Tarian Y Gweithiwr

SYMUDIAD MR. GEORGE JONES 0 ABERTWSWG I ABERCYNFFIG. Cynaliwyd cjfarfod dyddorol iawn ar ros Sadw* n can,, I mi-i Mawrth i goffadwr- Íi ethu yr amgylchiad pleserus uchod. Mechanic yw Al, J, nes, ac ) n wr medrus v n yr alwe liga th naturiol, fe ly, i'w g lo, 1, fynel ty-ot- bell a Myn dd Cydfig, a tbiodd yn ei ol a gwhoJdiad t'r cylaiit doyf ,d i iaiiw y 8W dd y mae ynddi yn bresenol yn n»lofeyd J y lIe uebed. Y mae Mr Jones w edi treulio rhai blyn- y ddau y n Nowlais a Rhymni, a daeth 3 ma oddeutu blwyàd n yn ol, ac er mai bvr fu ei arosiad yn Alertwswg, bu ddigon hir i sicrhau cyJch earg o gyfeillion brwd a didwyll. Fel y noda's, cynaliwyd cvfarfod yn ngwestdy j T, ede-. ar sydd pr Hvol Tredeefr, cydrhwng Rhvmni a Thredegar. Llywyddwjq. gan Mr J Will ams, Traffic Manager, yr hwn a agerodd y cyfarfod mewn sylw. dau pwrpasol iawn ar > r am- gylch ad. Yr oedl rh g en y cwrdd yn cynwys rhestr iled f-ith o br f ganwyr y ddau gwm, ac hefyd pr( fwyd fod yn eu mysg allu areithvddol gwir gnmoladwy. Cvurychiolid yn y personau hyn y gweith- wyr a'r meistri, yr hyn a brofai fod arwr y cv f. r! yd mewn parch cyffredinol. Teimlai pawb yo f lch o'i ddvrchafiad. Yr unig beth i n fod yn ein g.fidio yw fod pinacl ei esey yn g< rwedd mor bell a Mynydd Cynfng. Ond dywedwn, Duw yn rbwydd iddo ef a'i deulu paribus. Tua (-ha,- ol yr wvl cymei o ld y cyfarfod wedd newyddd, a gwelwyd fod pwyllgor y s.vmudiad dan sylw Wfai bod yn daiparu rhoddion s^lweddol i'w cyflwyto i Mr a Mrs Jones. Awria s hardd oerld y cyutaf, a modiwy aur oedd yr ail. Mr J DavifS, head mecban'c, gyflwyL odd yr awi-lgisi Mr Jones, yr hyn a wnafth yn ddeheuig dros ben, a gadawodd argraff ar y gwy. dd- fodolion fod cyfaill iddo ef wedi symud yn mht rscn v gwrthddrych dan sylw. Y gorchwyl nesaf, wrtn gwrs, op-ld cyf- lwyno y r hoà diM J s Jones, ac ymddiiied- wyil hwnw i'r gweithiwr henaf, sef Mr Wm Phillips, Pontlottyn. Cafwyd sraeth ddon- iol iawn ar y fotirwy gan y cyfaill hwn, a nododd ar ddiwedd ei aiierchiad fod ym- ddyg:ad Mr Jones yn ei ddewisiad o'r rboddi^n gan y pwyllger ya profi yr hwn ydoedd ac ydYW-Din oedd am dderbyn yr ol iodo ei bun. Teimlai fod ei safle a'r parrh (Idang(sid ato i'w briodoli yn rhanol i'w biiod ymroddgar. Felly, dewisodd fod y fodrwy i'w chyflwyno iddi yn arwydd o'r undeb Pgos, sc agcsach o'r posiblrwydd yn y dyfodol. Wedi hyn, diolchodd Mr Jones drosto fi hun a'i briod, gan ddweyd—Bydd y rhodd- ion bob amser yn werthfawr yn ein golwg. ond edrychaf gyda gradd o syndod fy mod i a'm priori wedi gallu ffurfio cylch mor eang o gyfei lion mor fuan. Hyderaf y parba yr heu aiswyldeb yn hir, ac y Ilwyddwn i ychwanegu at eu rhif yn y lie newydd. Wedi talu y diolchgaTWcb arferol, ym- ranwyd, a phawb ya ciymuco i'r cloc weled hen ddydoiau cyn i gyfamod arwyddol y fodrwy dori. D. BEVAN.

CLYWEDIGION. MR. GOL., Byddwch mor garedig a dbamatau ycbydig ofod i ateb y parchedig Glustfeitiwr.' Er yn creou mai Gwell yw i w e n'on wyr Bob peth na rhyfel bapyr,' barnwn msi gwell fuasai < Glustfeiniwr pe dpfnydoiai e! amser a'i ymliecydd i well pwipas, yn hytrech na rbuthro t'rwasg o oen gochl ffugenw biadwrus, gyda'r UL ig amcan o wneud drwg i betbau a chymer; jadau pobl ereill. Y mae y rban gyntaf o'i lith yyt islaw sylw. N d difrio, baldorddi, yw profi cyThuddjad, a dywedwn eto iod ei glywedigioH yn llawn o gybuddiadau yn eroyn y pwyllgor. At y gilr. Dywedwch rnai clyvk edion syold genych, ac fod genveb hawl i letaru yr hyn ydych Wedi ylywtw. Gan bwyll, gyfaiil; bydd- wch u,iliadwrus a gocbelgar yn Dghylch eich geitiar. A' tybed fod genrchhawli lefaru pob peth a glS weh ? A da cbwithau, poidi A ebb: d mor g .lw e rus a ryfynu ad- nodau i amcan brauwrns. Ai nid yw clywtd ihai peisoi.au yn dechreu allonyddu, cvryno. n tbuchan o dany trais, y gormes, a'r annhegweh sydd yn ffynu yn eu pi th, yn gyhudd ad ? Dywedwch maiclywedigion sydd geDyh ac Did eybuttdiaci. eto mae eich epistol doniol y tro oiweddaf yn profi yn wahanol. Beth yw y trais, y gormes, a'r atnhegwch sydd yn ffyi u yn eiii plitb ? Os oes Jmll drds a pormes, pabam na fuasech yn dan- gos uy y i>« g*- ybodaeth yu y lie priodol ? Ai nid y p *y llw ori u sydd i ofalu am luddiabau eu cydweithwyr, a pbender- fynu ar gyt:ii-fiats i symud y trais a'r gormes '.r tÜ, ac J gael pob peth yn deg a chyfiawn? Beth yw yr anntegweh? Ai ni alleeb, f; d n, r ddi gW) bodaeth gywir yn y lie prioroH Os buasech yn gwneud hyny, a phrofi yn iawn eich cyhuddiad, fe fnasai y pwyl grr yn barod (os yn bos bl) i adgywewio y c, fryw fai ar unwaith. Felly, os yw y pethau yr honweh yn bodoli y-n em pi th, y mae yn rba d fod y pwyllgor yn