Tarian Y Gweithiwr

I I ATEBIAD GWEDDI PLENTYN. I Yr oedd gwr a gwraig a phlentya yn byw mewn ynys feohan ar yr hwn yr oedd geleu-, I dy. Yr oedd cuifor eddeutn pedair iniHdir l yn gwahanu yr yays oddiwrth y tic. Euw J y teulu parthus hwa oedd Smith, a phiif orchwyi y gwr oedd adrych ar el y goloady. t Ar drsion byddai iiongHK* wrib tined a dyfed i'r porthladd qfagor, In aros yno gyda baliast, at; eraill yn eymeryd ballast i tfwrdd eddiyao. Ond yehydig o elw oedd ei yn ei wneud oddiwrth y eyfryw. Yn ystod ei amser hamddendi, ymdiittiai ddarc hach 0 dir oedd ar yr ynys, ar yr hwn y 'I codai ychydig lyaiau er cvnaiiaeth ei wraig a'i blentyn bach, enw yr hwn oedd Tommy. Treuliodd lawer o'i amser w y lie unig hwa. Un diwrnoi dywedai y wra?g nad oe4d yn fceimle yn rhyw dda iawn, oud ymat&t- iwyd rhag ymofyn y meddyg, gan ddysgwyl y baasai 'ddi wella. Treuliodd noson bar dda ar y ejriaa. Oddeufeu dau o'r gi*uh y dydd caalysol gwelwya fod y wraig druan yn gwaethygu. Galwodd Mr. Smith air ei blentyn i*f ty, a dywedodd wrtho am ofalu am ai fana tra byddai ef yn ymofyn y meddyg. Derbysiodd Tommy (yr hwn nad oedd end saitii oed) y gorchycuyn yn galonog; cneanodd ei dad cyn cychwyn ac edrychai trwy fifeeeetr y bwtbyn bychan ar ei dad yn ymryddhau y ewe., a tbrwy nerih { braich so ysgwydd ei dad gwelai y bad yn ymbrencic ar y tonau, nes ymgolli o'r golwg yn y pellder. I Wel, mae chad wedi myned, mam," mecldsi, "Daw yn ol eye hir, gyda'r1 meddyg i'oh gwella." Cadw odd Tommy ei r fam yn ymgomio fitydag of, ess yr oedd bron t ag asghofiO ei salwela, Ond yr oedd yr amser yn roYMd, a ilr. Smith ddim i'w weled ar y dwfr yn dyiod I yn ol. Yr oedd yn awr yn chwecb o'r gloch, a'r haul ar faehludo. Dechreuodd cymvlau ymgodi, a chyu pen haner awr yr oadd y gwlaw yn y»<iywallt. L)y«a laie crech y daran yn disgyn ar glustiau y fam a'r plentyn, yn cael ei dyiyn gan fflachi&d y fellteo, ac yna taran arall, nes «wcio fel pe byddai y golsudy cadarn yn dymchwsiyd yn gsuaddryll. Yr oedd yu apr yn ty wyllu, a'r goleudy j heb ei oleu; y lad oddicartref, y fam yn atiallnog i eynMid o'i gwely, a neb yn ailuog i waend dim ond Tommy; o'r diwedd gofyn- edd i'w fam, Mam 1 gaf fi geieio goieno y kimp jn y goleudy f O, maehge^ anw> 1, fedri di ddim," meddai y fam Ni fu Tommy erioed yn cavfudd, a thawelodd hyn ef am ychydig Er mor wael oedd y fam, gallai gan fod bi phlentyn yn myfyiio ya syn, ac yn mhea enyd daieth ati dwwhefn, H Mam," gacfod bi phlentyn yn myfyiio ya syn, ac yn mhea enyd daieth ati dwwhefn, H Mam," meddai, nid wyf yn boffi anufaddhau i 1 ehwi; ond chwi weiwch nad yw iy shad yma, ac