Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

4 articles on this Page

[No title]

News
Cite
Share

Yr vdym vn ofni mai r»e11ha«t oddiwrth eu gilyddy mac prif ddymon y Maid Kyem- frydig. Teimlem hyn yn gryf yr wythnos ddiweddaf, wrthddarllen hanes y adadl yn Nhy y Cyffredin gyda golwg ar Brifysgol Babaidd i'r Iwerddon. Credem yn flaen- orol mai un o brif blanciau y ffydd Rydd frydig yw oydraddoldeb crefyddol llawn; am hyn y nsae yr Ymneilldttwyr wedi hod yn dyheu, a throe LYIJ y maent wtdi bod yn brwydro trwy'r hiynyddoedd. Ond y mae y cynyg i roddi i'r Pabyddion Brif- ysgol, gyda yr hoil Lywodraeth yn eu ilaw hwy, yn myned dan sail yr egwyddor j hon, a syn iawn oedd fod dynion fel MR. MORLEY a MR. BRYCE yn dadleu drot. Leth J o'r fath. Nid oedd ein syndod gymaint am MR JOHN MORLEY sain anhynod a rydd ef, er ys amser bellach ar gwestiynau o'r natur hyn; y mae yn gymysgedd ryfedd o dueddiadnu anffyddo! a gcgwydd Pabydd- j iacth, ac yr. oedd yn dra gwrthwynebol i | SYR WILLIAM HARCouRTpan yn ymosod ar J Ddefodaeth. Ond yr ydym yn synu yn fawr at MR. BRYCE; arfercm edrych arno: ef fel un y gellid dibynu arno, ac tei ym gorffcriad o sefydlogrwydd. Ond dyma ef yn dilyn MR BALFOUR i waddoii Pabydd- iaeth. Arweinia hyn o angenrheidrwydd I ymvaniad. Yr Ymneilldltwyr wedi y owbl yw asgwrn cefn y blaid, ac ni chydsyniant j hwy byth i gyflwyno arian y vvlad i waddoii Prifysgol Babaidd. Ymladdasant yn ddewr yn erbyn y rhodd flynyddoli Maynooth, ac wedi difodi hono ni chydsyniant i adnew- yldu y rhodd mewn ffurf arall. —o — Ond synwn yn fwy na'r cwbl at araeth MR WILLIAM JOXES, yr aelod dros ran- barth Arfon. Cyfododd af ei lais yn gryf 0 I' blaid y ffieidd beth hwn. A mawr y can- mol sydd wedi bod ar ei araeth. Dywedir ei bod yn hyawdl, yn ddoniol, a darfod iddi wneud argraff ddyfnach, ond o nodwedd hollol annymunol, ar Dywysogaeth Cymru. Nid oeddem wedi arfer ystyried MR. WILLIAM JONES yn un o'r rhai mwyaf sef- ydlog, ond credem ei fod yn deall Ymneill- duaeth, a syniad y genedl Gymreig am y j Babaeth, yn nghyda gwanc y grefydd hono am arian. Gwelvvw yn awr ein bod yn camgymeryd, a'i fod yn fwy amddifad o gydymdeimhad a'u syniadau parthed rhydd- id crefyddol nag y dychymygem eta fod. Ond y mae dydd y eyfrif yn d'od iddo; I bydd yn rhaid iddo ateb i bobl Arfon am I' i ymddygiad a'i bleidlais. Yr ydym yn adwaen yr Arfoniaid yn dda-y maent yn bob! o argyhoeddiadau dyfnion, o ddeall clir, ac nid ydynt heb allu i wahaniaethu I rhwng yr us -a'r gwenith. Ni hoffem fod yn ei esgidiau pan y daw wyneb yn wyneb a'i etholwyr. Bydd raid iddo naill ai edi- fanhau mewn Ifweh a lludw, a dwyn ei benyd, neu ynte roddi i fyny bob gobaith am gynrychioli