eSlleuluso cyfiawnu eu gwaith yn briod- ol. OLd gwelf genych chwi yw rhuthro i'r DARIAN gyda'ch bwiedau, a'u hanelu hwynt ermwyn dr,,llio teimladau brawdgarwdh undtbol, a gwaxhau ein cydymdeimlad fel dosbarth gweitbgar, yn byttach nag enyn ynom f-v o ysbry(I i weitbio er cysur a de >wvddwch y rrill t\'r llall. Ni fwriadef wrando ragor ar eich ffiloreg gwawlluniol am oanaf fi fel person. Fe gaiff ;tr' y lie fsinu hyn, ac cs ydych yu cavl pleser neiUduol gyda'ch gwaitb anrbydeddus o ddifr.o psrsonau, a •defnydd o teimnu mor odidog a 'Long To?n. Bombpbe's,' &c., pa rai a dystiol- aetba* t amd i^fadi wyod iaith, rheswm, a boneddigei idi wydd, yna ewch yn mlaen YL oicli an anar-d, nc fe gewch gymerad wyaet'i pob dyn rlif-gf^r^O! a chenfigen 11yd y(\d yn (oBod rhwystr ar flfordd Ceil* v-f .i.a IF" rliag ci Ond yn m!,ön yr 1.0, > w dymuniad pob gwr dlaV::1:rn, a Mae dynion ffeilsion ffalsach,—na chathod Yn chvrith eu c;,frinacb, Cofia, mae Ilawer ctllsch Ya v bvl, clustfeiniwr bacb.' Dyllas. D. EVANS.

NODION A NEWYDDION. Bu farw un o'r adar mwyaf hir-hoedlog y mae son am dano yn ddiweddar. Parrot' ydoedd, o,r enw Ducky. eiddoo Tywysog Cymru, a dywed- ir ei fod yn ganrif a chwarter o oedran. Mewn canlynia1 i'r llythyr-nod ceiniog sydd wedi ei fabwysiadu parth ein trefedigaethan Pry- deinig, rhaid oedd eangn pethau yn nghyswllt a Llythyrdy Cyffredinol Llundain. Mae y fusnes a Chanada wedi dyblu. Y mae'r afon Tinto, y* Yspaen, yn meddu ar ansoddau neillduol iawn. Y mae hi yn caledu, ac yn earegeiddio y tywod yn ngwaelod yr afon ac os syrth cares i ffrwd yr afon, gan ddisgyn ar gareg arall, y maent mewn ychydig o yn undebu ac yn dyfod yn un gareg. Nis gall pysgod fyw yn ei dyfroedd. Y mae rhai naturiaethwyr ya meddwl nad yw ysgyfarnogod byth yn yfed, ond yn cael digonedd o wlybwr i gwrdd a'u hangenion yn y gwlith ar y glaswellt y maent yn ei fwyta. Dichon nad ellir cael syniad mwy clir parth faint o gwrw a yfir yn flynyddol, nag wrth ddy- wedyd y buasai yr hyn a yfir yn ystod yr amser a nodir yn ffurfio llyn tair milldir a thri chwarter o hyd, un filldir a chwe' troedfedd o led. Gwerth y llyn hwn ydyw £ 216,000,000. Yn, mysg cas-bethau ein Brenhines, saif glo, nwy, myglys, a chathau. Y mae holl leoedd tan ei Mawrhydi yn llosgi beech logs.' Yn ystod y blynyddoedd diweddaf, hynod o araf y mae try- daniaeth wedi cael ei ddwyn o fewn i Gastell Windsor, ond y mae y rhan fwyaf o'r goleuadau celfyddydol gofynedig yn dyfod o ganwyllau gwer. Gwaherddir ysmocio yn y Castell. Yn mysg yr amrywiaeth o anifeiliaia a berchenogir gan ei Mawrhydi, nid oes cath o un math i'w gweled. Gwaherddir y cyfryw mewn modd pen- dant gan y Frenhines. Dywedodd y Cadlywydd Buller wrth Syr George White nad oedd wedi cysgu mewn gwely er ys tair wythnos. Nifer y menywod a'r plant yn Ladysmith yn ystoci y gwarchae ydoedd pum' cant. Y mae y Swyddfa Ryfel Brydeinig mewn modd moesgar, wedi gwrthod y cynyg i gorff o bum' cant o wirfoddolwyr Italaidd fyned allan i Dde- heubarth Affrica. Ysgrifena Corporal Strudwick, perthynol i'r Royal West Surrey Regiment: Yr wyf wedi cael y fwled allan o fy ysgwydd. Yr wyf wedi gwneud fy meddwl i fyny i'w drochi mewn arian, a chael modi wy am dano, fel y gallwyf ei hongian wrth gadwen fy oriawr.' Ysgrifena un gwr enwog: Gallaf eich sicrhau, oddieithr i'r rhyfel gael ei chario allan i derfyniad hollol foddhaol, ni fydd ond y nesaf peth i ddim o deyrngarwch yn Natal.' Cyn i Cronje fwrw ei arfau i lawr, cynaliodd Gyngor Rhyfel, er mwyn cael gweled faint a fu asai yn gwirfoddoli i dori eu ffordd drwodd, a chynorthwyo y fyddin adgyflenwadol. Ni cheid ond caut o wirfoddolwyr. Mewn ail gyfarfod, cymhellod yr oil o honynt iddo roddi fyny. Dywed y carcharorion Boeraidd nad yw tan- beleni y 4 lyddite' ond yn gwneud ychydig niwed, a'u bod yn ymadfar yn fuan effeithiau marwol y tawch, drwy gymeryd llon'd llwy o finegr. Peirianydd Gwyddelig, yn dal swydd dda a dan Lywodlraeth yr Unol Dalaethau yn Cuba, a ysg- rifenodd at hen gyfaill iddo yn Llundain Yr wyf yn gofyn i chwi yn garedig am ddefnyddio eich dylanwad i mi gael fy anfon i faes y rhyfel, i wneud fy ngoreu dros yr hen faner ardderchog, a'r Ymerodraeth Brydeinig.' Dywed boneddwr a adawodd Ladysmith er talu ymweliad ag Elands Laagte, fod y gweithiau glo a'r ystorfeydd eang wedi cael eu llosgi gan y Boeriaid. Y mae Llywodraeth y Transvaal wedi gwa- hardd codi dwfr o rai o'r prif aur-gloddfeydd. Y mae'r cloddfeydd hyn yn awr wedi eu hollol ddiluwio. Gall tref fechan Bridgworth, gyda phoblogaeth o bum' mil o bobl, fostio fod ganddi 90 o ddynion yn mrwydr Deheubarth Affrica. Un o'r rhai hyny ydyw y Cadlywydd Gatacre.

