Tarian Y Gweithiwr

PRIZE DRAWING SARON, LLAN- DEBIE. Y ffigyrau canlynol ydyw y rhai llwydii- ianus yn y Drawing uchod,— jrjE 1st, 2344 2nd. 1572 3rd, 559 4th, 1853 5th, 1594 6th, 1776 7th, 2127 8th, 2111 9th. 2443 10th, 59 11th, 547: 12th, 1683. Y mae dymuniad am i'r rhai hyny sydd a'r Numbers uchod i'w danfon at yr Ysgrifenydd cyn Ebrill 16eg, 1898. JOHN GRIFFITHS, Blayne Bach, Llandebie, R.S.O.

OS AM ARGRAFFWAITH RHADJO BOBfMATH,]1eWCH]| SWYODFA R DARIAN, ABEROAR Y Feddyginiaeth Deuluaid DdiygiFelyb. pawb yn ei chanmol, Nid yw byth yn siomi, Rhydd nerth i'r gwan, Adferiad iechyd i'r claf, A mwynhad bywyd i bawb Meddyginiaeth Bur, Sicr, Ddyogel, LLwyddr ianusaa Effeithiol ydytv. Quinine Bitters # y Gwilyra IV ns jJvans, NID YW BYTH YN SIOMI. MEDDYGINIAETH EFFEITHIOL. Mae miloedd wedi cael iachad oddiwrth amryw glefydau trwy ddefnyddio y MEDDYGLYN ANGHYMHABOL HWN MEDDYGINIAETH TRALL WEDI METHU. MEDDYGINIAETH EFFEITHIOL MEDD MEDDYGON. BITTERS GWILYM EVANS ADPERAIECHYD. MEDDYGINIAETH LYSIEUOL A PHUR MEDD DADANSODDWR. BITTERS GWILYM EVANS NI DDYLAI UN TEULU FOD HEBDDO MEDDYGINIETH LWYDDIANUS MEDD PPERYLLWYR. BITTERS GWILYM EVANS Mae Pawbyn ei Ganmol. Y MAE YN RHODDI NERTH I'R GWAN, IECHYD I'R CLAF, A MWYNHAD BYWYD BAWB Meddyginiaeth Bur, Sicr. Ddyogel, Lwydd- ianus ac Effeithiol ydyw. Bitters Gwilym Evans YW MEDDYGINIEATH OREU YROES. TYSTIOLAETHDDIWEDDAR. Bach, Llangein wen, Anglesey. Mawrth 2il, 1896, Foneddigion,—Yr wyf yn eich hysbysu f y mod wedi cael lies an- nnraethol oddiwrth QUININE q BITTERS GWILYM EVANS. Yr p oeddwn mor wan pan y deehreu- 0 W ais ei gymeryd fel nas gaUwn gerdded at y tan fy hunan, heb 3 13 gynorthwy fy mam. Er ty mod S wedi cael amryw gyfferiau gan 3 feddygon ar y pryd m chefais ddim a <4 lies oddiwrth yr un, hyd nes y ° clywais am QainineBittersGwilym Q Evans gan ffrynd a phan ddech- reuais ei gymeryd yr oedpwn yn t* well mewn byr amser. Y mae genyf ffydd anghyffredin yn g fe Quinine Bitters Gwilym Evans, ac Q yr wyf yn hollol gredu y buaswn g wedi marw oni bai i mi ei gymeryd. 2 Yr wyf yn ei gymeradwyo at Won- did fel y Physig goreu a gefais erioed, ac yr wyf yn dy pauno ar i bowb ei dreio, ac yn oalo yn sicr y cant lesnad drwyddo oddi- wrth Wendid a Llesgedd. Yr eiddoch yn gywir, ELLKN WILltU "9. Quinine Bitters Gv/ilym Evans jMW-RHYHUDD. If mae poblogrwydd a Uwyddiant dl- gyffelyb y meddyglyn rhagorol hwn wedi temtio amryw i gynyg efelychiadau di- werth o hono i'r cyhoedd. Goeheler y cyfryw efelychiadau. Edrychweh fod enw Gwilym Evans ar bob Label, Stamp, a Photel. Gwerthir et mewn poteli, Is. ljc, 2s 9c., a 48 6ch yr un; blychau yn cynwya tair potel 4s 6ch am 12s 6ch. I'w gaelyn mhot man, neudanfonir ef ynrhadamy prisiau uchod drwy y post, yn uniongyr^ool oi^3i; wrth y perchenogion Quinine Bitters MANUFACTURING COMPANY, LTD, LLANELLY, SOUTH WALK. Prif Oruchwyliwr yn America -MrR D WiliiaUt Plymon Penn

O'R GADAIR WELLT Lie i Nesu Hwnt. Y mis hwn, bydd Canghellydd y Trysor- lys yn egluro sefyllfa arianol y deyrnas yn ei Gyllideb. I'r sawl sydd yn cymeryd dyddordeb yn fELgyrau blynyddol y Cang- hellydd. mae y cynydd yn y derbyniadau a'r treuliau yn aruthrol. Yr ydych chwi a minau yn cofio Cyllid y deyrnas o dan dri ugain miliwn. Deg mlynedd yn ol, yr oedd treuliau y Llywodraeth o dan bedwar ugain a deg o filiwnau o bunau y flwyddyn. Y r oedd rhai pobi y pryd hwnw bron a chre u fod ein gwlad yn myned i ddinystr ar ei phen. Pum' mlynedd yn ol, yr oedd ein treuliau o dan gan miliwn. Ond y mae y ffigyrau yn chwyddo bob blwyddyn, a bernir y bydd amcangyfrii ein tieuliau yn y Gyllideb nesaf yn gant a