y mae y gwynt yn chwytbu yc aruthtel, a'r lamp heb ei goleu. Dichon fod llonfllUl ar y ban yn awr yn agos i'r Black HtUe, a phwy a wyr na redact iddynt os aa J oleuir hi. Mam, gaf fi fyned ¥' I Yr oedd y fam draw mar Hawn o deimJad, ¡ ac wedi ei tharaw gan ayniadat ui phleutyn, fel ms gallai ddweyd dim. Pan welodd yoxamy cad oedd ei fam yn gwrthwytebu, aeth i'r gegin, goleuodd lamtern ei dad, a rhoddodfl ei gob fowr am daao. Yr oedd, erbyn byn, wedi iywyila er's trae haner AW. Yroeddy llwybr *us/r goleudy i'w weled o'r ystafell lie yr oedd Mrs. Smith yn gorwedd. Clywedd gllcied y drws yn agor; g-welai beledr bytfcan y lantern y& graddol bellhan oddiwrthi, nee dyfod a# y plane sydd gorwedd. Clywedd gllcied y drws yn agor; g-welai beledr bytfcan y lantern y& graddol bellhan oddiwrthi, nee dyfod a# y plane sydd yn arwaki i'r galeudy. Pa fedd yr oedd yc myned i groesi y plane, a hithau mor ys- itrmus? Oed yn ddiarwybod iddi gwelai ef yr- myned i mawn, Ond, beth oedd yo bed yn awr i Trwy yr ageaau gwelai y goleuni yn y gwaelod yn lie yn y top. Peth allai rod wedi dygwydd i'r pI estyn I Anwyl ddarlienydd, dywedaf wrthyt. Mor fuan ag y cyrhaeddodd y bycheaj y t:1 mewn i'r goleudy, aeth ar ei liniau o flaen ei GrûWT, a gofynodd iddo am achub ei dad, pa Ie bynag yr eedd am gadw ei aewyl fam yn fyw; am dawalu yr Ytltom", a'i helpu i oleuc y lamp. Drwgodd i %ny y grieiau drylliog, ae er ei fraw mm-, fyddodd ei f«d yn rhy fychao i gyraedd y. lamp. Ond gerllaw yr oedd y«toi feciia», yr hoe yr eieteddai ei dr,d ami tra yn gl«a- hau y gwydsfeu. Neidiodd araf, a'r fyII" J nesat yr oedd yt holl le yn dysgkitiifi gan I oleani. i Yn yetod yr hell aaser yma, pM1 aft i haeddodd y tad i'r drel, yr oedd y wt«44yg < oddicartref, no yr oedd bren yn nes cyn iddo i ef a'r meddyg adaoi y tis am yr ynya; a ] ehan fed y gwvut mor gryf, a'r toaau yn 1 ymgodi, araf iawn oedd eu symHdkd, Yn i y cyfwng hwn,' daeth yn nos arayafc Yr I oedd y tad yn hes fcnrtr pr»fUd«J, ad yr i oadd wedi colli pob rfeeoi er y p 1 voBon hou, a meddyfiodd ai a'r sneAftyg koai i boddi oedd eu rhao. Ar lyati a Awyfe« i torn ttotsef m«th, w«te, er «u syttdoi, *leitm: y yn SocMo drea y eniior, a «h&a%44naMteUt 4 boddi oedd eu rhao. Ar lyati a Awyfe« i torn ttotsef m«th, w«te, er «u syttdoi, *leitm: y yn ffl«chxo drea y eniior, a «h&a%44naMteUt 4 bod wedi eu dkwythu oddeaiu tak* xeiUdk < i'r eyfeiriad gwrAwynebol. Ond irwyj t gymorth y goleudy, eyAaeddaaant yr ymy3 yn ddyegaL Paa gyraeddodd y tad i'r ty, a cfrywed y cwbJ, aeth ar ei IkriMl a diokh«<id i D.O. y bydyea^d am ei fawr diugaredd yn *tet> gweddi Tommy bach.

