddus a mam Frances a Rose Bradley Storr, y pt'egetb wresau enwog, fel a ganlya ;—" Nis ga!'af ddioich digon i chwi am yr hyn y suae Meddyginiaeth Beswch Felltenol Veno wedi ei woeyd i fy nwy fersh. Nid oeddent byth yn rhydd oddiwth beswch tagol ofnadwy o ystyfnig, a catarrh trwynol, a'r teimlad o lawnder yn y pen a'r trwyn, anadfu anhawdd, a chrynhoai phlem yn edlym. Terwyd tonsils Frances, ond aetia y peswch yn barhaol, ac aethum i ofni yr aethai i'r darfodedigaeth. Treiais bob pet), ond ni wnaeth dim les hyd nes i mi dreio Meddyginiaeth Besweh Felltenol Veno, yr hyn a wnaeth gyfnewidiad mawr ar unwaith. Rhoddais y dogn cyntaf iddi un prydaawn a dygodd y phlem i fyny yn ddioedi, esmvvythaodd yr anadliad ac atalicdd y peswch a'r un hwyr pfe^etho^d i ¡ g-ynulleidfa fawr. Yn wir y mae Meddyginiaeth BeswcH Felltenol Veno wedi gwaeyd lies anghyffredin. Yr wyf yn am'on y dystiolaeth hon yn wirfodd^l, yn unig er mwyn dyoddsfwyr ereill." Y mae Meddfginiaeth Beswch Felltenol Veno yn feddyginiaeth sicr a diogel at holl anhwyl- derau y ddwvt>oo, y ilwngc, a'r ys^yiaint. Pris 9Jc., 1/1-1. a 2/9, oddlwrtl,-i y;L-lull fferylhvyr.

Aberdar. Cooperative -,Cyfarfod, Chwarterol. Cynaliwyd yr uehod yu y Memorial HaH, Aberdar dydd Mercher, Chwefror 163g, pryd y daeth torf luoscsg yn nghyd. Agar- wyd y cyfarfod gan Mr G R Protheroe, sef llywydd y gymdeithas am y flwyddyn ddiweddaf. Dywedodd fod y gyrndeithas yn Uwyddo yn mhob ystyr o'r gair Der, byniwyd o aelodau ncwyddion yn ystod y chwarter diweddaf, 7 J tfwerthwyd o nwyddau, £10,948, cynydd of, 1,759 ar y chwarter cyfatebol y fiwyddyn ddiweddaf, Beserve Fund, J62,330 165 8j. Yn ystod y chwarter ail drefnwyd y Share List trwy dynu allan nifer o aelodau oeddent wedi symud, ac ereill heb ddyfod i fyny a rheolau y gymdesthas. Rhif yr ceiodau yn bresenol, 1,220. Eiw am y chwarter, £11721 lis 7Jc» yn cael eu rhanu rhwng yr aeiodau yn oi 3s 2z y bunt; Non- members, Is 7c. Hysbyswyd fod y gymde"thas wedi gwoeiid i ff .vrdd a'r hen ysgrifenydd, a dewfsVyd .Mr H Jenkins i ianw ei le. Gobeithiwn y bydd hyn yn symbyliad i Mr Jenkins ar ei ddyrchaflad i'r swydd ragoroi hon, Bydd yn dda g >n yr aelodau wybod fod Cmgea Meabyr wedi ei thro-g'wvddo drosodd i foJdlonrwydd, drvvy we.ihrediad y ddau bwylifor; feliy, mae Merthyr yn gyandeithas ar ei phen ei hua erbyn hyn. Yn ystod y chwarter dewiswvd Pwyllgor Arianol i chwdio allan sefyllfa y gym- deithas, Archwiliwyd y liyfrau gan offer o'r pwyllgor, a chafwyd adroddiad eglur ganddyat nad oedd pethau yn e irych yn ffafriol mewn perthynas a gwaith yr hea ys.ritVavdJ. Trwy byn bu'r pwyllgor yn gyffredfnol mewn pryder mawr yn ystod y chwarter diweddaf, d gorfuwyd ymrwymo s'^ddogh n y C.W.S. i vldod a'r cyfan i ben ac i foddhad. Ynagalwodd y Hywydd ar rai o'r pwyllgor cyffredinol i roddi adroddiad p waith y pwyllgor arianol. Cododd D Evans, Tresafem, ar ei draed i siarad yn Gymraeg, a John Prowle yn Saesneg, a