phymtheg o filiwnau-agos i dair punt y pen gyferbyn a phob dyn, dynes, a phlentyn yn y Deyrnas Gyfunol. Mae Arglwydd y Morlys wedi nodi eisoes y bydd arno ef eisieu tair miliwn ar ugain a haner o bun- oedd i gadw y Llynges mewn trefn a dosbarth, a'r Ysgrifenydd Rhytel drachefn yrf gofyn am yn agos i ugain miliwn i gadw; becQgyn y cotiau cochion yn gryno a thaclus, yn nghyd o digon o ddefnyddiau at eu gwasanaeth i ladd dynion. Bydd erthyglwyr papyrau Cymru yn codi eu dwylaw mown syndod pan welant fod y Fyddin a'r Llyngea yn mynea i draflyacu yn agos i dair muiwn a deugain o bunoedd o eiddo y trethdalwyr yn ystod y flwyddyn ddyfodol. Mae yn rbyfedd i mi nad yw y nifer luosocaf o erthyglwyr Cymru yn gweled ond ychydig iawnyn mhtollach na'n trwynau i diriogaethau gwladol. Nid yw y Deyrnas i fyned bendramwnwgl dros glogwyn methdaliad er yr holl dretiliau anferth cysylltiedig a hi. Enill nerth yw ei hanes hi o hyd. Os ydyw y treuliau yn ychwanegu, mae ei chyfoethyn ychwanegu hefyd. Nid yw ond chwareu plant i Ganghellydd y Trysorlys ddyfod a dau pen y llinyn i gwrdd bob blwyddya, gan pa faint fyddo ei dreuliau. Er ein holl gostau i gadw llumau Lloegr i chwifio yn mhob rhan o'r byd, rhaid cofio nad yw Gwleid- yddwyr ein dyddiau ni yn atebol am yr holl gost. Bydd eleni yn talu tua phum' miliwn ar ugain o log a chorff ein dyled wladol-ffaith nas gellir tynu blew cernau na Thori na Rhyddfrydwr yn ei chylch. Daw Arglwydd y Morlys i fewn am fwy o'i ddwrdio gan ysgriblwyr na'r Ysgrifenydd Rhyfel. Beuir yn ddibaid gan rwgnachwyr deillion am ein bod yn gwario y fath swm anferth ar ein Llynges bob blwyddyn. Feallai, y byddai yn feddyglyn effeithiol i ambell erthyglydd wybod y bydd treuliau y Llynges y flwyddyn ddyfodol dros wyth miliwn o bunau yn fwy nag oeddynt y flwyddyn ddiweddaf. Mae rhai yn ddigon hurt i gredu mai gwastraff cenedlaethol yw yr holl dreuliau yn nglyn a'r Llynges. Nid ydynt erioed wedi breuddwydio mai hi sydd yn darparu lie i ni nesu hwnt. Mae ein gwlad ni yn cynydda mewn pob cyfeir- iad ond hyd a lied. Oni bai fod rhywrai wedi darparu lie i ni nesu hwnt, buasem wedi bwyta ein gilydd hyd at ein hesjidiau er's blynyddoedd lawer. Mae yma ddigon o gyfoeth ar wyneb y ddaear ac yn ei chrom- bil, ond nid oes yma ddigon o le i swagro heb sanu ar fodiau ein gilydd. Beth pe buasai Lloegr heb ei threfedig- aethau a'i thiriogaethau Tramor am y ganrif sydd bron dyfod i ben ? Ni fuasai son am danom yn mhlith Ilwythau y ddaear. Ond mae ein gwleidyddwyr Uygadgraff trwy gydol y ganrif wedi t»#alu am drefnu y lie i ni nesu hwnnt o hyd i diriogaethau newyddion, ac yncyfarwyddo y Llynges i forio o gylch y glanau pell i; wylio buddianau y Pry^iinwyr sydd yn nesu hwnt rhag cael eu damsang i'r llwqih yn nhewder poblogaeth eu gwlad enedigol. Mae prif Lywodrauthau Ewrop a'u golygon o hyd yn cyniweirio am le i nesu hwnt. Mae Rwssia, yr Allmaen, a'r Eidal, yn edrych y tu hwnt i'r movoedd am le i estyn cortynau eu preswylfeydd. Mae hyd yn nod Fframe Werinol ac anesmwyth yn crafangu pob llathen a all yn mhob parth o'r byd, er nad yw ei phoblogaeth yn cynyddu dim yn ystod y blynyddoedd diweddar. Mae hyd yn nod Spain, a Port- ugal fechan yn meddu dirnadaeth eglur am y priodoldeb o feddu lie i nesu hwnt. Ya nghanol yr holl ddyheuadau hyn am ychwanegu lleoedd i boblogaeth fytb gynyddol Ewrop, mae y miliynau a delir i gadw Llynges Prydain yn troi yn elw odan lygaid cybyddion mwyaf crebachlyd ein dyddiau ni. Ni fyddai genym le i nesu hwnt mewn un congl o'r byd oni bai fod ein llongau rhyfel yn gwylio glanau pob gwlad dan haul. Hyd ya nod mown gwlad heb fod