ETHOLIAD AELOD Y CYNGOR SIROL DROS RANBAKTH HIRWAJON A PHEN JCHAF HEOLYFELIN. MR. mae yn aoilwg erbyn hyn fod brwydr i gyinaryd lie yn y Ward uahod» Yr ymgeiswyr ydyat y Parch. R. Morgan, Commercial Place, Aberdar, a Syr William Thomas Lewie. Gweinidog parchus a defn- yddiol gyda'r Trefnyddion Calfinaidd ydyw Mr. Morgan. Nid oee genym yr un gtir anmharcbus i ddweyd yn erbyn y buaeddwr. Credwn ei fod yn ddyn da, defnyddiol, ac egwyddorol yn y cylch y mae yn troi ynddo, a hod iddo air da gan ban k, a chan y gvrir- ionedd ei hua. Ond yn ein barn ni, nid yw hyny yn ddigon a gymwysder i'w owd yn aelod o'r Oyngor Sirol, yn enwedig pan ystyrir fod y fath gawr o ymgeisydd yn sefirll am yr un sedd. Gwaith afreidicii vdyw dweyd pwy a phdh ydyw Syr Wil- liam Thomas Lewis, obiegyd y mae ei enw -yo y cylch mftenachol—btva yn fyd- adnabyddns. G&n xaai gwaith yr aelodau fydd gosod darpariadau ded if Dew-fdd Llyw- odraethiad Ueol mewn gweithrediad, yr ydym o'r faro nad ces a fyno golygiadau gwleidyddol yr yrugeiswyr a'u cymwysder«u i fod yn aelodau o'r Cynghorau Sirol. Os edrychir ar y gwaith fydd yn rhaid ei gyf- lawni, fe ganfyddir yn amlwg ei fod yn bwys?g anarferol i gael y business men goreu ag sydd yn bosibi i yingymeryd a'r gwaith, gau nad heth fydd an daliadau gwleidyddol neu grefyddol. Mewn trefn i roddi syciad i'r darllenydd 0 fawrodd a phwysigrwydd y gwaith, dichon y caniatewch i ni, Mr. Gal., i codi rhats o'r gwaitb fydd yn rhaid i'r Cyngor S,rol ei gyfkwni. Ditu y bydd hyn ya gyuorthwy "i'r efebolwyr i tfurfio biun gywir paitbed teilvugdod a chymwyeder y ddau ymgedsydd dan syiw, ac o bosibl, ym- guiswyr ereiil yn ngwahatol racivu y sir. Bydd yn rhaid gofalu am (a) Wne-id, gosod, ac arddodi tretb y sir, heddgelÜWIUd, cantoef, neu uorhyw drath arall, yn nghyd it chymhwyslad a thaliad y cyfryw, a gwneothur trefniadau er talu y symian dyledue allan o'r oyfryw dreth, ueu allan o gronfa seu drysorfa y sir, a gwneud darpariadati ac od-irefuiad o'r safon ar ba un y gwneir y drbth sirol, (b) Beotbyca anan. (c) Mabwysiadn y cyfrifon, a rhoddi rhyddhad (discharge) i'r trysoryd4 sirol. (d) Gotalu -t;m neu.-tddau sirol, Uysoedd brawdiyeol, llety-dai i'r bamwyr, cautdl^ oedi (lock ap houses), Uys lai, ystafcHoedd i'r ynadem, gorsafeedd heddgeidwaid, ac ad- eiladau, gweithiau, a meddfanau. («) Trwyddedu tal nsu leoedd at gerid- ortaelh neu ddawcaio, a rhotdi trwyddedau o dan y Racecourses Act, 1879. (f) Darpanad, helaethiad, cynahai, Jlyw- r odraethiad, a phethau ereiii yn nglyu g, gwallgofdai. (g) Ssfydliad.. a ebyi.a'iad o, a'r cyfraniad i, ysgolion diwydgar a diwygiadol. (k) Gofalu am bontydd a heolydd adgy- wmedig gan bontycld, ac unrhyw nvymaa a