Tarian Y Gweithiwr

Y OYNGORAU SlROL A'R GWEITHWYR Mr. Gel.Gan mai etboliadaa y Cyngor S'rol ydyw y cwesUwn tunlcrt yn mhob aedat yn bresenoi, oaniatewch 1 mi wasga ar fy nghydweithwyr y pwysigrwydd tddynt deimlo dyddTdeb neilldool yn yr hawlfralnt sydd yn ea dwylaw fel etholwyr a threthdalwyr. Mae yn anhawdd rhoddi pwys gormodol ar y ffaith ein bod oil yn drethdalwyr. Mae rhyw hen sfyulad siafaidd yn ein plfth nad oes nob yn drethdalwr os na fydd yn berchen tai nea dir- oedd, neu rhyw efddo arall yn yr btholaeth y preswyliwn ynddl: ac yn wir, y mae y personaa hyay ag sydd mor ftodus a meddlana eiddo heiyd ya barod I greda yr an pebh, ae yn ami clywir hwynt yn ymffrostio eu bod hwy yn drothdalwyr trymion,' gan anwybydda hawllaa y gwetthwyr fel y cyfryw, a nlnaa yn fynych yn cydnabod nad ydym yn drethdalwyr, am mat bala ardreth (rent) y byddwn am ein tai. Mae hyn yn dwyn ar gof t mi am hen wralg ddawiol, yr hoa pan ofynai of gwelnidog Iddl am iyned i'r cyfarfod dlolchgarwcb am y cyn- hauaf, a wrthodai am y rheawm nad oedd a fynai hi a'r cynhaaaf o gwbl, gan mai pryna ei bara yr ydoedd. Dyna yn union ein hymddyg- lad nlnaa pan y tybiwn nad oes a fyuom a'r tretht, pan mewn gwirionedd nad oes neb mewn cymaeithas yn oael ei drethu mor Uwyr a'r llafarwr. Pan fydd y cyfalwr (r.:apitalist) yn antark) mewn saddo pwll glo, er en^raifit, bydd yn cymeryd ystyriaeth dft nea bedwar o bethan o fiaen cyflog y gweithiwr, megys yr ardreth freiniol (royalties), llog ar el gyfalaf, traul y management, a'r trethoedd, ac yna yr hya a wel yn dda o'r gweddill yn elw i'r gweith- iwr. Felly, gweiwn fod yr nnig beth a feddwn nt, sef ein llafar, wedi ei drethu i r man pellaS cyn y derbyniwn nl ddim am dano. Yr an ntodd eto gyda golwg ar ein tai. Oymerlr 1 yflfiyriaeth tog am arian, ground, rent, twethoead, thiaui adgyweiriad, a gosodir yr ardreth yo gyfatcbol i'r fcrealiaa hyn, a bydd raid I nl daln nea gael ein heiddo wedi ei wettha, ac feailal ein personam yn y carchar. Rhaid i'r maa- aachwr, y crydd, y teitiwr, a'r pobydd, hefyd, gymeryd i ystyriaeth yr an pethaa cyn gosod y pds gwerthadwy ar ea gwahanol nwyddau. Wel, yn ngwyneb hyn.ynte, pwy ydyw y treth- daiwr gwfrioneddol ? Oaid y gweithiwr ? Ie, gyfeilllcn, y nl yn anlg sydd a'n boil elddo a'n cysuron wedi on tretha, tra y gall y cyfoethog oBgol ilawer o drethi drvry guddlo out heiddo, A gobeithlaf y bydd i nl deimlo hyn yn yr etbol- isd agoiihpol., Peidiwn a gadael 1 gyfoeth nac haerllagrwydd neb ein dychryua ar y llwyfan nac yn y polling booth. Mae deddfau Prydatn Fawr yn cydcabod fod genym cystal hawl i gytteryd rhan /Q yr etholiad a'r lord, y baronet, neu y petty squiret a cbofi wn tnal y tfordd i wnead y defnydd gorec o'r hawt hono ydyw trwy aufon Rbyddfr^dwyr trwyadl a gwladgar- i 01 i'n cyaryehioli ar y Oynghoraa Sirol. DARONWY.