dian reolaeth Victoria, ac ifr wlad hono fyned yn chwilulw o dan ystranciau gwrth- ryfelwyr neu ryw gyffro gwladol arall, ni feiddia yr un gornaesdeyrn csod ei law ar war un Prydeiniwr wedi iddo daro ei droed ar un o estyllod Llynges Prydain. Yr ydym ni yn y wlad hon yn ymddibynu ar ein trefediqaethau a holl wledydd y byd am fwvd i'n diwallu, a dillad i'n cynhesu, a rhaid i ni fel Cinedloedd ereill Ewrop ofalu fod genym la i nesu hwnt o hyd i gynyrchu ac i brynu yr angenrheidiau hyny. Mae mwy nag un genedl yn Ewrop a hoffai ein gosod yr ail grwth yn y cyngherdd fawr, a mel ar fara y cyfryw fyddai chwifio eu banerau yh fuddugoliaethus ar gymaint a chongl fechan o diriogaethau Prydain. Mae yr ysbryd goresgynol yn gryf iawn yn esgyrn llawer cenedl, a byddai hyny yn unig yn ddigon o symbyliad i'r cyfryw Chwilio am le i nesu hwnt yn nghyfeiriad ein gwlad ni. Ond cyhyd ag y byddo ffroenau magnelau ein Llynges yn arogli rhyfel o bell, gallwn ganu a gorfoleddu o dan drwynau holl genedlcedd Cyfandir Ewrop. Nid oes un genedl dan haul mewn mwy o angen am le i nesu hwnt na ni. Mae eisieu marchnadoedd newyddion i'n glo a'n haiarn yn barhaus, onite ni fydd augen am Raddfa Lithrol na Bwrdd Cyllafareddol yn y man. Mae holl law- weithfeydd y deyrnas yn mwy na haner fodoh ar y fasnach wneir y tudraw i'r mproedd. Mae y teithiwr masnachol yn cymwair holl gonglau y ddaear am archeb- ion i gadw y melinau cotwm a'r holl law- weithfeydd ereill i lwyddo, a melipau y deyrnas i lawpnychu yn llwyddiant masnach ein gwlad yn mhob partb o'r byd. Lie bynag y gwelir yr ager yn ymdorchi o simneiau LIynges Prydain, gellir bod yn Slcr fod yno Frython, Ysgotyn, neu Sais, neu efallai Wyddel, yn parotoi lie i rywrai nesu hwnt oddiar ffordd eu gilydd, neu i agor llwybrau i gerbydau masnach fyned rhag eu blaen er buddiant cyffredinol i'r byd. Mae trafnidiaeth o hyd yn galw am le i nesu hwnt, hyd yn nod i gynysgaeddu y brodorion ag arfau tan neu beleni Holloway. Mae genym ddigon o gregin heddwch yn y deyrnas honyn gorwedd yn segur yn bentyrau mawrion o eisiau lie i nesu hwnt i'w gosod i dreiglo mewn rhyw wlad newydd er budd i r brodorion yn ogystal ag i ninau a pherchenogion y pen- tyrau aur. Mynysh y clywir rhai yn nadu yn ddefosiynol am fod Lloegr yn rhy barod i gymeryd meddiant o bartbau annghysbell y ddaear, ac yn darostwng y brodorion anwaraidd yn ddeiliaid ufydd trwy ffroen y magnel a blaen y biMog. Mae rhai pobl felly wedi clywed yn ddiau am y frawddeg hono 4 GJwnawn darwg fel y del daioni,' ac 1 nis gallaf fi lai na chredu fod yr ysbryd nesu hwnt sydd mor nodweddiadol o arfer Prydain Fawr, yn aml yn gwireddu v dywediad hwnw i raddau mwy nag mae nemawr yn feddwl. Nid yw y Creadwr wedi bwriadu i laby^tiaid anwar breswylio ar diriogaethau brasaf y ddaear i ddim ond hela a thraflyncu eu gilydd, pan mae cenedloedd gwareiddiedig mewn angen am eu tir i gynyrchu bendithion bodolaeth. Mae yr ysbryd nesu hwnt yn gwneud dyn o'r haner annghenfil, ac yn troi yr anial- wch yn fro gynyrchiol. Beth yw hyny, yn ei liw gwaethaf, ond gwneud drwg fel y del daioni ? Nid oes yr un dyn mor bendwp a dadleu yn erbyn i Loegr fyned yn y blaen yn y gorchwyl o barotoi lie i'w phoblogaeth anferth nesu hwnt. A chyn wired a hyny, nid lie gan neb i ysgwyd pen am fod ein Byddin a'n Llynges yn costio cymaint i ni bob blwyddyn. Oni bai am y sefydliadau costfawr hyn, byddem yn garcharorion bob copa, a'n masnach wedi diflanu cyn gwawr- iad y ganrif nesaf. Chwilier am le i gynilo mewn rhyw gyfeiriad arall, os ydym am gadw lie i nesu hwnt yn yr ymdrech fawr am fodolaeth, Yr eiddoch, WMFFRA HUWS. ——.