arddodir gan yr HighwEvs and Lodomotivs (Amendmect) Act, 1878, yn awdurdod y Sir. (i) Cytaeryd gofal 0 gyfres o'r talkdau i'w cymeryd gan, a'r costau a gaciateir i, unrhyw archwilwyr. dadansoddwr, neu beieon yn dal unrhyw swydd yn y sir, oidi- gorth vsgrifenydd yr beddweh ac ysgrifen- ydd yr ynadon. (j) Penodiad, symudiad, a iheolefddiad cyftogan y trysorydd siroi, y tir-fesarvdd sirol, dadtuisoddwyr cyboeddus, neu unrhyw swyidog o dap yr Explosives Act, 1875, ac uurbyw swyddog, cyflog yr hwn a delir allan o'r dreth eirol, oddigarth ysgiifenyad yr heddweh ac ysgrifenydd yr ynadon. (k) Rheoleiddiad cyflog unrhyw dreng- holydd, cyflog pa un sydd yn daladwy allan o'r dreth siro), a'r taliadau a'r treuliau a ganiateir i'w talu gan unrhyw drenghoiydd, a rhaniad y sir i ddosrau6u tnmghobadol, a throsglwyddiad y cyfry w ddosbarthiadau, (I) Dosbartbiad o'r sir i ddosbarthiadau etholiadol i ddybeniou etholiadau seneddol Penodiad Ueoedd yr etholiad, penodiad y lleoedd i gynal Uysoedd er ad-drefna cof-, restr yr etholwyr, a'r treuliau yn uglyn a chofrestriad etholwyr Seneddol. (m) Gosod mewn gwaitbredisd fei awdur- dod tteol y deddfau o ba' thed i glefydau 1 heintaa anifeiliaid, i bryfatd dinyetriol, i gadwraetfe pyagod, i adar gwylltion, i fesur- au a phvyaaa, i nwy fesuriadtan, so i'r Local Steaip Act, J869. (n) Unrhyw fater yn codi o dan Fesur y TeriVegoedii-Riot Damages Act, 1886. (o) Cofrestru rheolau cymdeithasau gwy- ddoaoi o dan ddeddf sened I-dymor y 6 a'r 7 flwyddyn o dcyrnasiad E: Mawrhydi pre- senol, pen. 36. Cof cotriad y rhoddion elusenolo dan ddeddf scoedd dymor y 52a111 flwyddyu 0 deyrnasi^d Sior y 3ydd, pm. 102. Arwyddo a ehoinodi lleoedd o addolkd crefyddol o dan ddeddt ea..edd-dymor 52 o deyrnasiad Sior y Sydd, peia, 155. Cadaiu. had a chofoodiad o reolan cyxadeithasat beothycfol o dan ddeddf seuedd-dymor y 3 a'r 4ydd flwyddyn o deyrnaBiad Ei Mawt, I hydi presenol pen. 110. (p) Unrhyw waith arall a droiglwyddir gas y ddeddf bresenol. I Oddi wrth yr uohod, gwelir ei bed o'r pwys msryaf i gael dynien sydd yn gwybod Hiywbeth am drafodaeth maenacbol i fod yn swiod cynghorau, ae yn ngwyneb y rhestr o'r dyiedswyidau a aodwyd, credwn oas gall fod nnrfcyw aenheuaeth yn meddwi neb .841 "yw Syr WiDiaei Thomas Lewis lawer iawa ya fwy eymwys i fod yn aeiod o'r Cywgwr a.'i gfd-ym^«ieydd. Bydd ei I dalsaisu dysglaer, a'i wybodaeth aoghyd- warol o fftMiaeh yn ei gwahanol agweddau, yn nghyd a'i brofiad-wybodaeth fwnswl eaag a'r eyflensderaH eydd ganddo i wybod aafiatwdd ac ax^enrheidiau y sir, yn ei osod ar Utiwaith ya ue t'r aelodau pwysicaf, os nad y pwyeMwtf, ar y Oyngor. Heblsw I hyay, y mae yn Gymio diledryw, ac yn Gytoro eydd yn cam ei