chafwyd adroddiad helaeth iawn ganddynt ar ymddygiadyr ysgrifenydd gorphenoi tuag at y gymdeithis. (iofynwyd amryw gwesttynau gan yr aelodau mewn perthynas a'r cyfrifor-, ac atebodd y Hywydd hwynt mewn dull meistrolgar iawn. Gaiodd y pwyllgor ariaaol a'r Manag&r gymeradwyaeth fwyaf y cyfarfod. Detholwyd Mr T Davies (manager), a'r MywydJ, Mr .Protheroe, i hresenoh eu hunain yn y Gyngres yn Plymouth. Daeth byn a gwaith y cyfarfod i ben. UN OEDD YNO,

Yn gynar foreu dydd Mercher teimlwyd ysg/dwad daearoi difrifol yn y Rhondda, yn enwedig yn Clydach Va.le, Tonypandy, Pentre, a Threalaw. Dychrynmyd glowyr glofeydd y Cambrian, y rhai a dyhient fod tanchwa wedt cymeryd He1 ond s cAawyd hwynt i'r gwrtbwyneb yn fuan ar ol hyny. Teirrriwyd yr ysgydwad yn gyffredinol gan y trigolion, ond ni hysbysir fod unrhyw ddifrod wedi ei wneud.

A, They make a 0i!f@rense When you have eaten anything that dis- agrees with you, or feel below par, or suffer from Backache, Constipation, Im- pure Blood, Bile or Sluggish Liver, take ————— one or two doses of ————— Kernick's I Vegetable Pills, and you will notice the difference at once -the Cbange from Sickness to Health. Sold only in 7 £ d., 1/1 it and 2/9 Boxes —— by all Chemists and Stores. —— Os am Argraffwaith da ewch i Swyddfa'r Darian.'

Nodion o Rhymni. Gan OWAIN Glyndwr. Blin oedd genyf ddoe weled angladd un hoff gecyf yn myned tui'r fynweat fud. Mis Jones oedd enw yr ymadawedig. gweddw y diweddar Mr Simuel Jones, saer maen tra yn y fuchedd hoo, taolu o alba moesol yn y lie, tagodd dri o weini. dogion efeagyl y tangLefedd—y Parchn John S Jones, Abergwaun; W S Jooes, Llwynypii; a D S Joaes, Penbont ar- Ogwy. Treuliodd y fam hon yn Israel ei hoes faith yn Rhymni, ond rhyw ddwy flynedd yn ol, dan lesgedd a methiant, symudodd i New Tredegar, dan gisgod ei merch anwyl Miriam (Mrs John Williams) Felly cafodd bob cysur daearol hyd ei bedd ac am y cysuroa ysbiydol, yr oadd ei chwpan ya llifo drosodd er pan adnab yddais hi gyntaf-pymtheg-ar-hugain o flynyddoedd yn ol. Dynes onest, gyd- wybodol, dduwiolfrydig oedd Lacy, ac mae arnaf hiraetb ar ei hoi. Dynes yn llawn daioni-am oes faith, Grymus fu yn Rhymni; Ac eirian fam y cewri, I Dduw a'i drefn fafgodd dri. Lion genyf weled y ddawn i ganu bass yn disgyn ar ambell un o hyd. Mae ganym ni yma fachgeayn prin again sydd yn synu pawb a'i sainiaa per fel basswr. Ei enw yw W J Davies, mab y tenorydd mwyn Mr James D3vies, Guno. Dro yn ol, anfonodd y Royal Academy of Music ,g rL gerddorion 0 gwmpas y wlad i brofi y goreuon fel canwyr a chwareuwyr garai gael ysgoloiiaethau yn yr Academy am dair biyaedd. Aeth ein bisswr ieuanc ni 0 Rhymni i Ferthyr i gyfarfod yr arholwyr hyn, ac wedi cystadleuaeth galed dewiswyd ef i vmddangos ar lawr y Royal Academy. Yno yr oedd 72 yn ei gyfarfod I i amheu ei bawl i'r yagoioriaeth. Beth bynag, fe wnaeth yn burion a 70 0 honyat, daeth yn agos iawn rhyngddo ag nn arall, ac