JlARWOLABTH JOHN RHYS THOMAS NILES, OHIO. Niles, Ohio Ion. 29.—Ychydig feddyliem pan yn mwynhau gweithrediadau Eistedd- fod y Nadolig y byddai y Llywydd, yr hwn oedd yn lion a serchog y dydd hwnw, yn gorwadd yn ei fedd cyn pen pum wythnos. Ond dyna'r ffaith. Ar ben yr amser uchod hebryngwyd ei weddillion i gladdfa Oak Hill i aros yn ei hir gartref. Wrth fyned adref nos Nadolig, yn herwydd fod y cerbydau wedi ea gorlenwi. gorfodwyd ef ac eraill aros allan ar y ffordd, a chan ei fod yd barod yn dyoddef oddiwrth yr asthma, cafodd anwyd trwm, yr hyn a lynodd wrtho nes troi yn pneumonia, ac er cael gwasanaeth y meddygon mwyaf prof- iadol yn y Dalaeth, a phob gofal a thyner- wch a fedrai cariad a chelfyddyd weini iddo, terfynodd yn angeuol nos Fawrth y 24ain. Dydd Gwener, yr 28ain, ymgynullodd torf luosog o'i gydgenedl a'i gyd ddinas- yddion, a'i weithwyr hefyd a chan ei fod yn aelod o'r Seiri Rhyddion, (F. A. M). yr oedd gorymdaith drefnus o honynt hwy— i dalu eu parch a'u cydymdeimlad a'rteulu galarus. Trefnwyd i redeg special train o Youngstown i fyny, a chymerodd canoedd y cyfle i fyned i'r angladd a dychwelyd drachefn i ddaearu y gweddillion. Cymer- wyd rhan yn y gwasanaeth gan y Proff Barber, Meadville, Pennsylvania a'r Parch J B Davies, Youugstown, yn Saesneg, a'r Parch L Lake yn Gymraeg. Canwyd amryw ddarnau yn swynolgan gorElm St., Youngstown, dan arweiniad Glan Gwili. Darllenwyd ffurf-wasanaeth y Seiri Rhydd- ion wrth lan y bedd. a chanwyd H Bydd myrdd o ryfeddodau." Yn herwydd salwch disymwth Mrs Thomas methodd hi ddylyn yr angladd a bod yn bresenolynytynwent. Da genym ddeall ei bod ar ei gwellhad. Gadawodd yr ymadawedig wraig a phump o blant, tri map a dwy ferch, sef John M Thomas E William Aubrey, Mrs Dr Clingan a Mary A., tri o honynt gartref hyd yn hyn, a'r ddau arall yn briod ac yn byw gerllaw. Yr oedd Mr Thomas, yn un o'r Cymry mwyaf adnabyddus yn y West- ern Reserve, trwy ei fusnes fel gwneuthur- wr haiarn a phriddfeini. Yr oedd yn dyfod i gyffyrddiad agos a'r holl felinau haiarn a dur, a phob tawddfa a pheirianfa drwy y dyffryn, ac nid oedd yr un cynulliad cyhoeddus o bwys na'r un Gymanfa nac Eisteddfod o fewn y cylch na byddai ef yn bresenol. Ganwyd a magwyd yr ymad- awedig yn y flwyddyn 1834, yn mhentref Llwydcoed, ac felly yr oedd, fel yr hoffai sylwi, yn4 un o wyr 'Bedar erioed, erioed.' Yr oodd ei dad yn wneutharwr priddfeini, a dysgodd yntau ygrefft Panynieuanc daath i adnabyddiaeth ag amryw o feirdd a IlenorioG y cwm hwnw, a mynychodd yr Eisteddfodau a gynelid In y long rooms o dan arweiniad Cawr Dar, Carw Coch, Alaw Cynon ac eraill, fel y daeth i ymserchu mewn llenyddiaeth Gymreig, yr hyn a ddylynodd ar hyd ei oes. Pan tua 18 oed symudodd ei dad a'r teulu i Gwmaman, Sir Gaerfyrddin, lie cyn hir y daeth i adnabydd- iaeth a'r hou a fu yn ymgejedd o'r fwyaf cy mwys iddo, ac os bu ayii erioed yn ffodus mown gwraig hynaws, serchog a rhinwedd- ol ni allai ragori ar y ddynes sydd heddyw mewn galar ar ei ol. Priodwyd hwy yn Ebrill, 1855, yn hen egIwys Cwmaman. a bu iddynt naw o blant pump o'r rhai sydd eto ar dir y byw. Gan fod gohebydd arall yn bwriadu traethu ar hanes a nodweddion y dytlda uchod nid doethineb i mi ysgrifenu rhagor ar hyn o bryd. Dyma fel y galar nadodd Morgan P Rees, Coalburg, am yr ymadawedig O'r alaeth, cadfridog ein byddin a gwympodd, Holl Gymry y Western Reserve sydd yn awr Heb nawdd yr un enwog, ei nen a dywyllodd A chylch yr Eisteddfod mor wag heb ei chawr, Rhagluniaeth a llwyddiant feaQitniodd ei lafur, I'w godi yn uchel—efe oedd ein Saul; El fasnach, ei gyfoeth, ei rinwedd mor eglur— Mae hyn fel yn dyblu ein trallod o'i ol! Mae natur yn rhoddi i'r hwn sy'n cyfradu— Pwy draetha ei haeledd i'w genedl yn nerth ? Mewn noidodd ei chylchoedd amrywiol a'i allu Cymeriad da garia ei bwysau a'i werth; Ein hanwyl John Thomas, cyn esgyn i'r nefoedd, A reis di dy fantell lwyddianus a mad I un o'th hoff feibion i lanw dy gylchoedd ? Mae bwlch yn y teulu, mae prndd-der ¡ drwy'r wlad