wlad a'i genedl, ae fel y eyfryw yn barod ar bob amgylchiad i YiItØd pobjjflfeh fl1 ei aliU er hyrwyddo ei dywhrf*<l 'Prawf a byn ydyw y ffaifch msi Oytaxy y4ynt y utfor tMeocaf o lawer o'r ewv £ 4og$sn ^wy«ieai ",id dan ai ofai, ac y I moa en lirfcf broa yu liing. Bydd cael Syr Wiliam Tbo*u» Lewis yc gagaeliad mawr i'r Cycgor, ac yn adlewyrchu anihydedd1 mawr ar yr etholwyr a'i haofoaodd yt-c. Pleidlefsiwo djosto, ynte, ar bob cyfrii, a rhoddwa idde fwyafriif a#jrhyded4us. ETHOLWR. I

CYFARFOD Y EHYDDFRYDWYK. Nos Fercher. yn yr Hall, cynaliwyd cyf* arfod Iluosog gan y blaid Ryddfrydol s geln- ogi ei dewis ddyn a'i ddychwelyd yn aelod ar y Cyngor Sirol. Cymerwyd y gadair gan y Parch. J. R. Evans. Cynygiwyd a chein- 'A «^wyd gan Mti. D. Davies ac Eran Owes, fel dau 0 weithwyr y lie, ein bod yn ystyried T. H. Redwood, Ysw., M.A., M.D., yn ber- son cymwys i'n cynrychioli ar y Bwrdd Sirol, a'n bod yn ymrwymo i wnewd ein goreu i'w ddychweiyd yn llwyddianus. YnQ siarad- wyd yn hyawdl a deniol gan Mr. Moses Robert Jones, Barrister. Dywedai ei foi yn teimlo yn falch i gael cyfleusdna i eiarad am feneddwr mor gyfoethog 0 gymhwyederau a'u hymgfiisydd Rhyddfrydol Yr oedd am I i'r etholwyr beido gwrando ar y cri Toriaidd 'No Politics.' Nad yw hwnw ddim i'w giywed lie byddo Tori yn eael ei wthio ar etholwyr Rhyddfrydol; ond y He yr oedd y eri o sN 0 Politic*' oedd pan byddai Arglwy&d i Baaulord yn dewis Yziadon Heddweh—rhyw 180 ya Sir Fynwy, a dim end chwech* neu saith' o honynt o'r blaid liyddfrydol Pa le yr oadd '-No Politics pan eedd y Toriaid yn uesranu y eirt a rhoddi aeiod i bob dwy neu dair mii I r«»au Toriaidd debeuoi f a-r, a dim ond un ar gyfer wytb a naw mil i Ryddfrydwyr y bryniau. Pa le yr oedd u No Pclitics" pan yn gwrthwynebu y Parch. Aaron Davies yn Nosran Poatlotyn a RhigOEl-dyn sydd wedi gwneud y futh wa«anae%h i blwyi GelHga^r. Yna aeth Mr. Jones yn mlaer i ofyn pa hawl sydd gan ychydig o bersonau a elwir directors Cwmni Rymni yn Llandaiu i wthio aeiod ar bob! Rymui, rbai 0 honynt lUlAi ydynt yn gwybod dim am Rymni a'i phobl. Hefyd, am i neb beidio meddwl mai rhwng Dr. Redwood a Mr Trump y mae y frwydr, ond rhwng Toriaeth a Ryddfrydiaeth. Go- beithiai fod digon 0 anrhydedd yn Nhoriftid Rymni i gario y frwydr allan yn deg. Os bydd i swyddogioa gwaitb Rymni ddyfod at y gwmthwyr a gwa egu nidewid sm rote allaii a hoityst, fad yn Uawer Ilai 0 bechod iddynt hwy go-i yr addewid hono ddydd y pol. Wedi an-^eth aruchel gen Mr. Jones, siarododd y Parch. J, Gurnos Jongs yn ci ddoniolJeb arftjiot. I gychwyn, eglarodd wahanol rauau y Mesur, yna gosododd gryn lawer o halen ar gyntfonau y cynffouwyr, Yr oedd yn deail fod rhai o'r cynffoawyr yn