DIFYRION. When Jack was poor, the lad was frank and free. Of late, he's grown brim-full of pride and pelf You wonder that he don't remember me Why so ? You see he has forgot himself. Ysgrifenwydy canlynol ar ddrws ystafell wely Charles yr Ailf yn Rochester :— Here lies our sovereign lord the King, Whose word no man relies on; He never says a foolish thing, -Nor ever does a wise one. Dywedodd na ddarfu i'w Dressmaker roddi ffit iddi.—Naddo, mae'n debyg, ond fe ddarfu y bill roddi un i'w gwr. Mrs Brown I Nid wyf fi yn gweled llai na ddy- lasai fod pregethwyr menywaidd i'w cael., Mrs Jones: Ac henaduriaid menywaidd hefyd, Mrs Brown: Wei, ie, ond fe ellid newid yr enw. V Gwr: 'Rvryf fi wedi gwneud peb math (t aberthau er eich mwyn chwi. 'Nawr, beth nad ydych chwi byth yn ei ro'i i fyny er fy mwyn i ? « Wraig, Beth erioed a roddais I fyayer eich mwyn i ? N i chlywais erioed y fath beth f Rhodd- i chwi haner dwsin o'r bechgyn ieuainc pertaf yn y dref.

MOESOLDEB RHYFEL. MR. GOL ,—Y mae rhyfeloedd bob amser yn gadeel dyhJn radan niweidiol arwiad gyfuli, ac felly y rh del proset;ol. Mae xhsswm dyn wedi gorfod rhoddi ilorid i reitki atiieiiaidi y mob. Fel mae pob rhydcid yn y Transvaal i gael ei dros- glwyddo i Rhodes a'i gwmmcedd gortb- rymus, felly mae rhyddiu liafar yn y wlad .110. wedi cael ei drosglwyddo i orthrwm y mob. el Yr oedd un o'ch gobebwyr. MrGol.dro yn f 1, yn ymf dichio ya y ffaith afd gwiw i neb i a»or ei enau i siarad drcs heddwch, ae y d3 kd cau peuau rhai o'r aelodau sen- or, dol dros Gy. mru >dvnt. yn dal i bleidio keddwch. Dyma ffaith bwysig arall sydd yn profi fel rrme ciyanwad rnyfel yn an- foesoli dyn. Mae y ^eriysgoeud gymeras- allt le yn ddiweddar ar hya a lied y wlad ym aglyn a chyfarfudydd heddwch yn dangos fod I hJ ddid ymadrodd, fumor gys- egredig yn em gwlad, wedi ei golli. Galwyu sylw y Ty at y ffaith alarus bon. Br fod arweinydd y Ty yn dweyd ei fod yn anIghymeradwyo bycy, treuliodd dri ehwarter o't ajaeth i feio y dyoddcfwyr ceddynt wedi cae! eu curo gan y mob pan yn ceisie rbyddid llafar, ac yr oedd go- gwydd ei holl araeth yn crbyn rnyddid Bofar. Soniai Ba four am r, w natur ddynci na ali addef rbyddid Lai n; ondnatur aai- feilaidd isel yw hono yr Lou gdfodd ei ine-thrin gan y Pabyddion trwy yr oesau. Yn y dull llechwraidd yna y siaradodd ar- wemydd y Ty yn yr oes oleu hor, ar bwnc mor gysegredig a rhyddid llafwr y werin, yr h.yn a jstytia pob dyn sydd ganddo b,af ch i'r gwil iouedn yn fwy o werth na holl aur Affrica. Mae rhyddid i bawb ei farn, ac i bob barn ei llefur, wedi costioyn ddrud i'n gwlad ni, ac i lawer gwlad arali, u ddyddiau Iesu o Nazareth h) d ddyd ntsu John Penry, ac o ddyddiau Peary hyd ddyddiau teyrn»s:ad y mob yr ytbnosau hyn. Ysbryd trais, gormes, a llid yw fg- wyddotiox teyrnus y mob, yc ceisio 11a- byddio y ihai a farr ont yn wahanol. Da jgosodd ei ewine id tiuoo yu Nghjmru yn y flwyddyn 1868, pan gollodd cynifer o ffermwyr Cymiu eu tire edd am actio cyd- wlbcd ddydd y poi. Pe siallai y ihai h) ny ydynt yn ymooneddu yn ngweitbredoedti ercbYJI y mob y dyddteu hyn, nid bir y bjddtnt cyn newynu pieidiau heddweh. Ond tra byddo y JmgoHid yn mvned yn mlaen yn eu rhwysg 1 godi trethi eiu gwlad a Jlsdrata gwledydcl ydynt yn rhy wan i amddiffyn eu huna n, ni pheidiwn it bod yn enau i'r gw rionedd. Y mae d> lauwnd y rbnfel presenol yn niweidiol er foesau 6'n gwlsd. acynpeiu i ddynion UL-plyg ac o sefyllfaoedd uchel i golli eu penau a cfcrwyclro fir y dde a'r aswy law nes dyfod.yn wrthddrychau cyd- ynadeimla'i eu cyfei lion a rosi>f. Dyra Mr J F Lloj d, fu yn vseinirTog parchus yn ngwlfld y Boeriaid am 16 mitynedd. Dal odd y biyny'dau t'yny i roadi gair da i'r BoeriaiJ, a dywedodoi YR dd-weudar iawo ei fo mor bapts yn eu pi th a phan gyda ei gyfeHion yn 'dear I ttle Wales.' Ond w-di- i'r rhc fel dori aUan, aeth ei gynulleidfa o wyth caiit i ugain o bersonau yn ei ol i Bryd- aiD am gymh6rth ananol; ond nid fel Pro-Boer. Nid wyf am ddweyd ma" lliw yr aur gyfnewidiodd ei syniadau o fod yn Pro-Boer pybyr am 16 mlynedd i fod yn Anti-Boer mew n vcliynig amser end gall- wn ddweyd fod ei,. es. a.