wedi Ilawer 0 bwyso a mesur trodd y fantol o biaid ei wrthwynebydd. Na ddigaloned; mae yn ieuanc, a gall fforddio aros biwyddyn arall. I ruo bags, arwr byw-yw William, Yng Ngwalia daw'n beallyw; Ua a gwefr yn ddigyfryw 0 allu ton Ilewod yw. Erbyn ein bod allan o'r lecaiwn gyffred- inol, yr ydym ni yma eto yn nghanol lecsiwn sirol. Mae ein hea wroa, Dr Redwood, s/dd wedi cyarychioli rhaa uchaf Rhymai ar Gynghor y Sir o'r dech- reu, yn bwriadu ymneillduo a gorphwys. Mae plaid Llafar wedi dyfod yn mlaen i hawlio y sjdd. Yn Nghyngor Undebau Llafur, pwy nos, dawiswyd tri i fyned ger bron cyfarfod cyboeddus. Ar nos Weaer cynaliwyd y cyfarfod hwn. Y bardd a'r lienor penigarnp, Mr D W Davies, ddewis wyd gyda mwyafrif mawr. Dyna eithaf eaglynwr a chynghaneddwr i Gynghor y Sir, a thebyg mai ef yw yr unig un sydd yno yn deall y gwabaniaeth rhwng cyng- haiieid sain a chynghariedd lusg. Ein D. W., byw ei ben-i arwain Oynghorau sy'n gadben; OÚff sadd yn Benedd y Sir Ar ei frodir hyfrydwea. Dydd Iiii dix-eddsf, bu Ca'fiaiaid Sir Fynwy yn cynal uchalwyl Cwrdd Misol ar goryn Twyncarno, 0 dan lywvddiaeth y Parch E Armstrong, Glyn Ebbwy, a'r Parch James Llewelyn, Tre iegar, yn ysgrifenydd. Gwnaed Ilawer 0 waith yn Spedd Sirol y Cyfundeb, ac yma gwelir nifer luosog 0 weinidogion a bhenoriaid yn gwneyd aberth mawr ar allor gweith- garwe,]-i Oyfuodeboi heb geiniog 0 elw y byd hwa, oad wedi cyrhaedd yr cckr draw cant eu talu ar y ganfed, a bywyd tragwyddoi yn y fargen, Mae yr hen gewri oil wedi cyrhaedd yno, a gadaal y gwaith ar ysgwyddau to ieuanc—hvnod ieuainc yw gweinidogion Osvrdd Misol Mynwy, ond cyflawnant eu dyledswvddau yn grdderchog, a than arweiniad Pea yr eglwys. Lion oedd genyf weled yn mysg y blaenonaid yr helafgwr lfaeaorydd 0 Newbridge, Mr Davii Davies, liyfrwerth- wr. Un 0 gewri yr enwad yw ail a phe bae gan y Oyfundeb. gant o'i fath am wp-.it.b, byddai y liwyddiaat yn fwy nag yw, er fod y cynydd yn a:nlwg fel mae. Caed i derfynu gwaith y dydd ddwy bregeth ardderchog gan y Parchn Jones, Brysmawr, ac Armstrong, Glya E j"o»vy. Gwelais fanfcol-le$flynyddol (Hwb Sil- urian 0 Urdd yr Odyddion, yr hwn sy'n cwrdd yn Ngwesty y Gas toil, gyda'r n $ enwog Ap Elyreh yn ysgrifenydd. Mae y safyllfa r.rianol yn ddymunol, gyda caroofa 0 dros. dair mil a haner rhwng y Olwb a'r tlodty. Cynilwyd y flwyddyn ddiweddaf dri ugain a saith o buaau, er i ddau cant a haoer a phump i fynei allan i euro bywyd p ;i,?t y cystudd mawr.' Mewn cyfarfod gynaliwyd yn yr Institute pwy nos, dan lywyddiaeth Ap Dwynant, penderfynwyd tynu rhwyd tysteb Ap Elyrch i fewn gyda diwedd y mis hwn. Deailwxt ei bod yn Red ilawn, os nad ar dori Wei, os oes rhywuH yn haeddu tysteb sylweddol yn Rhymai yr oes hon, Ap Elyrch yw hwaw. Liawer a we,thiodd yn dda er lies y Rhymniaid, oad Ap E iyrch ragorodd arnynt oil. Llewyrch Ap Elyrch drwy Walia—welir A'i dalent ddisgleiria; Ei ddewr rinwedi eiriana iiyth 0 dwf ei bathau da.