Rymai, ond yr oe-ld am i ni besdio eu hofni, fod pris y c^iffonau yn g'jetwng yn y faichnisd, ac yn eyrffedu y wlad yn gyflym iawn. DywedAi ei bod yn gyfyug ar yr hwsmon a'r gweithiwr pata fyddo meistil tiroedd a meisiri gwaith yn gwasgu arnynt I am votes, a'r dailiaid neu y gweithiwr yn gwybod y geliin dial pe bai hyny yn mhen deg mlynedd. Qallwn ddweyd hyn meddai y gwr parchedig, nad oes yr un hawl foespl i Ofrfl foun ciu ivies, ac os torir yr addewid iddynt na fydd byry i'w gymharu o ran trospdd i'w bai hwy yn ymyraeth a ni. Mae yn ofnwdwy fod y dosbarth hwu yn dyfod i'n tai a'n gorfodi i addaw peth mad oes gan- ddynt y mymryn lleitú o hawl arno, ac yna yirt disgyn arnom i'n dwrdio am dori adduned o'r fath. Y pwnc mawr i ci yn y bwth fydd vatio rn ol eia hegwyddorion a'n hargy- hoeddiai persorol, ac wrth hyny dysgu gurers i'r swyddogion a'r melatri i adael y deiliaid a'r gweithwyr yn llonyud. Profodd y gwr parched: g, drwy engreifftiau, ei fod yn gyfreithlon, yn wladol a chrofyddol, i don adduuedau o'r faih er mwyn y gwirion- edd. Ni chawtl amser yu bresenol ond i nodi UD, ac os yw y darllenydd am gael ei gweled, troed yn ei Feibi i Exodus i. 15--22

I Y B-UIID GYMREIG ns Y SENEDD. Cahvyd ymddyddan Diaith ar y Biaid Gymreig yn y Senedd. Mynegwyd Hawen- ydd cyfiredinol fod yr Aolodau Cymreig wedi cydsynio a chais y wiad drwy flurfb plaid Gymraig fwy effeithiol yn Nhy y Cyttredin, a thrwy benodi dau (Chwip i ofalu AW bresenoideb yr aeiodau ar adegau pwysig. Pasiwyd pleidlais gynes 0 ddiokh- garweh i Mr. Dillwyn, Abertawo, am ddwyn y peth gerbron ei gydaelodau; a phender- fyuwyd yn mhellach i osod y pwnc I iawr fel testyn ymdriniaeth yn nghyfarfodydd biynyddol y Cyugrair yn Abca-tawe y mis hwn. Amlygai thai o'r aelodau anfoddlonrwydd mawr am absenoldeb cyuifer o'r Aelodau Gymreig 0 r TY ar adeg y rhaniad pwysig ar Gau y lafamdai yn Lloegr ar y Sui. Teimiai ereiil gan nad ofJdd hwn yn bwnc Cymreig, aaa geliid gyda phrijdoldeb feio yr aelodau fel pe baent wedi ssgeuluso budd- I iaoau arbenig Gymreig. Penderfynwyd yn unfrydol fod yr Ysgnfanydd i ohebu a'r i Chwipiau gan fynegu gofid fod eynifer o'r Aeiodad Cymrfeig YA abseno! ar achlysur mor bwysig.

Y CYNGOR CENEBLAETUOL CYMREIG. Y CYNGOR CENEBLAETUOL CYMREIG. I Mynegwyd llaweuydd fod y cyfarfod blyuyddol yn y Drefnewydd wedi MAB^YS- iadu cynifer o'r panderfyniadau ddyg^V- ger bron gan gynrychioiwyr Cyngrair y Deheudir, ac amlygwyd cydnabyddiaeth deilwcg or cytaorfch gwerthfawr reddwyd gan ^Gyngrair y Gogledd mewn sicrbau fFurfiad Cyngor Canediaathol, fydd, fe hyderir, yn foddion elleitniol I DD^O^ELU cydweithrediad caloncg yn y dyfodol. Pas- iwyd penderfyniad yn atulygu y teimladau hyn.