TRECYNON-ÐWY AWR MEWN CYFAR. FOD TORIAIDD. Ie, dyna gyfarfod doniol,-Torlald heb on Toriaeth—wedi dioag en harfogaeth a'n tmiform liwiedia;, ac yr oeddynt oil felly yn Ebeneiser Hal], Trecynon, nos Fercher, yn eu gwisgoedd gwynion, ao ar ea newydd wedd, a newydd lawn hefyd. Yr oeddwn yn bwrw golwg ar y cynnlliad, a gaHw-n ganfod mat Tcrlaefeh oedd I wedi dyfod a'r oil cAdd gefnogol i Syr William, er nad oeddynt ond nifer byehan yno. Yr oedd y naeistri a'a rheffynaa ar waraa y managers, y managers yn dal penaa y manlon swyddogol, I a'r rbaf hyny ellwuith yn gofalu am y manion melnacb, ac felly yn y blacn, nen yfc hy brach yn ol, nes diwedda mewn ewe, a elwtd Cwmbwrta.' Dyna y Hopkins j --mae ei bolitlcs ef yn adnabyddas iei y cym- II ysgedd hynotaf. Nid oeddwn yn a yna ei weled ef yn cefnogi goraehwyliwr Marqafs oi Bote, o herwydd ciywais el fod yn mynod I wl gwraig o'r Marquis y dyddiaa nesaf yma. Beth bynag, aeth Tom drwy el watth yn I buwr digynyg,' Cawsom araetb, neu yn hytrach, darllenodd Sy., WilHam—araeth yn cyfelrio at i yr hyn Did ydynt amgen nag esgyrn y ddeddf. i Yr cedd yn myned i mewn am gynilo, yn nelll- duol elddo y Bate, a thrwy hyny roddi y batch: ar ysgwyddaa ei etholwyr. Mae ya debyg fod traai cadw y gwllgofkaid yu Penybont yn agos I ddau swllt yr wytfaos yn fwy rag yn y Fennl, » hyny o dan orachwyiiaebh yr ynadon, ac ar y ) tlr yma maent yn dadlea am fy-ned yn ol at en goraohwylion. Er y dysredld nad oes politics yn y Cyngor, yr oedd el araeth yn hellol Dcrteldd. Nt chyfetriodd gymalnt ag anwaith I at ddtwygladan a dyrchafiad y bobl. ()ad beth ¡ yw politics i gynffonwyr Oiegwyddor. Yn oanlyn Syr Wtliiam, ba y creadar hynod Cwm- bwrla yn baldorddi am antser, st da oedd geaym weied R. Thomas yn ago; y drws, gan fod awel anhyfryd yn yr awyr. Gwnaeth Cwmbwrla I sylw o lythyr Bowen Rowlands yn y DABXAN j ddlweddaf, a dywededd aai nid efe oedd yn i gyfrlfol am yr aawlredd, ond Tori arall o'r eaw A'.arteniea Lloyd, Aberteifi. Ond old oedd yn gweled dim allan o le yn hysy—dim. Yr oedd yr> "fciwydd 1 addas a chymwys I Dorfaid. Hallo Pwy yw hwn sydd oa blaen ? Evan Owen, Yagrifonydd Oymdeibhaa Ddarbodol y Glowyr. Gadewoh i it holi ein htmaln, A gafodd efe gynorthwy St/r Wiliiam gael ei bwydd foethus ? Oud sat byuagi uid IJtJdd efe yn dyfod yno oblegid hyny 0 diar, oedd, I oftbe ni ddywedodd hyny. Yr oedd yno er mwyn ereill, ac yr C«dd yn amlwg fod ein Has yn agos ai ei galoa. BioJch ya lawr, diolch yn- fawr, ayr; ODd peidlwch trallocti eich henald I saoi ofnadwy ddychrynllyd, Mr. Owen. Dir yn cato nl 1 Beth yw y llwyth mawr yoa sydd 16 dyrohafa i'r llwyfan, ae yn edrych dan eiaelian felpa yn ch wiHo am begynau y graadigseth t John Phillips, onlde ? Hirwain, oalde ? Dywedei John ea bod—y Rhyddfryd- wy* egwyddorol —yn haern fod Oommin Hlrwain wedi ei ladtata. Dim o'r fath beth— y bobl oedd wedi el ladrata. (Oddlar bwy, John 7) Pan oedd y tai ganddjrnt arno. Yr oedd ef wedi dwgid tamald o hono, ac wedi ad. eilada ty amt, a baasal wedi dwgtd rhagor o ¡ hoao pre baasal ya galia. 'does dim doubt, John; a diolch na ohafodd gydensdra, oblegyd ofnwn na ellid cregi Conunin Hlrwain hyd yn nod ar yagwyddao proudd John. Yr oedd John ya falch iawu fod y Commla wedi ei gymeryd oddia; y bobl, obiegyd yr oeddynt yn oadw cynifer o Did oedd ya ddlm II chwi gwrdd o Haoiyfollo i Hlrwain a sbyw satth nen wyth o Stonynt, a gallant fed yn berygHus ycucieg yn»a, gan y bnaaeut yn uffyra eu hanaln drwy blann eu cilddanedd yn nghyn- ffonau rhywral, John Taw beth, fe werfehwyd 'I Oommin Birv.rain t wneud heolydd ar Hfrwain, ebe le. Diar mi, 1 so oheap as dust I' Ond gadewch i 'mi orphsn y fan yma a'r creadar- laid meddal oedd yn y cyfarfod Toriaidd, a rhoddi y ffeithiau