Arfon yn Nhy y Cyffredin J yn y Senedd ddyfudol. -0- Cyfeiriasom yn ein rhifyn diweddaf at y Code' newydd, ac at y camwri a wna a'r ysgolion perthynol i'r Byrddau. Gwelwn yn awr fod y camwri yn myned yn mhellach nag y tybiem. O hyn allan nl roddir tal am addysgu mewn pynciau arbenig (specific subjects). Tery hyn galetaf yn erbyn yr YsgoliOn Uwchraddol; bydd yn golled o bymtheg cant o bunoedd yn y flwyidyn i Ysgol Uwchraddol Caerdydd yn un; a dyoddefa y cyfryw ysgolion dros y v. i golled drom. Ond y mae yn taro yn c oyn effeithiolrwydd yr holl ysgolion. Vaflu tuag i lawr ydyw gosod yr ysgolion aneffeithiol yn hollol ar yr un tir a'r ysgol- ion hyny sydd yn cyflawni eu gwaith gydag effeithiolrwydd. Yr amcan yn'y pen draw yw gwaddoli yr Ysgolion Sr^raidd, y rhai ydynt yn dlodion mewn arran, ond yn fwy tlawd fyth yn yr addysg a gyfranant. Pa un aiynte SYR JOHNGORST ynte y Due o DEVONSHIRE sydd yn gyfrifol am hyn, nis gwyddom; vr ydym wedi colli pob ymddir- iedaeth yn y ddau erf ys blynyddoedd bellach. Nid oes dim yn 6rmod ganddynt i wneud er enill ewyllys da y clerigwyr, a chael cefnogneth yr Eglwys. Gwel y Tori- aid y rhaid i Etholiad Cyffredinol ddyfod heb fod yn rhyw hir i'awn, ac y maent am rod ar y teiciau goreu a'r Eglwyswyr y waith laon eto. -0- Bu raid i'r Llundeinwyr dynu y 01 y Mesur am feddianu dyfroedd Cymru, a'u troi at eu gwasanaeth eu hunain. Pe y cawsai y Mesur ei basio, buasai pentref Llanwrtyd yn cael oi foddi, a byddai cleif- ion y wlad yn cael ei ysbeilio o un o'r lleoedd yr ant iddo am iechyd ac ad- gyfnerthiad. Oddiwrth y trychineb hwn yr ydym yn ddyogel am un flwyddyn yn ychwanegol. Beth ddaw o'r ymdrech yn y diwedd nis gwyddom. Bid sicr, ni hoffem weled l'obl Llundain yn marw o newyn dwfr, ond yn ol adroddiad y Commisiwn a fu yn edrych i mewn i'r mater, y mae ganddynt gyflawnr y gallant ei ddefn- yddio yn yr afon Thames. Felly, paham y ) rhaid iddynt geisio lladrata y dwfr o fysg ein mynyddoedd ni ? Nis gwyddom pa mor fuan y bydd arnom ei eisieu ein hun- ain. Cynydda siroedd Morganwg a Mynwy gyda chyflymder aruthrol; sychir y ffyn- honau trwy y pyllau glo sydd yn cael eu snddo felly, tra y mae y bobl yn lluosogi, y mae y dwfr yn prinhau; a da fydd cael troi i'r mynyddoedd am gyflenwad. Yn rhan uchaf Siroedd Brycheiniog, Caer- I fyrddin, ac Aberteifi; disgyna gwlawogydd trymion, ac y mae y dwfr o ansawdd hynod o bur. Gellir cael cyflawnder yno i wasanaethu y Dywysogaeth, ond nid ydym yn foddlon i'r Saeson, a threfydd mawrion Lloegr, gymeryd meddiant o'r cwbl. Mae Liverpool wedi meddianu dyfroedd Tre faldwyn, aBirm ingham wedi atafaelu dyfr- oedd Maesyfed, a gormod rhaib fyddai i Llundain fyned a'r gweddill. Nes penelin na garddwn, a nes i ninau yw sireedd Cymru na'r Brifddinas. -0- Nis gallwn lai na theimlo gradd e akr oblegyd marwolaeth y Cadrfidos Joubert, er mai yn ein herbyn ni yr ymladdai. 