-ait yu blentyna>dd a chwertbinllyd. GweL.d! bampbletyn wedi ei gyboeddi yn Cape TowD, 'The Trarsvaal Secret Service Plot.' Yr oe :& y pau;phletyn wed' cae' ei sgr'fenu gan El myji gorphwyllog, ar r>wbtth obdd hWLW wedi glyweo ngaiu mlynedd yn ol gan rywim ar all—rod y Boeriaid yn bwr- iadu rhoddi pen ar rwysg v Sais yn y Penrhyn. Ysgrife: od.:¡ Mr Lloyd fct Mr Reitz, ysgrrei yrd y Transvaal, i ofyn a oedd y pamphletyf, yn wy, Fe gat( dd lythl r yn ol yi, dweyd fo} y vamph:(.tyn yn anwireddus a cbatnarwe ni >1; ond yn n wedd y ll thyr, d. wedai Mr Reitz efallai fod rhyw un rhan o d ug o r psmpbletyn yn einwy., p- th tw.r onedd. N.s gallwn weled ar (iir rh, m fo • bynv yn doigon i argyht eddi un rhStYl n ddpg o MrLlovd, oedd wedi b w 16 mlvneod yn mhlith y Boeriaid, ac yt' gmybo-" pob peth am dan- ynt ag oet-d eisieu gwybod, nid ar sail ugain mlynedd yn udg, ond ar brotied a gwybodaeth j 16 TY11YT!.nit diweddaf a dyn fu yn catimavl cymaint ar rinweddau y Boeria'd, Y mae yn syvro" i rri weled Crist.;onog- ion yn codi feu lief yn erbyn y blaid sydd dros atal y rhvfel erchyll sydd yn dwjn y f&th drueni sr c dynoliaeth. Y mae yn agos i ugair w P11 llndd clwyfo. neu eu cat t huru, ac 10 gollir cy m- I aint a hyny eto yn y eb w e' m;s nesaf cyn y Uwyr cdifethir y Boeriaid dewrion, tbeflir miloedd e ei 1 i dlodi a thrueai gweddwon ac «mdd faid. I ba beth fyd;1 Y I golled hon ? D m, oLd rloddi ycbwiíneg o bobl yn filiwnwyr. JOHN JONES.

BRYNMAWB. Cynaliwyd cyt&rfod o holl gynryebiol wyr Dosbarth Rhymni, Tredegar, a Bryn mawr. perthyi.^1 i Gwmni Yswir»o! y London, Edinurgh, a Gl- sgow, yn y Coffee Tavern, Byr nn-tawi, dydd iau, Muwrth 22. Wdi gweeud Cyfiawnt, er. a'r dyn oddifewn, awd at waith o tur gwabano). Ettoiwyd Mr D Revan, Tre«"eg»ir, yn gadeirydd. y cyfarfod y abseamueb Mr Southern, prif arotygwr y (losbwi Sir Fynwy, drwy afiechyd. Hefyd. darlJenwyd llyttyr odi- wrtho yu (-;ymuno ilwyddiant y cyfarfod I n a'J amcan so yn e firdo yn fawr na &)Iagsi fod yn bresei ol. Pabi w yu pleidlais o .-yd- ymdeimla- 3f' f v Po) afiechyd, ac &("fer- lad busn i w iechy-1 srferol. Wedi hy y awd at brif smcars y cytar fod. Yr e*!d rynr^^hvJwjr Rhymd Thredegar y. foim o nsd cedd dyrcbafiad Mr W R Beddoe i fod yn arolygwr dos- barthol, i :c hob eu liWr :-r. gwneuthur lhywbeth yn syiweddol iido felcydnab'ct' ar, oi rynorthwy i-'d- ynt fel goruciiv.yLv.r. Fillf, peuderfyn- asant ei aarh^gu 6 thysceb mbwn flurt o oriawr aur, r nyn a. waie^upwy J y ca';erydd, ?,¥r Ftv«.r>. yn b^rp^sol iawn. Siaradwyd yn y cyfarfod g!n rqi. o gyn- rychiolwyr henaf y cvlch oeddynt wedi bod yn c> dweithio fg ef In flycyddau fel goruchw tL.si/i.olaotheiifc oil yn dda am Mr Beddoe fel arolygwr. Atebodd Mr Btddoe ya fyr ac i bwrpas, mor bell ag y camat: oad ei deimimiats. DyweJodd nad o dd yn erfyn dim o'r fath oddiwrtbynt—t~i fod wedi gwneud yr hyn a wnaeth gyda chalon rydd a gonest i gyn- orthwyo ei gyd-ddynion a'i gydweithwyr. Hefyd, yr oedd gwalth arall i'r cyfarfod, sef gwobrvyo yr Agents oedd wedi bod yn llwydd:anus yn y gystadleuaeth am y naw ulis oedd yu diweddu 1899. Y buddugwyr y tro yma ceddynt—laf, cheque, Mr Edwin Beddoe, Pontlottyn ail, cabinet box, Mr Dd Jones, Tredegar, a'r drydedd wobr, sef pendant H r ai), ) Mr Pitchford, Tredegar. Wedi diolch yn gynhes i Mrs Williams am arlwy o y bwrdd mor ardderchog, ac i'r cadeirydd am lywyddu mor ddeheuig, ym adawodd pawb am ou cai-trefteoedcl wedi mwjTihau prydaawn hapus iawn. UN HOFF 0 DEITHIO.