ETHOLJADAU CYNGORAI; SIROL. Mynegodd yr Ysgrifenydd fod y Pwyllgor Ll8iiyddol wedi parotoi, ac wedi cyhoeddi yn Gymraeg A Baesneg, wyth 0 wahanol fathau o bampuledau ar y 'Jyngorau Sirol, j eu cyfaiisoddiad, a'u gwaith, to.. dyledswydd etholwyr- Cymreig. Hysbysvpyd'yn jshell- ach fod 374,000 or rhai hyn wedi en gosod 1 mewn cyichrediad; fod ymgeiswyr am seddi ar y Cyrigorau Sirol wedi prynu 104,000 o'r ape- barotowyd gan yr Ysgrifeuydd ■ A bod L 250 I) gyfrolan yn cynwys ac yn egluro y gyfraith, wedi cael eu gwerthu drwy y swyddfa. Ynuddeagys fud dim llai na 93 C, o'r tanysgrifwyr at y Cyngrair yn ymgeis- wyr y.1 y Dcheuair, a bod nifeF mawr o sianadwyr wedi out gyru gaa y Cyngrair i anarch cyfarfodydd cyhoeddus ar ran yr ymgeiswyr Rhyddfrydol. Lie yr oedd anghydwelediad wedi bodoii, a dUll Ymgeis- ydd Rhyddfrydol ar y maes vn gwrth- wycebn eu gilydd, yr oedd y Oyngrair wedi ".YDyg eu gwasanaeth fel cyfryngwyr, ac I wedi llwyddo mewn amryw amgylchiadau i wella y rhwyg, tra mewn manau et.,aill, lie sad Deddxd wedi cyme&yd mefeurau i ddwyn I Ymgeisydtl Rhyddfrydol i'r maes, yr oedd y I Oyngrair wedi apelio at Ryddfrydwyr yr etholaethau hyny, ac wedi cynorthwyo i ddwyn ymgeiswyr i'r maes, Yr oadd rhag- olygon y blaid yn ymddangos yn hynod oboithiol, ac os bydd Etholwyr Rhyddfrydol ya Ifyddiawn i'w hegwyddorion, nid oes amhenacth na che&'r mwyafaif 0 Ryddfryd- wyr ar y Cyngoraa Sirol yn y Deheudir. Peeiwyd yn unfrydol:— "Fod y pwyllgor hwn 0 0.YNGRAIR Rhydd- fry dpi Dehoudir Cymru, yn apelio yn ddi- frifoi at Etholwyr Ryddfrydol y gwabaaol etholaethau, i roddi cefnogaeth galonog a diranedig i'r Ymgeiswyr Rhyddfrydol yn yr Etholiadau agoshaol i'r Cyngoruu Sirol, AT i ddefnyddio pob MODDIOD cyfreithlawn I sJcr- hull. eu hetholiad."

CYNADLKDD GYMREIG JJYDD GWYL DKWI Penderfynwyd cynal yr ail Gynad Gymreig ar Ddydd Gwyi Dewi, yu Lis, pan y dygir yr holl welthrediadau yn r: yn Gymraeg, ac yr ymdrinir a cawesiiy* arbenig Cymreig. Pasiwyd yn unfrydc hefyd fod y Pwyllgor yn ceisio gan Mr. Beriah Gwynfe Evans i gynorthwyo mewn gwneud a chario allan y trefniadau aogea- rheidiol at hyn.

CorADA LL HENRY EIOKARD. Pasiwyd phidlais yn mynegn Ilarwen fod cofadai) i Honry Richard yn eae chodi yn NT ac yn cymoradwyi. mudiai i ffr. oaefngga«tk RhyddfrvdWj y Peheudi.