SUT YR YSBEIIRWYD OOMMIJi- HIRWAUN. Y cylelriad hanesyddol cyataf gawn am dano yw yn yr uaied ganrlf ar dde^. Esgyncdd Gwrgan ab Ithel Dda, Tywysog Morganwg. yr orsedd yn 994, a Uywodraebhodd am 36 oalyn- ) odd. Gan at fod yn wt o gymeriad rhagozol, ymdrechai blana ya y bobl egwyddo??on hedd- wch, a rhoddai 8ylw mawr i wrteithjad y tlr, ac i er ileslant ei bobl, cyflwynodd iddynt yn rhydd y gweirglawdd can:; ac enwog Commin Hit- waun, nea Hirwann Wrgan. Yr oedd y tir yn estyn yr yma o Rhydygroea, Blaeogwrach, i fewn ychydtg i Mountain Ash, rhyw ddeg mllldir o ffordd. Wedi y rhodd yma, yr oedd yr amaethwyr cymydogaathol yn arferol o anfon ea daadelloedd i'r dyffryn ya ystod tymor yr haf, I gan ddyohwelyd yn yr hydref yn llwychog gydag yoienyn a chawa a wneld yn yr ysbafct. Y mae olion o'r hen arferiad mewn enwau tat sydd yn aros, megys Lloestai Llwydon a Phont- ) Lloest-Wen. Gorebuddtd liawer o'r dytfryn gan fforestydd, ac yn ol hen draddodiad gellid I gweled y wiwer yn neidio o frfgyn i frigyn o rana" isai y cwm i Bontneddfeoban. Yr oedd I halwrlaeth ddlgonead yno--y blaidd a'r mochyn gwylit, ac y maeut wedi gadael eu hanlg ollon mewn enwaa ar wabanol ranan yn y plwyf, fel Cwra Nant-yr-Hwch a Ffynon-y-Blaidd. Y mae llawer o enwaa yn dal tystlolaeth ddyddorol o [ nodweddlon boreaol y lie. Yr oedd y W»un Hfr yn cael ei chyaal am Piyf nodau hirfaith fel tiroedd cyffredin, ond niallai. yr eiddo gwerthfawr yma aros c hyd o grafangaa y tlrfsddianwyr. Hawlid ef gyntaf gan hrtJod Penfro ac arglwyddl Morganwg, ao wedt hyny gan Arglwyddl Bnte fel eo dfsgynydilon, Ar y 26?!n o Fehefia, 1638, eynaliwyd 11; s barwn- aMd yn Aberdar ar ran y padwerydd Iarli Pen- fro, yr hwn- a hawliai 4,000 o erwan o Waan Hir yn herwydd fod Thomas Mathew wedi eau 100 erw yn Abersman fel fferm. Dywedal Mathew el fod wedi derbyn hyny gan y trydydd Iaril Penfro Ymddengys I Mathew enill y gyf- raith ar yr Iaril, gan i ereill gaaad cymaint a 35 o ffermydd erbyn 1785. Yn yr amser hwnw yr oedd yr Arglwydd Bate cyetaf o gylch 18 oed, ac bawliodd of dad yr oil o'r Commin, am ef fod yn briod a Charlotte Jane, merch larll Windsor ac Arglwydd Morganwg. Pan ddaeth y Marquess i'w oed, taflwydallan yr amaethwyr I a dinyatrwyd 35 o amaethdai. Parodd hyn 1 ddaB o'rplwyfolion o'r enwaa Samuel Bees, o'r 'I Werfa, a Rees Phillip, o'r Cwm, t gymeryd achos y bobi i fyny yn erbyn y Bute, Bu y ¡ prawf yn Hereford yn ngwanwyn 1790. Sler- hawyd bawl y bob! i'r Commin, a gorfu i'r I Bote dalu lawn am y gollod. O'r cyfnod hwnw hyd 1859, yr oedd y Commin yn elddo cyffredin. Yn ystod 1358-59, codwyd nifer mawr o dat gan weithwyr, rhal yn wael a rhal yn wych. Beth byaag, yr oedd nifer o gymerlado,n anhydrin yn preswylio ynddynt (yn nghyda bulldogs John, oalde 1) ac ar yresgasawd fod yr ymladdfeydd oedd rhwng rhal o honynfc yn riots, cymar- odd yr ynadon y fantais i ddytnchwel yr holl dai, ac i ranu y ilr rhwng y tlrfeddlanwyr cyfoethocaf. Dyna ffeithiau dl-drol yn-ol am ysbeiiiad Commin Hlrwann, a cbabled y giwald a gawsant ran o hono y ffeithiau m'hod, ao nM yr ysgrifenydd, Y dydd c/otit o'r flwyddya kqu yr oedd Cadben Rob^rba y& derbyn I 3,000p o Ground Reuts yu Nbrecyuou am yr h. a fa yn dlroedd cyffredin y bobl, heb adael cymaint a ffyrling mewu tretbi ar ei oi, Gyd- I etholwyr, 09 ydya> yn gwerthfawrogi rhyddid, gwrthodwn gyda dirmyg waaanaeth gorucbwyl- iwr Arglwydd Bute, set Syr W T Lewis, at un o'r dlrprwywyr fu yn rhan a tiroedd y bobl, sef R H Rhys. LLAis Y BOBL. I

AROHWILiAD GLORA PWLL SOUTH, I PLYMOUTH. Yr ydym ni, sydd a'n eOJW4U tsod, wedi arohwilio gwaithleoedd a returns Lefely Swmp, Pwll South, ao wedi ea cael mown sefyilfa dda, oddieithr y lleoedd a gaulyn, lie y mae yehydig nwy,—PhtMip Hughes, David Jones, a hen heol Thomas Lewis, Deep rhif 1; hafyd yn heol John Harris, Deep rhlf 2, a boding William Morris a John Williams. Arwyddwyd, WILLIAM HARRIS ac EVAN VAUGHAN. Yr ydym ni, sydd a'n haawaa isod, wedi archwilio y gwelthleoedd, yr heolydd. a'r awyrffyrdd yn ngwaelod y 9fed, Pwll South, ac ) wedi eu cael mewn sefyllfa dda, ac eltbrlo i ychydig nwy yn heol Evan Morgan, lefel rhlf 5. Arwyddwyd, j ISAAC ROBLIN a DAVID J DAVIK,