BLODEUYN YR ANIALWCH. NOFEL GYMREIG NEWYDD GAN AP GWALIA. PENNOD XVIII. Ac wedi syllu mewn dystawrwydd ar y uaill a'r Uan, fel byddai rhyw gymun deb digyfrwng J u. J/meryd lie rwng meddyiiau y ddau, aea yn ymgynghori a rhyw ysbrydion llywodraethol o'u mewn, torodd Trefor ar y tawelwch, ac meddai— Wy'n meddwl fydde yn well i ni beidio ymhel ag e.' 4 Shwd i chi yn meddwl hyny?' holai Idwal yn synedig rhaid i ni beidio bod yn rhy sensitive y dyddie hyn,' ychwaneg- odd. Nid hyny sy gen i—wy ddim yn meddwl ioi dim-yn y cleddyf ynddo'i hunan ond mae rhywbeth ynddo, allwch chi ddim cydio ynddo fel mewn tegan,' sylwai Trefor. 4 Trefor, dyw e ddim ond ornament nawr,' meddai Idwal; 'ond mae'n od hefyd, cofiwch chi, fel mae meddwl dyn yn mynd odd e yn charge y Light Brigade, wn i! Licwo ni wbpd—mae golwg hen warior arno lfe Hewn ni gydio yn i garn e am unwaith! 0 il w e'n od fel mae peth fel hyn yn diiiuno ysbryd rhyfel mewn dyn! Wy'n gaiiu edrych ar hen gleddyf nhadcu ganwaith y dydd, heb fod dim fel'ny yn dod drostoi—mae e felse fe wedi cwpla ei waith. Wir Tr3for, mae rhywbeth rhyfedd yn yr hen gleddyf hyn hefyd. Mae e felse fe yn grondo beth i chi weyd, a rhywbeth gydag e felse fe am weyd wrthoch chi,' ymhelaethai Idwal yn ddifrifol.. Mae e'n rhyfedd,' sylwai Trefor a dyna deimladau od mae e'n hala ynoch ehi.. Mae ei hanes yn eich llanw a hiraeth am y gorphenol—rhyw orphenol nad i ni yn gwbod dim o'i hanes, ond i fod e'n ymgolli yn mhell bell, mewn rhyw orphen- ol pellach.' Yr oedd gwyneb Trefor yn glasu tra cadwai ei olygon ar lafn dysglaer y cleddyf, ac ychwanegai yn araf a phwys- leisiol- • 'Mae yn edrych fel llyfr yn llawn o hanes ofnadwy, ond mewn iaith yn rhy ddierth i ni allu ei deall a mwya gyd trown ni ar i ddail e, mwya mysterious mae ycwbl yn ymddangos.' 'Oiichiynteimlo felse fe yn cynhyrfu gwroldeb ynoch chi?' gofynai Idwal eto, gan edrych yn bryderus yn ngwyneb Trefor. 4 Wn i ddim,' sylwai Trefor eto, tra ei olyg on yn mynd yn farddonol o brudd wrth g ratfn ar wrthddrych eu beirniad- aeth, a throdd yn gyflym a chyffrous at ei gyfaill, fA pe byddai ef wedi dweyd rhywbeth anaymunol. I Both I' holai yn wyllt. 1 Tr efor, wedes i ddim ? beth gesoch chi feddwl Grades i chi weyd rhywbeth.' 4 Naddo i, clywed y gwynt yn siarad 'nwll y clo o'ch chi.' 4 Dewch i ni fynd i orphwys, ac fe gysgwn mor dawel a'r hen gleddyf,' meddai Trefor eto yn ymddadgosiadol wrol. Gafa^lodd Trefor yn y ganwyll i fvn'd i gloi y drws am y nos a thrwy ei droad bywiog, neu anadliad sydyn o wynt, ya ymyl y drws, diffoddodd y ganwyll Noson oleu ydoedd. Yr oedd y lloer yn mordwyo yn fawreddus yn y m6r glas oedd uwchbeit, ac ambell i gwmwl gwyn fel hwyliau taenedig rhyw lynges anweledig nofiai yn ngwerydd didraeth v bydysawd. Yr oedd pelydr au oer, gwanaidd, yn dyfod drwyy ffenestr, ac yn adlewyrehu ar lafn y cleddyf cyfrtniol, ac ymddangosai yn mynd dan swyn gweddnewidiol. Edrych- odd Tr jfor ar Idwal, yr hwn oedd fel yn ymgolli mewn myfyrdod dwfn wrth syllu ar y driurlafn loew, ac feallai y meddyliai am erchyllderau maes cyflafaa dan olenni tan\<aefeddus y lloer. 