R VICTORIA HALL, HIRWAUN. Nos Iau a nos Sadn, Mawrth 22ain a'r 24aiu rhoddwyd QhU berfformiad campus o'r ddrama Gymreig bob ogaidd, 'Llewel- yn ein Llyw Olilt,' gan barti dramayddol y I?e, er budd i Mr W Price, yr hwn a gyl- arfyddodd a damwain eh' erw yn y lofa tua b<wyddyn a hater yu ol. Yroedi ceuadd gyboeddus y ile J n c-rlawn Y duwy Loson. Fe gyfdLsoadwyd ge;riau y ddrama ■j'-u Mr Berwb Gwynfe Evar-e. a'r gerddor- iseth trwy gfeniatad yr awdwr, set W D Ditvies (Alaw Cynlais), HirwauD. Dyma y bedwaredd wa.th ar ddeg i gerddorideth Alaw Cynlais gael ei chanu yn y ddrama. Fe g, merwyd y prif gymerindau i fyny can v cauiynol—Llewelyn, Mr Tom Foster J r cs; Maiedith Delynor, Mr Morgan Joi.cs Trwysog Dafvdd, Mr J Jones (G ap Gweawynwyri), Mr Geo Harris Edward y Brenin, James Morgan; Ellen Moutfort, M ss Esther Jonos; Gwen Rhydderch, Miss Nargvret A Jones Breninc-s Lloegr, Miss M Hó pk ns (Llmos Hirwaun) gweinyddwr y wledd bnodasool. Mr W J Davies ar- weinydd y gerddorfa, Mr J W Davies, a'r perd .n^ddeeau oe :dynt Miss Jennet Dav es a Miss A Rh,) s. Yr oedd y dyddordeb yu cynjddu bob nes, a thrueni na allesid cadw y cwmni i berfform o am ddwy wyth- nos, ec nid dwy nos. Diamheu gen>m y rbaid iddynt fvned drwy y gwaith eto lswer tro yn y cylch cyn boddloni y bobl. Credwn mai dyma y cynyg goreu a welsum eto i berfformio drama Gymreig, acyr oedd bechgyn a mtrched talentog y gymydog- aeth "w edi ymroi ati o ddifrif i astudio a dysgu y darn, a'u llafur wedi profi yn ilwyddiatit mawr. Cbwareuodd pob un ei ran yn rbagorol dca. Dymunwu locgyf- arc-h y ewmni ar Iwyddiant diamheuoi eu hymorech. Hefyd, cymerodd cor merched y lie rau, dan arweiniad Miss Jeanet Davies, drwy gaun yn swynol 'Cymru fy ingwla(l.' Fe gatwyd unawdau gan MriW Walters a T Roderick. Talwyd pleidlais o ddiolcbgar- weh ar ran y claf i bawb am eu cydym- deimlad tuag ato gan y Parch T Edmunds.

'CRWYDRYN' A'R DIWEDDAR HENADUR D. DAVIES. MR. GOL.Trwy eieh csniatad, yr wyf am i'r ychydig linellau hyn ymddanges yn y DARIAN nesaf mewn atebid i'r hvn Jm- ddangosodu ynddi am Mawrth 21ain, an un yn dwyn yr enw Crwydryn.' Cyfeirio yr ydym at ei sylwadau mewn eysvlltiad ng ewyllys y diweddar Henadur David Davies, Mertnyr. Y mae y swm yn ym- ddbngo,s yxiaiirhydeddus, oLd a o'rgolwg wrth et gymharu a'r SWLü svdd gan Mr And/ew Carnegie idd ei adtiel ar of. Y mae yn awr yn fwy nag un ar bymtheg a deugain o filiwnau o bunau, ac nid ydyw ond tri ngain a dwy ced. ac os caiff fyw i weled hen oedran, bydd yn agos i gan' miiiwn. Ond nid ar y sv\m y mae Crwydryn yn beio, on i ar y telerau mae y boneddwr wedi eu rhwymo wrth y swm. MrfDavies oedd wedi gwneyd yr arian, a u gweeud yn ont-st ac iddo fe yn unig yr oeddynt yn perthyn, ac efe yn uuig oedd a'r hawl i'w rhoddi, ac fe allai o ran pob peth gysyJltu unrhyw delerau wrthynt a farnai efe yn llestol acyn oreu. Ond y mae Crwydryn ya gefyn, 'Pa hawl oedd gan D Davies i wrthod rbyddid barn a rhyddid cydwybod i Ntb ? Wrth enw Mr Crwydryn, gallwn i feddffl fod ganddo fantais i wybod dull y byd, ac nad oes eisieu i mi ddweyd wrtho nad yw y fath ryddid tog y mae efe yn ym- ofys yn ngly n a phob peth. Nid ots hawl gan Roman Catholic i esgyn Gorsedd Prydain Fawr. Nid oes hawl gan Crwydryn i ddim o'r arian adaw- odd Mr Davies i'w fercb. Gall y ferch br odi y sawl a fYDO. Nid yw Mr Davies wedi ymyraetb a dim y mae yn ei chwen- ych a i aru, oud yn un gSicrhau dylaowad yr arian i'r Bedyddwyr Nciillduol, yr hvn oedd ganudo berffaitb hawl i'w wneud. Pe bai wedi gwe tbredu yn unrhyw ff(,rdd Dad oedd ganddo hawl, byddai lIe i aehwyn arno a'i feio. Ond yn JJe hyny, nid yw wedi gwneud ond yr hyn oedd ganddo bob bawl idd ti wneud. Nid yw yr hyn a wnutth arwy ei ewyilys ond yr hyn oedd ei ddvle'Swydd. Y mae rhywbeth yn nglyn a rhai dynion yo larhiaus, na *lluf ei ddeall. Yr oedd John Bunyan a Richard Barton yn byw tua'r un amser a'u