MR. W. T. LEWIS A'R CAPEL1 YM- NEILLDUOL. Mr. Gol.—Gan fod cyhaddlad wedi cael ei ddwyn ya y South Wales Daily News dydd Badwra diweddaf, yn erbyn Ardalydd Bute a Syr Wiliiam Thomas Lewis, ea bod yn gwrthod Syr Wiliiam Thomas Lewis, ea bod yn gwrthod tlr at adeiladu capeM ac yagoldai i TmneiUdu- ¡ wyr, a fyddwch chwi gystal ag all argraffn ya eichrhlfyn nesaf, y llythyroa a ymddargosodd yn eich newyddiadcr &m Ebrill 211, 1880, wedi j cael eu bysgrifenu gan y cHweddar Doctor I Price, Aberdar, ac ereiil. Teimlaf yu slcr y bydd pob dya diragfarn yu gweled oddiwrth y ¡ llythyroa hyny nad yw y cyhaddiad a wnaed yn II anol a flfelthiau hefyct yr ydym oil yn gwybod yn Mhlwyf Aberdar fod 8yt William bob amser I yn ymddwyn tnag atom ni, yr Ymnelllduwyr, yn yr uu modd ya gymwys ac y mae yn ym- ddwyn at yr Eglwyswyr pan y byddant hwy yn ymofyn am diroedd Ardalydd Bute i adeiladu eu lleoedd addoli arnynt, ac nad oes gwahan- i iaeth prls i neb mwy na'u gilydd yn cael el wneud ganddo yn yr ardreth dlrol. Terfynaf, yr eiddooh, I JOHN PHILLIPS, Gamgyhuddiad yn erbyn Mr. Lewis J

LLYTHYR ODBIWRTH DDIACON. I Weithwyr, darilenwch y Llythyrau hyn I Tr^orci, Ma wrth 26ain, 1880. W. T. LKWlB, Ysw., Anw/1 Syr, Gan fy rood wedi gweled fod cyhuddiad wedi 61 ddwyn yn eich erbyn yn Nghyfarfod Merttiyr, ¡ a wrthod tir at adeiladu eapeil, a bod air oapet ni wedi ei enwl fel an, yr wyf yn amgau I chwi yr ateb a roddais i lythyr a anfonwyd ataf yn 4 gyfrinashol,' Pe na buasai yn gyfrlnachol, anfonaswn i ohwi y cyfan ond fel y mae, nis gailaf roddi enw yr ysgrifenydd. I Gofynwyd yr un peth t'n gweinidog ya ber- sonol, ond gan iddo ef ateb eich bod chwi wedi ymddwyn bob auiaer yn garedlg ae haellonus tnag atom fel eglwys, yn ei istomedixaeth, mae'n debyg; yr anfonodd ataf ft. Gwn fod aelodau ein capel a'n gweinidog yn teiralo ym wir ddiolchgar am eich caredigrwydd yn yr amsev a aeth heibio, Meddal yr anrhyiedd o fod, Eioh ufydd was, W. PHILLIPS, Grocer. Weie ýQ ciXnlya yr Atebiad. I Treorci, Mawrtfe 30ain, 1880. (OOPI.) I ADwyi Syr,— Daeth etch llytyr i law borou heddy w. Gof- ynwch 08 gwrthodoid Mr. Lewis am bus dwy I flynedd roddi tir at adeiladu capel aruo yn I NhreorcL Yr wyf yn teimlo yn faieh o alia ¡ abeb NADDO. Rhoddodd 1 01 y tir y waibh gyataf rt aetboza ato. Yn wir, rhoddodd i nl I y tl, ag oedd wedi el oeilldso adetlado Eglwys I arno. I Ere hefyd roddodd I ni y tir at adeiladu ein j hen gapel arno. Dymanwyf ddzreyd yn mhellach fod Mr. Lewis wadi bod yn dra charedig yn mhob tra- fodaeth perthynol a'n capel. Ydwyf, anwyl syr, Yr elddoch yn ostyngedlg, WM. PHILLIPS, Grocer. ROSE COTTAGE, ABERPAB, II Mawrth 29itn, 1880. Anwyl Syr,— Sylwals, yn adroddiad eich cyfarfod yn I Merthyr, nos Fawrth diweddaf, ye nahlifch gof' i yniadaa ereill a roddwyd i chwi, un mewn oysylltiad a'ch ymwneud & chapel Bethel. Aber- nant. perthynol i'r Bedyddwyr, ac yn teimlo ei fod yn ddyledswydd arnaf er mwyn cyfiawnder 4 chwi na fyddai nnrhyw gamgybuddiad yn oael el wneud mewn cysyiltlad a'r pwno, ac feI y byddo i chwi ddiall nad oedd genyf fi law yn y cwesfelwn a gelslwyd el roddi i chwi gan Mr. Bertram, ao wedi hyny gan Mr. Rees, dymua- wyf eloh hysbysu el fod wedi ei roddi heb yn wybod « ml, ac heb fy nghaniatad. Fel yn ddlau y cofiwon, oafodd capel Bethel y Bedyddwyr ei adeiladu dan f, ngofal i, ac yn an o'r rhal cyntaf a adeiladwyd ar otifeddiaeth I y Bate yn Aberdar. Rhoddodd Mr. Fothergill grant 1 ml mor belled ag y galial, fel tenant I Arglwydd Bate, am y rhent byehan o un swllt I yn y flwyddyn, os gofynir am dano. Pan yr aeth yr etifaddlaeth yn ei ol 1 Ar- glwydd Bate yn 1876, darfu i \1 yn dra