-T- Edrychir yn mlaen yn awchus at ddath. Had Gwyl Dewi Sant eleni yn Nghymru, a gwneir parotoadau ar ei chyfsr gan Gyrnry gwahanol ranau ereill o'r Deyrnas Gyfunol. Dywedir fod yr ysbryd cenedlaethol yn fwy eSro nag erioed ya hanes y Cymry. Y mae Mr Winston Chtrrchill newydd gael ei benodi yn Ysgrifenydd Carfcrefol dan y Weinyddiaeth Ryddfrydol newydd, a diau y bydd iddo lanw y swydd gyda'i fedrusrwydd arferol, er anrhydedd iddo ef ei hun a'i wlad.

0YMERWCH JJYN YN DDIFRIFOL. Ystyriwch drosoch eicb hunain cpa ao a ddylai Parotoad gan ba un y mae Enw da yn ei wlad ei hun ac yn mhlith ei bobl ei bun yn mbobman i bwyso gyda chwi fel prawf o'i iVertb Gwirioneddol a'i Adnoddau Ischaol ar ol ugain mlynedd o Boblogrwydd cynyddol, neu meddyginiaeth ddyeithr wedi ei pharotoi gao dramorwyr an- adnabyddus, gan beidio rboddi enw i'r cyfansoddiad, a dim ond dirgelwch i'ch harwain ? Y pwxc 0 JECHYD. < Y mae hyn yn fater sydd yn sicr o fod a fynoch chwi ag ef rbyw amser neu gilydd, yn neiliduol pan y mae yr Anwydwst mor gyffredin fel y mae ar hyn o bryd. Y mae yn dda i wybod beth sydd i'w gymeryd er cadw ymos- odiad o'r anhwylder mwyaf gwanhaol hwn ymaith, ac i frwydro ag ef 0 dan ei ddylanwad helbulus, ac yn neiUduol ar ol ymosodiad, obiegid y pryd hwnw y mae y cyfansoddiad wedi rbedeg i lawr gymaint fel ag i'w wneyd ya agored i'r mwyaf peryglus 0 anhwyl- derau. Mae QUININE BITTERS GWILYM EVANS yn cael ei chydnabod gan bawb sydd wedi rhoddi prawf teg iddi fel y fedd- yginiaeth hysbysDl oreu er deHo a'r Anwydwst yn ei wahanol ffurfiau, gan ei bod yn Barotoad sydd wedi ei barotoi yn fedrus a Ouinine, yo nghyd a phethau cy coethogol j-. Gwaedburol ereill, addas i'r Afu, Treuliad, a'r holl anhwylderau sydd yn galw am Adgyf- certhydd cryfhaol ac adneddau giau gynyddol. Y mae yn anmhrisiadwy pan yn dyoddef gan Anwyd,-Pneu- monia, neu unrhyw aSechyct difrifol, neu lesgedd wedi ei achosi gaa ddiffyg cwsg neu bryder o unrhyw tatti, pan y mae teimlad cyffredin o wendid a iiudded ar y corff. PEIDIWCH QEDI. YSTYRIWCH YN AWR. Gyrwch am gopi o bamphled y tyst- folaethau, a dirllenwch y c. fry vV yn ofalus ac ystyriwch yn dda, yna pryn- wch botelaid gyda'r Fferyllydd neu yn yr Ystordy agosaf, ond pan yn pryna mynwch weled fod enw "Gwilfm Evans" ar y labed, stamp, a'r hotel, oblegid heb hyny nid oes dim* yn wirioneddol. QWERTHiR YN MHOBM. GWBRTHIR YN Jf HOBHAN. Mewn pateleu, 2/9 a 4/6 yr un. Unig Berchenogion;— QUININE BITTERS MANUISACTUR^ ING COMPANY, LIMITED, LLANELLY, SOUTH WALBS.