4 liwal,' mae'n rhaid brysio,' maddai Trefor, onte fe d law Mrs Meirig yn ol cyn yr awn i orphwys.' Ac mewn eiliad arall yr oedd y drws wedi ei sicrhau, a'r ddau yn hwylio i freichiau ewsg, ac i blygu gofalon y dydd dan obenydd y nos. Ac yn mhen enyd gallasai y byd fod yn afluniaidd a gwag o ran dim ag oeddent hwy yn falio; ac nid oedd hyd yn nod defnydd breuddwyd yn nofio yn nghilfachau eu meddyliau. O wynfydedig gwsg—mor esmwyth mor fendithiol-mor dlaugnefeddus ydwyt*! Mor werthfawr ydwyt-nis gall y brenin ddim o dy brynu Morrad fel y medr y tlotaf dy feddianu. Efe, gyda ei fysedd sidan- aidd, dyn gwrlid o hedd dros wyneb y byd. Yr oedd hen gloc mawr cas derw Mrs Meirig wedi taro un, pan y rhoddodd Idwal haner tro yn ei gwsg yn y gwely; ac fe ddichon mai rhyw gydymdeimlad cyfriniol barodd i Trefor wneud yr un fath. Yn fuan iawn canfyddid ysbryd y deffroad yn deehreu anadlu yn y gymydogaeth lIe yr oedd Idwal yn trigo, ac ymledodd yr agit- ation i'r ardal y preswyliai Trefor. Yn araf gwelid Idwal yn estyn ei fraich ddehau allan, ac yna ei fraich aswy, fel mewn ymclreeh i ymryddhau o afaelion owsg. Yn union deg yr oedd Trefor yn myn'd drwy yr un ewrs o ymarferiad, fel am ymgodymu a nifer o ellyllon oedd a'u holl egni yn ceisio ei sicrhau mewn rhwymau anweledig, tra yr oedd un llygaid iddo yn nghil agor, a hwnw yn anffodus wedi ei ganoli i gyfeiriad y ffenestr. Clywodd rhyw swn amheus yn dyfod o'r cyfeiriad hwnw, a thybiodd iddo weled rhywbeth ya gwibio yn lladradaidd heibio. Ni cbredai Trefor yn modolaeth ysbrydion; yr oedd ei ddarlleniad a'i lyfyrdod gwyddonol yn y cyfeiriad hwnw yn foddiou i'w argyhoeddi yn nghylch arddangosiadau goruwchnatUriol o'r fath. Ar yr un pryd yr oedd yn wr o dymheredd ffafriol i ddylanwadau felly. Ond er bod uwchlaw amheuaetb, meddyliodd na fyddai niwed yn y byd pe agorai y llygad arall, ac y gallai gael eymorth hwnw i fod yn fwy beirniadol. Clywodd swn dyeithr 101 eilwaith, a meddyliodd y canfyddai yn eglur ryw wrthdirych yn symud yn lladradaidd heibio y ffenestr eto. Credai «i bod yn eitbaf posibl nad oedd wedi llwyr ddihuno, a gosododd ei law yn araf ac esmwyth i hysbysu ei lygaid o'i amheu- aeth, ac i alw ei sylw at bwysigrwydd y eefyilfa. Ac nid cynt nag y gorphenodd y gorchwyl hwnw na ddeallodd mai o safle arall yr oedd pethau yn galw am ei sylw. Clywai yn eglur fod y swn yn dyfod o gyfeiriad y drws; ac er fod y gwynt wedi codi, ac yn cbwythu yn gryf, a'r Uoer wedi ymguddio o gywilydd gan gymaint caddug y ddaear, synai Trefor mai swn y gwynt oedd yn achosi y dyeithrwch annesboniad- wy. Ceisiai ddarbwyllo ei hun nad yn hollol effro, neu nad oedd y swn amgen nag adsain ddychymygol; neu fe ddichon mai I effeithiau naturiol yr ymddyddan dyddoro rhyngddo ag Idwal y noson cynt gynyrchai y meddwl yn annymwybodol. Trodd ei wyneb at ei gyfaill, ond yr oedd Idwal yn ymddangos yn mwynhau ei hun mor wynfydedig o felus yn mreichiaa cwsg; ac o ran dim d'^allia yn wahanol, ni chymerai y byd ant td'od oddiyno ac am eiliad edrychai Ti cor yn ddirmygus arno a chan ei fod y ii ymddar-: s mor eithafol o hunanol yn ei gwsg- 1 am sugno i'w enaid sychedig ei hun b o defn- yno ddedwyddweh oedd i'w gael yay dir- ioaeth hono, ni chymerodd y aratferth i dori y newydd dyddorol iddo ac ni chy- merodd y pwnc ei sylw yn hir, gan fod cleciadau dystaw, ond clywadwy, ar y llawr. Ond deallodd yn ddigamsyniol fod rhywbeth yn symud yn wyliadwrus yn y ty; a chan nad oedd y swn estronol yn ychwanegu at ei gysur, dechreuodd deimlo yn gyfErous. Er na wnaeth Idwal un arwydd ei fod yn dyst o'r gweithrediadau annymunol, nid oedd yn hollol ddisylw gwrandawoddyn tldyddorol am ysbaid; ac er iddo droi y path yn ei feddwl, daeth i'r penderfynitid na wnelai ddetfroi Trefor o'i gwsg, fel y tybiai, rhag iddo ei gyffroi. Uredai Idwal yn gryf mewn ys ry^ion—yr oedd ei dad yn grediniwr cryf yaf^iyn-f- oblegyd bu yn Uygad-dyst o honynt u -xt-v tro yn Nghoed y Benlan; a Iled-dy omx luwal mai un neu ragor o'r frawdoliaeth oedd yno ohd mor bell ag y deallodd ei dad, nid oedd un niwed ynddynt, oddigerth iddynt gael eu gwrth- wynebu a'u cythruddo ac o ran hyny nid oedd un perygl iddynt yn yeyfeiriad hwnw gyda Idwal a Trefor-pe deallai yr olaf ei fod yn dyfod wyneb yn wyneb & hwynt. Nid