gilydd, ac ysgrifenodd yr 8.)1 lawer o bethau iselwael am y Bed- yddwyr, ond vse-rifenodd y blaeoaf 1 Daith y Pererin.' Y mae un awdwr wedi cymer- yd yr ail i law, ac wtdi ei ddagos yn ei liw a'i Jun, a druan o awdwr Gorphwys y I Saint,' nid oes ueb wedi cymeryd ei blaid. Os 17W vn vr orpbwvsfa hono, maeyn sier, ù 01 iy U, e i, ei fod yn teimlo yn an- nedwydd o herwydd ei ysgrifau yn erbyn y Bedyddwyr, a rhyfeddwn ni ddim llawer wrth glywed fod Crwydryn yn gorfod nevrid cryn (iipy-n ar ei diiill 'of Degging the question,' wrth ysgrjfenu rhagllaw ar Mr Davies, lieu &r&}). Er fod Mr Davies wedi ymddwyn fel C, istion pan wnaeth ei ewyllys, nid Rhyddfrydiaeth, ac nid Crist- ionogaeth ydyw, niedd Crwyoryn, ond Troobyddi'aeth gul a disynwyr. Gallaf ddweyd yn ddigryn nad hyn yw barn y Bedyddwyr, ac yn sicr uid e;n barn ni ydyw, ae un rbeswm am hyny yw-fod Mr Davies wedi ymddwyn fetgwirgnston pan wnaeth ei ewyllys. Rboddodd fil o bunau i eglw-, s y Tabernacl newydd 500p. i Gymdeithns GeDadol Bedyddwyr Cymru, 300p yr un at y canlynol, eef Cymdeithas Genadol Gnrtrefol Cymrii; Coleg y Bed- yddl\J'T, Baugor; htfyd Colpg Caerdydd. Trysorfa Aaeiledu Bedyddwvr 'Cymiu, Trysorfa Hen WeiDidogion Bedyddwyr Cyr^rv. XOOp, i'w chwaer lOOp. i'r Parch David Price, gweinidog. lOOp. mewn ym- d4-,rieripteth i Ysgodon y Tabernacl uew- vdd, a lOOp. mewn ymddtriedaeth er rhanu y r»og i hwng hen aelodau eglwys y T ber- raci newydd. Dyua'r ewyilys, a barned y sawl a fyno byn, a beth ddywed Crwydryn. Yr yn gadael pob dyn at ei ryddid i farnu y peth a fyno. am l'id oes a fyao dyn r: ov,redf> neb. Yr wyf yn methu deall pa I E;Iti(.i gaa neb i addaw dros y plentyn. I Dduw yn unig yr ydym yn gyfrifol-am uf¡¡ holl —eithrecloedd, ae y mae rhan o'n bywyd an synwyrau heb ddod a'n gwneud yn gyfrifol. Nid Trocbyddiheth sydd yn gwneud hyny, ac nidTaeEeldaeth chwaitb, ond er byny taenelJir yn y cyflwr byn. Dyra I'e yr vf fi n gweled culni a di- synwyr braidd tuhwnt i derfynau cred, ac mi roddaf her i Crwydryn i brofi fod hyn yn Gristionotfaeth sydd yn ol y Testament Newydd. Dylem ysgr fenu mewn ysbryd teilwng a da, ac nid mewn ysbryd aonheilwng. Yr ydym yn gorfod dweyd ac adrodd llawer o bethau crots i'r teeimlad, am fod yn rhaid i ni ateb yr hyn ddywedir neu yegrifeuir. ond rhaid i ni ddwevd cyn terfynu ein bod yn methu a deall sut y gwyr Crwydryn mai 'dyma yr ysbryd sydd vn cadw yr enwadadau Ymneillduol yn Ngbymru yn elynion i'w gilydd.' Profed hvny i mi, ac mi a'i credaf. Nid penboethni na chulni yw hya, ond rhoddi dwy chwech am swlJt—y newid yn llawn. Y mae y DARIAN yn agored iddo, aci os na wi;a hyny, "e aiff yn Grwydryn bacb, bacb, bacb, ac nid y goreu e'rrbai hyny chwaith. IOAN.

NODION 0 FERTHYR. Er fod yr holl gylch yn gwybod fol y Pr fnthraw T C Edwards, y Bala, yn wa-1 tto bi n an b- b am y n-wyud ei fod wedi m; rw Yu ddios efe oedd yn mwyat Cym- fu f-Ai duviuyrid, ac y mae bwlch mor fawr wed ei achosi gan ei ymadawad, fel rad oes gobaith v I;enwir ef am hir tmser. Tyn >nd ei Esboniad ar yr Hebrea d yn Lghylres yr 'Expositor's Bible,' lawer o synv, ond y mao ci esbon ad ar 1 CoriLth- iaid' wedi ei ddyrchafu i biith prif esbon- wyr Ewrow ac Ameiica. Un o'r llyfrau goreu yn Gymraeg j dyw e; Esboniad ar yr Hebreaid, ac er mai rnyw hilner coron yw ei bris, eto y mae yn anmbrisiadwy i'r Cymro uciedth sydd yn hoff o'i Fe bl. II., (LvTvra f id ei gdiant i'w enwog dad )r Lewis Edwards) wefii ei gwblbau, ac y u w y rhanau all an yn dd fwJch hyd nes y cei y gyfral yn yfhwn. Dyn Duw oedd Pr L ipal Edwards, 'canwyll yn Uoegi ac yn goleuo, I tc y mr,,e mwy na'r Cymrv yn llawenychuyn$i oleuifi pur. Gyda bod y newydd am farwolaeth y Prifathraw Edwards yn ein cyrhaedd, daeth aewydd arall am un o'r cedyrn wedt syrthio tto yn p'Bitnyn i'r un enwal cref- yddol, ac yr oedd yntau yu ddyn i'rCynry yn Nghymru, ac hefyd y tu alian i Gymru. Cyfeirio yr-ydvm at y