I chymwynasgar anfon Sill danaf er ymddyddan ar y pwno, a darfu I ni gytouo ar fod i'r ground reut, yn nghyd a'r rhent fod o hyny allan yn bunt yn y flwyddyn, ac Did 2p, fel yr hysbys- wyd gan Mr. Bertram, ac y byddai 1 Arglwydd Bate ganiataa i nt lease ar y tir yn uniongyrch- ol. Darfu i'r cyfryw ddealldwrlaeth roddi boddlonrwydd eyffredlnoi i aelodau y capel. as I nid oea angen bratdd I ddywedyd eu bod yn teimlo yn ddyledas I chwi am eich tiriondeb yn y pwnc. Dylwn hysbysu yn mhellaob, oni buasai am eich gwaaauaeth rhagorol chwi, y buasem o angenrheidrwydd wedi coll! yr oil yr oeddym wedi ei wario mewn cysylltud a'r capel. Yr eiddoch yn wirloneddol, • Arwyddwyd—THOMAS PRICE, Gwejnidog y Bedyddwyr. W, T. Lewis, Ysw,, Y Mardy. I SVR,-Teimlaf yn ddyledswydd Brnaf, fei: aelod o gapel y Bedyddwyr yn Aberoant I ac hefyd fel un sydd yn dal cysylltlad ag aelodau capel yr Annib/nwyr yn yr un Ue, i ateb y gofynlad a roddwyd f Mr. Lewis yn Merthyr, nos Fawrth, gan y Parch T Rees, sef 44 A ddarfu i Mr. Lewis godi rhent oapel y Bedyddwyr o Is i 2p. yn flynyddol Byddat yn dda genyf t'n parchedlgion gael gafael ar y ffeithiau cyn y byddo iddynt godi t siarad mewu cyfarfodydd cyhoedduB, pa un byoag .>1 gyda nen yn erbyn yr ymgeisydd. tiktdewch i ni ymddwyn yn deg tuag at hawb. Nid ydyw ardreth fairol naill na'r ilall o'r cspeli ond lp. y flwyddyn. A all unrhyw ddyn rheiiymol ddweyd fod hyny yn ormod ? Gallaf eloh sicr- hau fod aelodau y ddau gapel yn teimlo yn ddyiedus i Mr. Lewis am ymddwyn tnor rydd • frydol tusg atom. Os nad wyf yn camsynied, frydol tusg atom. Os nad wyf yn camsynied, derbynia Mr. Lewis nifer o bleldleisiau o her- I wydd ei haelfrydedd yn y cysylltlad hwn yn onlg. Ydwyf, &o., AELOD.

AT OLYGYDD Y DA-NIAY. Syr,—Ya gymalnt a bod materion polltlcatdd yn cael eu dwyn I mown yn nglyn ag etholiad y Cyngor Sirol dres Ddosbarth Hirwain, a bod y cri fod Syr William yn Geidwadwr yn cael gwneud cymaint o hono, a fyddwch chwi gystal a chamlatau 1 mi I ddweyd yn t-ich papyr clod- wtw yr wythoos hoo, fod Syr William yn cya- orthwyo Mr. Roberts, gynt o Llwydooed, end yn awr o Treforest (yr hwn sydd yn Rbyddfryd- I wr trwyadl, ac yn aeloi gyda'r Methodistlald i Oalfinaldd) I fyced I mown yn aelod o Gyngor I Sirol Ddosparth Pontypridd, o herwydd ei fod yn ereda ac yn gwybod mai Mr. II Roberts yw y dyn mwyaf cfmwys i'r swydd, GWILYM DA VIES, 1. Merthyr-road, Hirwaie. Yn ngwyneb fod cymaiut o yagrifenu yn erbyn Syr W. T. Lewis mewn cyaylltiad a'r ethollad uchod, teg yw cyhoeddl ychydig o'r llaaws rhlnweddau sydd In perthyn iddo. II Mown cymdeithas ddycgarol o weithwyr yu Aberdar, daeth angenrhaid arnom 1 anion cyn- rychiolwyr dros y gymdeithas at foneddwr nelllduol, er mwyn caol oymwynas oddiwrtho. Ond yr oeddem yn gweled y byddal trealtau mawr arnom i gael gafael ynddo j felly gwelodd rhai o'r brodyr yn dda i anfon y cynrchiolwyr at Syr W. T. Lowle, gan gelsio ganddo ef i wneud y gwaith dtosoia, a da iawn genym ddweyd iddo gydsynlo a'n cais gyda Berchog- ¡ rwydd. Er y cyfan, methodd bye William a llwyddo yn ein cats, ond dazfu tddo roddi y swsa o bum' punt ei hau I ni fel cymdeithae. I Hefyd, mewu cymdeithas arall o weithwyr yu Aberdar ag yr ydwyf yn aelod ynddl, darfa i nt gael llythyr oddiwrth Syr W. T. Lewis mewn cysylltiad 4 4 phroperty oedd yn ein uieddiant. I yr hwn lythyr oedd mc.r werthfawr i ei (lot o wolthwyr) ag arian i'r swm o gant a haner o bnnau Yn mhellach yr ydwyf yn dal cysylltiad & chapel y Bedyddwyr yn Abernant, yr hwn, pan ddarfyddodd Mr. Fotheigiil a'r lie, oedd yn myned 1 feddiant Lord Bute. Oad drwy deimlad da Syr W. T., oymerodd arno ei hun I i'w I lessio am t;ro-ii..nd lent rh8symol lawn I 11(. Anwyl gydweithwyr, gadawaf yr achod i siarad ychydig; am rinweddao da yr ymgoisydd tellwng yn No. 1 Ward.— ifdwyf, etch oyd- weithiwr. JOHN JONES. Abernant.