oedd amheuaeth nad oedd ymhyrwr o ryw fath yn y ty; ac heb fyn'd i gyndyn ddadleu ar ei bersonoliaeth, ym- foddlonai y ddau yn rhwydd ddigon i gydnabod y ffaith noeth; oblegyd clywid camrau ys«afn, lladradaidd. Ac er na4 chlywodd Idwal eriped pa mor ysgafn y gallai ysbryd gerdded, teimlai yn dra diolchgar pe na ddisgynai ei sandalau mor drwm, er nad oedd yu awyddus yn y byd i roddi awgrym i'r perwyl hwnw. Yr oedd Trefor yn sicr fod y gweithred- iadau oedd yn cymeryd lie yn rhyw ran o'r ty, os gallai ymddiried yn nilysrwydd tystiolaeth ei glyw—yn eiddo rhywun neu rywrai oedd a neges, gan na fyddai neb yn dyfod yno berfeddion nos yn hollol ddiamcan. Ond beth oedd y neges hono ? Yr oedd yn ymwelwi wrth geisio d'od o 0 y hyd iddi. Nid oedd, mor bell ag y gwyddai, wedi enyn digofaint neb erioed, ac yr oedd lawn mor sicr am Idwal hefyd. Ni wyddai ond y nesaf path i ddim am helyntion Mrs Meirig ond pa wahaniaeth oedd hyny, gan nad oedd Mis Meirig gar- tref; ac os mai Mrs Meirig oedd gwrth. ddrych ei ddygasedd, yr oedd yn rhy eglur erbyn hyn taw arno ef ac Idwal yr arllwysai phiol ei ddialedd. Tybiodd y byddai yn burion peth iddo hysbysu Idwal o'i ofnau, mor fuan a digyffro ag oedd bosibl er meddyliai y cymerai ail ystyr- iaeth, rhag bod yn fyrbwyll, ac i geisio cael allan y ewrs goreu i weithredu ar achlysur o'r fath. 'Dyma Idwal fan hyn, a dyna rhyw ddihiryn ar y llawr; a'r cwestiwn ydyw sut y gallaf hysbysu ty naill, heb rr llaU glywed,' ymsonai ynddo ei hun. Yr oedd y rhagolygon yn edrych yn frawychus, ac heblaw hyny,ni wyddai yn y byd beth wnel- ai Idwal ar adeg o gyfyngder felly; ac ni fuont mewn profedigaeth o'r fath yn flaen- orol. Ond ni ohiriwyd y pwnc ond ychydig cyn i Trefor ddeall fod cerddediad hyglyw ar y grisiau; ac yn amlwg yn nghyflwr gre- synus y naill a'r llall deallid fod y crisis yn ymyl a'r syndod ydoedd na fnasent wedi clywed eu gilydd yn meddwl, a hwythau yn bwrw eu syniadau yn gawodydd trym- I ion. Eiliad arall, yr oedd drws yr ystafell yn rhypnu yn annewyllysgar, ond dystaw, ar ei golyn; ac fel cenfigen yn dangos y gelyn oedd yn y golwg erbyn hyn. Edrych- ai Trefor yn syth tuag yno, tra yr oedd llygaid Idwal yn nghil agor-digon bron i ddangos taw ysbryd oedd yno. Teimlai Trefor ei dafod yn grasboeth yn ei enau, a sym adai ef yn afrwydd o'r naill ochr i'r llall. Yr oedd y gwrthddrych a welent yn y drws yn dal a chymesur, yn orchuddedig a gwisg wen, yn union fel yspryd! Yn y man, inpsurodd ei gamrau i ganol yr ystaf- ell. Canlynai llygaid Trefor ef, ond nis gallai symud Haw na throed, a pharhai Idwal i gadw ei lygaid yn nghil agor i wylio symudiadau yr yspryd; ac mewn enyd wed'yn, canfyddent yr hwn oedd ar ganol yr ystafell yn camu yn feiddgar tuag atynt, ac yn yngan rhywbeth, tra yr oedd a'i law ddehau yn tynu allan rywbeth a ddysglaeriai gyda ei ysgogiadau cyflym. Agorodd Idwal fymryn ar ei amrantau, a chanfyddai mai yr hyn ddysglaeriai ydoedd cleddyf. a gwawriodd arno nad ysbryd cyffredin ydoedd, — ysbryd rhyfel, fe ddichon! Chwysai yn ddiferol, a charai anadlu ochenaii i glust Trefor; ond i ba ddyben yr elai i'w gyffroi, ac yntau yn cysgu mor dawel ? Ac os eu llofruddio yn gelain a gawsent, dymunai i'w gyfaill fyn'd i fyd arall heb brofi marwolaeth. Edrychai Trefor yn danllyd yn mhresenoldeb y fath arddangosiad dychrynllyd Gwelodd ar uuwaith mai cled lyf—ac fe ddichon cleddyf y Milwriad Meirig ydoedd—oedd y dihiryn yn chwiflon rhy ddeheuig uwch eu penau. Gruddfanai ei enaid-yr oedd yn rhy wan i ro'i lief yn eu genau. Meddyliodd am gynllun o ymwared, ond i ba amcan ? Yr oedd yr holl yn diweddu mewn angladd Rhoddai lawer am eiliad i newid meddwl ag Idwal, dybiai oedd mor annymwybodol wrth ei ochr ond i ba beth y crwydrai ei felly, oblegyd munyd arall y byddai pob- Eeth drosodd, oblegyd