0', Boeriaid yn ddiau, efe ydoedd y blaenaf a'r galluocaf. Dywedir ei fod yn gryf yn erbyn y rhyfel, ac mai ar ei waethaf yr aeth y Transvaal i'r gad. Meddai ef ryw syniad am nerth ac adnoddau Prydaki Fawr. Nid oes amheuaeth am ei fedr a'i wroldeb; dangosodd allu arbenig oddiar gychwyniad y rhyfel hwn rhaid i'w wrth- ,yr,^)V;yr ngdod milwrol. Meddai hefyd ddynoliaeth ragorol; pan y syrthiodd ein cleifion ni i'w ddwylaw, ac yn eu mysg y CHfridog Symmons, dang- ofodd iddynt bob tynerweh. Pa le bynag y cafodd y faner wen ei chamddefnyddio gan y Boeriaid, nid trwy ei orchymyn na'i ganiatad ef y bu hyny. Gwelid galar mawr am dq() "'7!} e IL, yn Pretoria, a diau y teimlai pobl y Transvaal eu bod yn claddu eu prif obeithion yn yr un bedd. Dywedir fod Krager yn myned i'r maes yn bresenol i gymeryd ei le. Fel Cadfridog, nid yw ef yn haeddu eigymharu a Joubert, ac oid yw i'w gvmharu fei dyn ychwaith. Pa buasai Kruger yn meddu ar ychydig o ddoethineb a phwyll, a rhyw gymaint yn llai o gyfrwysdra ac uchelgais, ni uasai y rhyfel gwaedlyd prcsenol wedi tori allan. -0- Ychydig o newyduion sydd yn dyfbd y dydaiau hyn o lues y lhyfel. Y mae ya glir r!aJ yw y er eu holl golled- ion, wedi tor; eu calonau. na am daflu eu harfau i lawr. Yn I t cb, ymddangosant fel pe wedi casglu be^tdgarweh adnewydd- ol, ac y maent yn per; ul golledion par- .baus. Nid yv Mr faking ^fo wedi ei gwar- edu, a daeth yr adran a gynygiai at hyny i drybini.' Byddai yn dda genym ni, a chan bawb, ddeall fod ein cydwiadwr dewr, y Cadfridog Baden Poweii, wedi cael ei rydd- hau o'r man He y mae. Teimlir yn sicr ei fod ef a'r gwarchodlu bychan sydd yuo mewn angen mawr am ymborth. Ni fyddai yn un syndod clywed ei fod wedi gorfod rhoddi i fyny. Dywedir mai un rheswm am oediad presenol Arglwydd Roberts ydyw, fod y gauaf yn Neheubarth Affrica yn dynesu, a bodyn rhaid dilladu y milwyr yn glyd, fel ag i'w cymhwyso ar gyfer yr oerfel. Beth bynag am hyny, y mae y Boeriaid wedi Uwyddo i ddwyn gyda hwy eu holl fagnelau, ac y maent yn cael pobhamdden i ymgadarnhau yn y sefyllfa- oedd mwynf dew!-o!. Of?r tybio fod y rhyfelr ben; ofnir fod brwydrau gwaedlyd eto yn ol. Ni rydd Kruger i fyny hyd nes y bydd raid iddo, a gwna gymaint o ddrwg ag sydd yn bosibl hyd hyny. Dywedir, fet pobi y Transvaal yn cael eu cadw mewn anwybodaeth am heiyntion maes y gwacd, ac nad yw rhyddliad Ladys-nith, a charchariad. Cronje a'i fyddin, yn wybydd- us iddynt hyd y dydd heddyw.

Y Rhyddfrydwyr yn Nottingham.

Advertising

[No title]