PESWCH YN NGHWM RHONDDA. Oherwydd rhyw resymaa, dywedir nad oea un lie yn Ngbymra mor dneddol I auhwyldftrau y frost a'r ysgyfaint a Chwm Rhondda. Ya fynych, gwelir personaa iach » chryf ya dyfod yma o'r Gogiedd heb erfoed wybod beth oadd peswch a dttfyg anadl, ond ar ol bod yma beth amser, buan y gwalir arwyddion adfen ar ami an o honynt, pesjehiad byr i ddechrea, ychydig o phlegm, y enawd yn meddalHan, y gwynt yn fyr ac o ddtifyg talu sylw mewu pryd bydd y darfodedigaetb wed! gwneud ei walth. Pan y gwelir yr arwyddion cyntaf o besweh neu ddrwg yn y frest, dyild cymeryd poteiald o 'Hagb Daviefj's Cough MlxOare,"—dyma yr unig ddarpyriaeth at gwella yn Mwyr..Dywed ir fod dlgou o Davles's Cough Mixtare wedi ei anfoe i Gwm Rhondda i wnead gwarebae o amgylch y Cwm 1 gadw yr anwyd draw. Gwerchir ef ya Aberdat gan bob Fferyllydd, a chan D. Da vies, 2, Canon Street.

LYJAEKET HALL, PONTYPRIDD. CyneUr EISTEDDFOD apPREDDOQl yn y lie aohoti ar y dydd oywTo Ebrili;, 1889, 0 dan n«wtW Eglwys BetEed* o»pel newydd y TxefayddioQ Ca^fiuaidd ya Oilfynyddt rhai o brif foneddigioc yr ardad. Ocmiadotih, I'l' cor, heb fod o dan 90 o rif, a gaoo yn or on Wortify is the Lamb,' gwobr £ 25 a I £1 i bob arweipydd liwyddianas nea aflwydd- ianne. I'r paribi, heb fod o dan 25 o rif, a gano yn oreo little Qburch, J gwobs; <6S. Qeir snwau y beimia.d a phub many lion pellach ar fyr. Yr elw at leihwa dyled y oapel—Mr P. Jones, Manager, Albion Collier- ies, Trysorydd; Morgaw Dyer, Ysg,, Merthyr Road, Pontypridd. I i.'ylai pawb sydd yn dyodcef o^dlfwriih wendid cen afiecbyd. roddi prawf teg ac faddyginiarth orou yr oes. ae-f QUININE BITTERS GWILYM EV ANS. Mae pob dyn synwyrol yn cymeryd addysg oddiwrth brofiad atreill. I Profiad hynod. Dyoddefiadau truenue. Y Qum>ine ffibters yn <m gvedla weii i bob Medd- tfginiaefh arall fethu. Edge Hfll, Liverpool, I Ebrifj 13eg, 1888. Mr Gwilym Evaus,-Syr,- flyderat yr es- gnBOdweb fy mod i, sydd yn ddyn bollol ddy- efthr i ohwi, yn yv^rifemi stcth, tad yr ydycb trwy eioh Qninine Bitters bynod wedi gwneud y fath gyfwawi&iad tnfawr yn fy mywyd fel nas gallaf wrfchsefyll yr awydd sydd ynwyf i ysgrifenu atoch i'eh hysbysu am byuy, Yn mis lowawr diweddaf galwoftd cy faiil 1 mi fy sylw at aioh hysbyjfia lan yn I eich Alm&nac»cm, a chyngorwyci fi i wneud prawl.ar y Bittene. Yr oeddwn v pryd hwnw wedi bod am bum' miynedd yn cymeryd goffkl I pa beth a fwytawn neu pa beth a yfwn, Ctmya djoddefwn bo en enfawr ar ol pob pjyd o fwyd. Yn ystod yr arnesr hwnw nid oe ddwn 1 wedi bod o gwbl yn rhydd rhag cur yn y pea a pboen llyas yn ly ocbr. Yr oeddwn bafyd yn oael dwfr poeth o'r oylia bob boieu, nawo, a hwyr, ao yr oeddwn wedi gwneud prawf yn ofer ar bob inatli o leddygiuiaeth. Am bam' J wythnoB oyn oly wed am eioh Butters chwi yr oeddwn _wadi bod yn gwneud prawf teg a* feddyginiaeth arall. oxid ni wnaetii ddlm lies i mL Pa fodd bynag, oymerais un o'ch potaii 4s. 6c. chwi, Wedi gorpheu hotko' potaii 4s. 6c. chwi, Wedi gorpheu botoo teimlwn fy hun gymaint yn well fel y oymer- ais un arall 2s. 90. BeUaoh. oddiar y drydedd ( wytbaos yn lonawr yr wyf wedi bod yn bolld rydd rhag cur yn y bile, dwfr ptleth o'r cyùa, ac nid wyf wedi teimlo yr un o houyot. Nis gallaf siarad yn rhy uohel am eich Bitrbws* gan !y mod yn awr yn teimlo yn well nag y bo'm erioed o'r Maea.