gwelai olenni llachar yd arall yn yr ageriau erchyll rvrygai cleddyf chwifiedig yr ellyll oedd yn ei ymyl. Yr oedd y storm oedd yn golchi ar feddwl Idwal yn crychwynu hyd draethell- au ei ymwybyddiaeth. Ni ryfygodd ond i ro'i cigdrem ar symudiadau brawychus a bygythiol y cleddyf oedd wedi ymollwng i rhyw afiaeth ddiefiig yn mraich yr yspryd gwallgofus. Tybiai hefyd y gallai weled gorymdaith angladdol y greadigaeth yn myn'd heibio, a dysgwyliai yr eiliad y byddai raid iddo yntau gymeryd ei le ynddi. Ond O fel y dymunai ro'i ffarwel i Trefor cyn hyny, tra parhaodd yr ar- ddangosiadau ofnadwyl, uwch eu penau. Chwifiai'releddyfwr dyeithriol ei gledd gyd- ag egni un eiliad, ac yna trywanai ef gyda chyflymder dychrynllyd, fel am ei gladdu hyd y earn i galon ei elyn. Eiliad arall, chwareuai ef o gwmpas ei ben, fel milwr yn ymladd am ei fywyd yn nghanol cyf- lafan rhyfel, a thaniai ei lygaid gan egnion ei ymdrech; a chan gynddaredd ei nwyd- au. Ni ddaeth air o'i enau, oddigerth yng- haniad annaearol. Goleuodd y lloer drwy hollt yn ycwmwl, a disgynodd ei phelydrau yn ganaid ar yr olygfa, ond yr oedd y cleddyfwr wedi llithro yn liedrithaidd allan. Meddianwyd Trefor ac Idwal gyda y fath ddychryn, fel nas gallentfsylweddoli eu sefyllfa. Agor- odd Idwal ei lygaid yn Ilawn, i sicrhau mai yn Mryncethin ydoedd wedi ei aiael. Gos- ododd Trefor ei law yn dyner ar ei fron, cael gwel'd os mai ei galon ef oedd yn curo, ac edrychodd ar Idwal, ac am funyd yr oeddynt yn fud, 4 Diolch,' ocheneidiai Trefor. 'Byth,' anadlai Idwal. (I'w barhau). Byth, I anadlai Idwal. (I'w barhau).

MOUNTAIN ASH. ADLONIADOL. Yn Bethania Hall, nos Fawrth, cafwyd cyfarfod rhagorol iawn gan y gymdeithas ddiwylliadol, dan lywyddiaeth y Parch Owen Jones: Darllenwyd papyr o waith Mr J. W. Bevan. gan y llywydd, ar 4 Demi Solomon.' Nid oedd Mr Bevan yn gallu bod yn bresenol o herwydd afiechyd; a blin oedd gan yr aelodau am hyn. Yr oedd y papyr yD un ardderchog, ac yn profi llafur mawr o eiddo y cyfansoddwr. Hefyd darllenwyd papyr gan Miss M. Jones, Woodland street. Mountain Ash. ar 6 Hannah, yn gampus; a chan Miss Edith Eynon, Maesfceg House, ar Garedig- rwydd,' yn dda dros ben. Gwnaeth y merched yu rhagorol, a rhoddasant brawf fod v rhyw fenywaidd yn feddianol ar all- oedd i wneud Uawer iawn o ddaioni, ac yh feddianol ar gymwysderau i fod yn gy- hoeddus. Anerchir y cyfarfod nos Fawrth nesaf gan y Parch D. M. Davies, Cwm. bach, ar 4 Brotestaniaeth a gwahodoir pawb yno yn gryno.

PETHAU^RHYEEDD. Path rhyfedd fod glowyr Cymru mor an- nghytunus, ac yn methu ymuno mewn un undeb cryf i wrthwyneba y meistri yn eu hawliau annghyfiawn, eu trais a'u gormes. Peth rhyfedd os cymer streic le yn awr yn Nghymru, pan y mae masnach, yn ol pob arwyddion, yn dechreu adf y wio. Path rhyfedd fod Pritchard Morgan, A.S, yn son am fyned i China eto, a thrwy hyny esgeuluso ei ddyledswyddau Seneddol. Peth rhyfedd fod dynion mor ffol a chredu y gall unrhyw ddyn gyflawn yr hyn oil a addawa ar ddydd yr etholiad, yn en- wedig ar ein cynghorau. Peth rhyfedd fod dyn o safle uchel yn y byd yn galw 1 d d' ary pregethwyr. Peth rhyfedd, er hyny, fod pregethwyr mor awyddus i eistedd ar bob bwrdd a chynghor yn y wlad, Paham na ofalant am eu gwaith arbenigol eu hunain ? Oni thelir hwynt yn dda am hyny ? Peth rhyfedd fod cynifer o wragead Gwalia mor hoff o sefyllan a gapan' wrth y drysau, gan ddwyn yresgusawd gwael am hyny-eu bod yn aros i'r tecil i ferwi. A ydyw y tecil wedi berwi ? Peth rhyfedd gwel'd par ieuanc yn ym- briodi cyn eu bod yn ugain oed. tt Peth rhyfedd fod dynion yn aros ac yn proffwydo am y milflwyddiant, pan nad oess y tebygolrwydd lleiaf am ei ddynesiad Peth rhyfedd fydd os na cheir Sliding Scale ddiwygiedig yn fuan i foddio pob dosbarth o lowyr yn Nghymru. CAWRLAM.