Parch, dig Abrabam Roberts, Llunda n. Bu yn gweinidogaethu am tiynyad«u yn Morganwg, OLd symud- odd i L'erpwl, ac oddiyno i Lunfiaiii. Yr oedd yn un o'r holjoU wyth' yn y gvm- anfa a r pr.f wyliau. Pregethodd yn fen- digedig yn Mhontmorlais, Merthyr, rhyw ddwy tlynedd a haner yn ol, acy mae adgof nefolaidd am dano mewn llawer ardal a thref yn Nghymru. Onid yw cojledig on yr enwadau yn fawr ac anesboniadwy ar adegau ? Dyma y Metbodist aid mewn dwfn alar ar ol dau o'r cedyrn, ae wele enwad y Bedyddwyr wedi colli mwy na dau o'r colofnau yn Nebeudir Cymru yn umg o fewn tri mis Er fod Lleuiwg wedi cyrhaedd oedran teg, nis gdem gredu ei fod I yn beneiddio. Credem fod adnewyddu ieuencty 1 yn eiddo iodo iddo ef. Dyna Roberts hyawdl o Dfeforr;s wedi tewi megys heb yn wybod i ni! A'r rrjedoyl wr coeth a'r cymeriad pur Isaac Thomas, Caersalem Newydd, yntau wedi ein gilydd Nid oes Mr ra Parch fel yn ffitio o flaen enw Isaac Thomas—y mae Cymru wedi arfer a'r enw symJ, fel na raid ychwatte.,u ato, ac ni thynir byth oddi- wrtho. Gall fod rhai yn barod i ofyn-pa berthynas sydd rhwng yr enwogion hyn— perthynol i'r ddau enwad—a'r Nodion o Ferthyr? Oes! yr oeddent yn eiddo i'r genedl, acyn fwy nag enwad neu blaid, ac y mae Merthyr yn wylo gyda'r rbai sydd yn wylo herlayw-rhau or un teulu ydym. Da geny m gael ar ddeall nad yw pwnc y Llyfrgelf Rj^dd wedi marw, end fod ar- wyddion by wvd yn ei hates. Deallwn fod pwyllgor cyffredinol wedi cyfarfod, ac wedi penderfynu aiaog y Cynghor Dosbarth i sefydlu Ilvfrgell yn mbob un o'r lleoedd eanlycol-Trehalris, Merthyr Vaie, Troed- yrhiw, Abercanaid, Mertbyr, Cyfarthfa, Pendarren, a Dowlais. Tebyg yr ycbwanegir at gyfres mor fuan ag y ceir trefn ar bethau. Rhyw 800p f j dd eyfenswm y dreth y fiwyddyn hon, ac nid yw hyny ond ychydig rhwng yr holl gylcb. Clywsom mai yr ujig le hyd yn hyn sydd wedi peuderfynu adei!adu ar,gyfery-Ilyfr- gell, a thaiu am dano drwy roddion lleol, &c., ac heb yrnddibyru ar y dretb, yw Abercanaid, ac y mae hyn yn atrhvdedd iddynt, ac yn esiampl o efelychiad dros yr holl faes. Drwy hyn bydd yr hyn dder- bynir o'r dretb yn myned i dalu am lyfrau, &c. Hefyd y mae awdurdpdau y Llyfrgell sydd genvm yn Merthyr yn deilwcg o air o giod, gan eu bod wedi penderfyuu tros- glwydfii; yr 11 o'r llyfrau. &c., yn eiddo i'r Llyfrgell Rydd. Mawr hyderwn y gwna Trehurris a lleoedd ereill wneutbur yr un peth, ac yr una yr ull o'r cylch i gyd- weithio er iles a Hwyddiant y bobi, ac nid ymJadd dros hawliau a mympwyon per- sonol. Rhaid i rywrai abertbu, a gwneler hyny yn be-ldychci ac anrhydeddus. Pa le y s&if Aberdar gyda'r pwnc hwn ? Yr ydy ch wedi dilyn Merthyr gyda'r motor car. Deuwch rhagoeheto i gyfeiriad y Llyfrgell Rydd, a bydd Cymru Fydd yn bendithio eich eiw. Da gecym am Iwyddiant Cynghrair yr Eglwysi Rhyddion yn Nghaerdydd. Erbyn hyn, y mae j sefj uliad hwn yn allu nerthol yn y wlad, ac yn hawlio cydweithrediad yr holl deyrnas. Cam yn yr iawn gyfeiriad oedd oedd sefydlu daw undeb yn y De. Gwelaf enw Merthyr o fewn yr undeb. Pa Ie mae Aberdar ? Nid oes prinder brawd- garweh na chydweithrediad yn Aberdar. Ond djrmunoi fyddai gweled cyngbiair yr eglwysi rhyddion yn codi ei ben yn y lie ? Mewn undeb mae nerth, a bydd yn dra gwerthfawr i Gymru Ymneillduol yn y man. Cyn taflu yr ysgrifbin o'm Haw, carwn alw sylw Undpb yr Eglwysi Rhyddion yn Merthyr at y ffaith fod yr eglwysi ydynt y tuallan i'r ddinas' yn cael eu hannghofio Deu tu diystyyu. ODid Undeb Merthyr a'r Cylch y gelwir yr undeb ? A yw yr ysgrif- enydd neu rai o swyddogion yr undeb wedi galw sylw egiwysi y Cefn, Heoleeryg, Pen- darren, Abercanaid. Troedyrhiw, &c., at yr undeb ? Os na, paham ? Ai nid mantais gyffredinol fydoai cael yr oil o fewn yr undeb ? Cwyna rhai yn herwydd y difaterweh, a soaiaereill eu bod wedi siarad a rhai o flaenoriaid yr undeb. a hyny er's misoedd bellach, ac wedt eu llwyr anngbofio. CRWYDRYN.