—Xf etddoob yn larohus, JAMKS B. EDWARDS. Gorphenaf 28<%in, 1888* Anwyl Syr,—-Rhydd i mi bleser neilldnol i dysbiolaethu am effeithiau rhyfeddol eioh Quiains Blisters, Ar gyiaeradwyaeth oyfaill o'r dref hon rhoddais brawt arnyct, ac yr wyf yn ddiolchgar iddo ef tm i chwithau am y feddyginiaeth ragorol. Teimlaf fy mod ya j ddyn arall bollol ar ol oi gymeryd, Yr wyf wedi dyoddef llawer gan boen yn fy ochr a gwendld, a diffv^ archwaetb at twyd; ond yn awt yr wyf yn rhydd oddiwrth bob un o honvut. Mae fy macbgen hefyd, y* hwn sydd wedi bod am gr7u amseir yn ferthyr i'r un elefyd, wedi cymeryd eioh Quinine Bitters, a byth oddiar hyny nid yw wedi oael yr ym, I osodiad ysgafnaf o h jco. Gnllaf, gan hyny, gymeradwyo eich Quiaint I., yn y modd mwyaf eftlonog i bawb sydd yn dyotidef oddi- ww.b yr un pethau. Yr eiddoch yn ddiolchgar, D, THOMAS. 46, Mortitaer-jjoad, Canton, Caerdydd. DARGANFYDDIAD PWYSIG. Dun celfgar a gofalus gwneuthuriad y BITTERS.-Mae y gwneuthurwr wedi dringo i'r safle uchaf yn ei alwedigaefch ei hun; wedi dwyn ffrwyth ei wybodaeth eaDg ei hun a phrofiad awdurdodau medd- ygol penaf y byd i reoli y gwneuthuriad. Y caulyniad naturiol o hyn yw fod pawb sydd wedi gwneud prawf arco yn cyduuo i ddweyd mai Quinine Bitters Gwilym Evans yw meddyginiaeth oreu yr oes, A OES DOLUR Y GALON ARNOCH ? Y sgrifena. Mrs Elizabeth Corfieid, 21, 8hipbtiildera'-ro%y, Aberystwyth,—" Wedi dyoddef oddiwrth Spasms y galou ac iselder ysbryd am ddwy flynead, llwyr wellhawyd fi trwy gymeryd Quinine Bitters." f Ysgrifena Mr William Griffiths, Borth- ¡ wen, Dyffryn, Ba.rmoutb,-II Bum mewn dwy hospital yn Liverpool heb gael nemawr o les, ond ar ol cymeryd poMaid o Quinino Bitters, yr wyf lawigr yn well." MEDDYGINIAETH OREU CYMRU. Qainine Bisters G-wilym Evans, Enwog ydynt trwy ein gwlad Dwyu tybfcoiieth 'tlI!HY¡ wua miloedd I'w rhinweddau er iachad. Ruan cilia anbwylderau Dan eu iiwff^th raown modd syn, Cleiflon gollant eu clefydan With JJ."Ù.j-'ddio'l' Biti?srs hyn. Symud WE ANT aohoaion gofid. Gwneud y bywyd triat yn lion, Puro'r gwaed. bywio^i'r ysbryd, ,-ren pob thyw loea o'r lieon. Poentra mewnol ac allanol, Poanau mawfton. poensu bach, Gwendid corff. a gweudid meddwl, Giiiant ffwrdd-daw'r dyn yn iaoh. Meddingmiaeth natur ydyw, Meddyginiaeth beyfftitti yw; Meddyginiaeth sydd yn gwella Pob anivwyldef dycotryw. (Jeit, tra dyfroedd OymrtÙJ llifo f Drwy ddyffryaoodd tlws ein gwlad, I Gleifion wedi g walla'n "DIDO! i F Quinine Bitters ra&d. Peidiwch dyotldef poenau tra y gellir eich gwella trwy ddafnyddio QUININE BITTERS GWILYMpYANS Gwelir folly fod y Qainine Bitters hyn yn feddyginiaeth anml'rfsiadwy; &(1, a bamu oddiwrth brofiad doctoriaid taith- wyr, ff iryllwyr, gweinidogion, a chanoedd lawer o gleifion wedi gwella, mae yn feddy^iniafich anffaeledig. I Paham, ynte, y dyoddef wch mwyach I oddiwrth y doioriau uchod, pan y mae 1 meddyginiaeth naturiol, syml, ac effeifchiol, I i'w chaei yn QUININE BTTTEKS GWILYM ETANS Pris, Poteli, 2s. 9c eto dwbl fatofc, 43 6e. blwch yn cynwys tair potel ddwbl, 12s, 6c. Gellir cael Quinine Biters Gwilym Brass yn America oddiwrth y prif omchwyliwr, B. D. WILLIAMS, Medical Hall Plymouth, Penn I'w gael yn mhob man. Goruchwylwyr yn mhob parth o'r byd. 08 ceir unrhyw anhawsder i'w gaol, danfonir tf am y prisiaa nchod yn rhad a dyogel drwy y poei. i on- rhyw gyf«riad yn y Deyrnas Gyfcmol, yn nnionsyrchol oddiwrth y perohenogioa QUININE BITTERS MANUFACTURING COI# LtMlTED, iflDijisfLLT, Su waam. Chwyldro Masnachol. Haiarn, Dur, Glo, ac Alcan. FFAITH wybyddus yw fod gan Fasnach Haiarn, Bur, Glo,ac Alcan ddylanwad hal&eth ar y rhan ainiaf or canghenaa ørwlL Pw^s.'g yw M pob dosbarth yn dto i gyfetwtii m dyledswydd er hyr^yddo masnach f u T;wlad. Un pwnc pwysi-^ sydd yn hauio 'ol i Iwyddiaat. gwla.d yw fofi pob person unigol yn feddianol ar gyf- ansoddiwl iach, canys heb hyn amnhodibl yw i unrhyw ^»nghen o fasaach hvyddo yn bciodo! Nis gall hyd yn nod masnach y, Haiatn, Lvar, 910. a'r Alcan, yr hon a rooleidcRa gaaghenau ereill, Iwyddo h-fc aaet dymon o ayfarwodAWau iacfl a chryf i wtithio. Cynghor jmodol ynte i bob gweithiwT Haiara, Dnr, Glo, ac Alcan, a.'r sttwi