Gellir cael I RHAGLENI wedi eu troi allan yn y modd goreu a rhataf t yn awr o I SWYDDFA'R DARIAN. -0- 1 Danfoner am brisoedd

DOLENAU AUR. Ti wyddost yn sier beth sydd yn dda, a beth sydd yn ddrwg; a thi elli fod mor sicr mewn moesau ag mewn mathematics.' Y mae yna gryn gynydd yn barod wedi eael ei wneud mewn gwaith, y cymeri yr holl hamdden gofynol ifeddwl am dano. Busnes dy fywyd ydyw hyfforddi dy ddeall, I coethi dy ysbrydoedd, ac yna reoli dy weithrecU oedd. Ceisia gael allan dy gamsyniadau a'th ffaeledd- au dy hun i'r dyben o'u gwella hwynt. I Afiechyd gwybyddus sydd wedi haner ei wella. Os gwnei Baachus dy brif dduw, ni cheidw Apollo gwmni a thi. Bydd ofalus o'th nwyd; dechreua digofaint gyda ffolineb, a diwedda gydag edifeirwch. Y mae bywyd yn ehedig ymaith mor gyflym, fel os na ddefnyddi heddyw, ti weli ei heisieu yfory. Os myni gael dy waredu rhag ofnau angeu, parotoa ar ei gyfer. Paid cofio yn ormodol, a phaid llwyr anghofio, dy fod wedi dy eni ya dda. Gall addewidion affael ffryndiau i ti, oud ang- hyflawniad a'u try yn elynion. Tra byddo ffawd dda yn dy dy, cofla ddarparw i dderbyn y drwg. t, Os myni i ddim ddygwydd rhyngot a'th gyfeill- ion fyddo yn annifyr, paid gwerthu ceffylau, a da- oedd iddynt na phrynu dim ganddynt. Paid a bod yn foddlon ar fod yn dda dy hunan, ond ymdrecha wneud pob peth a elli i wneuthur ereill felly. Gwell i ti fwyta halen gydag athronwyr Groeg na bwyta siwgr gyda llbswyr Itali. Os bydd rhinwedd yn cydfyned a'th hleserau, bydd eu bias yn hyfryd, ac ni raid i ti ofni byth y caniyniadau. Os wyt ti yn ddyn da, ac yn haeddu yn dda, ac I ac er hyny fod drygair yn cael ei siarad i'th erbyn, ti ddylet fyned yn mlaen yn dy yrfaoeud rhiaweddol, a pheidio cymeryd dy efidio na'th atal—dim yn fwy nag a wna y lleuad dysglaer ar gyfarthiad corgwn. r Os y gwnei gymeryd peth poen i achub dy gorff, a wnei di ddim cymeryd dy bcrswadio i gymeryd pelth i achub dy enaid ? Gwell i ti gael yr holl fyb yn dy erbyn, nag i ti fod yn dy erbyn dy hunan.

RHEOLAU ER SICRHAU HIR-HOEDLEDD. 1. Cysgwch wyth awr allan o 24 o oriau. 2. Cysgwch ar eich hochr dde, gyda'r ffenestr ffenestr yn agored, 3. Gosodwch y gwely oddiwJth y wal. 4. Cymerwch I bath' bob dydd yr un dym- heredd a'r gwaed. 5. Cymerwch arferiad cyn boreubryd. 6. Bwytewch ohd ychydig o gig, a hwnw wedi ddigoni yn dda. 7. Peidied pobl mewn oed ag yfed llaeth. 8. Bwytewch ddigonedd o fwyd grawn. 9. Ymgedwch rhag pethau meddwol. 10. Byddwch byw gymaint ag a fedroch yn y wlad, 11. Amrywiwch eich galwedigaoth. 12. Cwtoger eich huchelgeisiadau. _W

11 Pob Gwr a Gwraig l-i w) 1 en v I'r cdyleut fcd ya wyliadwrusbsg y clefya peryglus, y Dropsy Ddwir A Dropsy Wyat IE2 l b°U oblegyd fod e&noedi? yn colli erbywydau yn flynydagfr drwy y clefydau peryglus hyn, ac befyd ddylent fod yn wybydd os o'r Fecidyg- iniaeth lwyddianus ar eu cvfer, sef HUGHES Dropsy Pills Mae llu mawr drwy y wlad wedi ea hiacbau o'r clefya hwn, ac y Mae yr rrov effeithiol y t "I i'ch&U y Gravel, Dwfi, IXifyg Anadl, Gwynt, Ciiwydd yn yTrfed Coeeiiu a'r Bol, Asthma, Curiad y Guiou Cramp, Poen Cefn, Tewdra Afiacn, Gwynt yn y Stumog, Penysgafndfer, Poen yn y Corfh-wymedd, Arenau Afiach, Nid oes dim i'w cymhan hwynt yn en hefieithiolrwydd at y cleiydau hyn, Dar. llener a ganlyn :— Anhebj g o Fyw. I BBODDI FYHY Y DOCTOR. Byt,-Ar ol derbyn eich "Hughes's Dropsy Pills" mi a benderfynais rhodM beibio medd yginiaeth y Doctor, fel ag i roddi prawf teg ar eich Pills chwi. Yr wyf wedi bod yn dyoddef yn enbyd am hir am- ser gan chwydd mawr yn y cluniaa, aren- au drwg, grafel, diffyg anadl, a phoen cefn Wedi bod dri mis tan law doctor, yr wyt yn profi fod eich Pills" chwi wedi gwnenthur mwy o les mewn un wythnos na holl foddion y doctor. Mae'r chwydd wedi cwbl ddiflanu, ac yr wyf yn but qcU olchgar am y waredigaeth hon. Ydwyf, G. HUNTON. Nolan Place, Stockton. Fe ddylai pob dynes eu cymeryd achlysurol. Yn ddioed danfoner am Hughes's Dropsy Pù1& RHYBUDD. EB mwyn sicrhaa pawb rhag twyll, go- Sael y Trade Mark hwn, sef llun Diamond a'r geiriau Dropsy Piiis 0"11. fewn ar bob blwcb, ac enw Jacob Hugbes ar Stamp y Llywodraeth. Heb hyn twyll ydyw. Ar werth drwy yr hoH deyntas an lIlt. 2/9 a 4/6; trwy y post, 1/3, 2/9, 4/6, oddiwrth Parchenog,- Jacob Hughes Manufacturing Chemist, Pena h, Cardiff. YN Y MOR Fe gafwyd o hyd i Feddyglyn ag 0ydd y dra effelthiol at glefydau y Gwddf, y Frest a'r Ysgyfaint, yr hwn mewn undeb a'r Extracts o lyslau nodedig ar Ian mor y Pacific, a wna i fyny y feddyginiaeth mwyat lwyddianus a weft- .¡,1 y byd etiuou. T w ií. awr yn cael ai wneud i fyny mewn potelau ac yn cael el alw with; yn enw Sea Weed Lung Life' Sea Weed Lung Life. Myner ei gaei yr enw yn llawn ar bob potel, ac na pherswadier chwi i gymeryd lim arall. Os bydd trafferth 'w gael doA foner Btampsam 3/- neu 1/3 at JACOB HUGHES Macutectoring Chemist, Penarth,Cardiff