a weithiant c flaen tauau mewn gwres parhaus yw, sicrhewch gyfansoJd- iadau iach a chryf, ymenyddiau iaciius a phttiau clir, fel y gallocli ddilyn eich gwaJth yn gyaon, enill cyflog ac arbed coiled i'ch mfeistr, Ffaith yw fod dynion a woifchiant o flaen ffw-rneisiau, ac a ddy- oddefanfc wres mawr pan wedfi gada 1 eu waith wrth gerdded gartref drwy'r awyr oer, yn dueddol iawn i gael anwyd nett distemper y gwaed. Ac nis gellir celu y ffaith fod distemper y gwaed yn ami yn srwain i glefydau marwol, a Duoedd mewn canlyniad yn cwrdd a marwolaeth an- amsarol, bywydau y rhai allasent barhau yn hwy. gyda gofa! priodoi i ddefnyddio meddyginiaeth gymwys yn brydiou. Gall fod liuawa yn barod i ofyn, h A oes medd- raiiMaeth wedi ei darganfod a'i gosod o tewn c^th^edd y cyhoodd y byddai yn cklofrth i ni ei ddefnyddio r Gellir ateb, Qes." Peidied neb a digaloni, er sicr- hau cyfansoddiad iach a chryf, er osgoi oanlyniadau difxifol anwyd a distemper gwaed, er cael ymenyddiau iachus a phenau clir a gweithgar, gofaler cadw bob amser wrth law flychaid o BUaHESS Blood Pills, a'u cymeryd yn achlysurol am ychydig divd4iau yn awr ae yn y man yn anol a'r cviarwyddi&dau a ro ldir gyda phob blwch. 7 mae Hughes's Blood Pills yc cael yr efiaith rhvfeddaf ar y gwae\ hwn yw BYWYD Y CORFF; glanJ y gwaed o bob amhuredd a achosir anwyd, purhant a chryfhano hefyc gwaad nes byddo hylif pur ac lauhas jJifo drwy bob gwythien, yr hyn a nyreha gorff iach, eryf. a by wioi,, a 1-: iaohaf y corfif, llai tusddol a fyddwch i gaal iWwyd. Us o ddarganfyddia^au rhyfeddaf a mwyaf Hesol y ganrif hon yw HUGHES'S Blood Pills. BeojJiihir g&n filoadd y dydd y clywsant fyataf am y feddyginiadth wir hon. Effeithia HUGHES'S Blood Pills nid ya wnig ar y gwaed, ond hftfyd yu un- iongrrchol ar hylifau y Nerve?, as f jlly errant a bywiocant yr holl gyfansodd- iaa, nas ei alluogi i sefyll gwaith ealed gyda j rhwyddiitib a'r cyaur mwyaf. Unwaith y gwnewch ddefnydd tag 0 ftIJGRES'S Blood Pills, byddwoh yn eicr ou cadw yn efch cartrefi w an defnyddio fel y byddo sefyilfa iechyd yn T mae cynydd aruthroi yn" y demand ana danynt yn myned rhagltio yn ddydaiol. t>aw llythyrau yn tyatiolaethu am eu rhinweddau anghyamarol, & r Ues n g ir c'u ftefnyddfio, i law yn gyson o bob parth. o'r byd. ————♦ BHTBUDD. T mae Ilvryddiant digyiidlyb y Peleni hyn wotfi achosi Uawer Fw dynwarad Gofalar mynu gweled fed y Trade Mark, "Hughes's Blood Pills, 103 71 A Hon oalon, ac enw Jacob Hughes ar Stamp y Ltywodraefth ar bob blwch; heb hyn, "ryU fydd. At warth am Is. lie., 96. 9c., ? 4s. 6c.; gy,da,r ]Poet, Vs. 3c., 2a. lie., a 4s. 90., oddiwostti y dMaanfyddwr a'r perelie tiog Ckjfynai? i'r fiferyUwyr i ddanfon am danyiat. Jacob Hu glitts DvA., MANtfPAOTUHING OHEMIST, PENARTH, CARDIFF. Golub wygw yn AiHecica,—Mr. H. D. vmjaLmK iJlMmi8t. &c., Plymf.atn, 1."a., ve $* bwa y pffe oW kwipd I GOMEN,Q BMAt'a «mKB»tflgrPiLLaT

Ci-xdda, a wrshodasant yr Efcholfraint i ldwf £ 11 wn o boracHsao, ac a luniasant- Ddedd? yClo- adnr I wt'^1 eu gwrthwynobwyr 1 slarad, Ln o'r cyfryw yw Mr Lenox. Ond Rhyddfrydwr trwyadi yw Mr Walter H Morps, un yn deal! aaghenioa Cymru, ao un sydd ya peaderfyBU ymiadd hyd y mae ynddo dros fynti iawaderac i'n gwlad. Teg yw hys- bysamal efd yw cyfraithwr y glowyr yn Nghwm Rhondsia^ ac y mae el ymddygladau yn y gor- pheuoj Ja brawl oi ddidwylledd ya y dyfodol. Yn wlr, y asao yn bwnc o syndod fod Tort a ym- laddodd gymainfc yn erbyn thoddl yr etholfraint i'r gwefthiwr, yn awr yn galiu bod ya ddigcu di- gywiiydd a dyfod ato i ofyn ata y bleidlais yr yindreciMdd g&dw oddtwrtho. Gyd-ed»Iwyr, cotiwcfe am ddyud yr ethollad, a bpddaa I Mr Walter fl Morgan gael y fath fwyafrlf srofchrol fel na feiddia yr un Tori ddangos at wyneb mwyach.