CIGOEDD. Pa bethau ddylid, ac na ddyiid eu bwyta 1 Yn y gogledd pell ac oer, bwyteir y Uwyn- og, gan yr hwn y mae cig tebyg i oiddo eweiugen. Yn China, ac ynysoedd Mor y De, a chan Negroaid Affrica ac Australia, mae cwn a chathod yn gwneud y dysgleidiau goreu. Mae oig y ci, meddir, yu arfchwaethu yn debyg i eiddo daear fochyti a'r baodd gwyllt. Mewn parthau 0 Aroerica bwyteir y gath wyllt, y panther, a'r puma, cig yr hwn sydd debyt i gig llo; ac felly hefyd mae cig Hew. Os nad yw Hew a Ho yr un edrychiad, Mae cig y ddau yn meddu'r un ar- chwaethiad. Mae dg y kangaroo yn Australia yn debyg i btddgigf a'r rhywogaetiiau by chain 0 h.Mi; t yn debyg i yr ysgyfartiog. Yp India bwyteir yr afanc, cig 5 r hwn sydd ya debyg i gig mochyn. Ac y t; aQ yr Is Eil- myn a'r Hotentod ap y Pen rhy n, yn bwyta porcupine. Yn Ceylcro, mae traed y cawr- fil yn ddawttithfwyd, Dywedir fod trwnc y cfliwrfil yu debyg i gig y bual (byfFalo). t Mae trigolion yr Indian Archipelago a f Malabar yn hoff iawn 0 gig yr ystlum, yr hwn sydd wyn, feytier a blasus. Mac brasher hippopotatntis mewn bri mawr gm fit,i,. ae wedi ei haleuu, dywedir ei fod yo well ca chig uioch. Mae brodorion Australia P-1 eu prif wleddoedd yn gwneud dysglaid ardderchog, ar yr h.in y gwelir y kangaroos, waUabiee, opposums, gwiwerod hedegog, llygcxl kim- gatoo, ysUumod, brandscote, Hrgoi Ffrssg-'g, Hygod bychain, malwod, nadrodd, pryfaid y genwair, a pbob rhyw bryfedach eradl. Pwy na allai fwynhau gwledd gyda'r fath ddysglaid o'i fiaen. ddysglaid o'i fiaen. •• >•••

t RHYMNI. Ainrywiol a Iluosog fu gwleddoddd y gwyliau yma elerai. Nos Fawrth y 18fed, cavvsom y pleecr 0 wraiido y Parch. J. Ossian Davids yn traddodi ei ddarlith ar y diweddar Arlywydd Garfield yn Sae«Be^, 0 dan lywyddiaeth Enoch Jouee, Isvv. Yr oedd y Cymro atnrylithgar yn ei hwyliau goreu. Drwg geDym oead gweled cin Hcied 1 yo breeecoi. Yi oedd hyn i'w briodoli i'r i flSaith fsd y dwlithydd wedi traddoH yr un ddariith i'r Cymry yn y lIe hwn, ac nad oedd y tocynaa wedi cael en cynvg yn flaen- orol, yr hyn sydd yn angenrheidiol bob amser tuag at gael cynulleidfa i ddarlithydd mwyaf y wlad. Giwsom borttead o fywyd uii u wroniaid y bedwaredd gaarif ar bym- theg yn dyrchafa a'r bwthyn distadl i'r palae acrbydeddasaf yu ngwlad y Godlewia, ac o fod yn yrwr ceffyl ar hyd lanan oumlas yn Ilywjfdd America. Dylasai pob bachgen ieuanc yv Rhymni wrando y ddarlith hon, er mwyn tamo eu heneidiau i ddiiyn ol traed yi Arlywydd byd enwogiaewn gvrfa ;wydd- lanns oeuwogrwydd a defnyddioldeb cenedl- aethol. Wrth anog y bob] ieuanc oedd yc breseno! i osod Hod uche! o'u blaer-, a phen- derfynu ei gyrhaedd, Did oedd y dariith- ydd yn debyg i'r dyn hwnw ddywtdaj,- "gwnewch fel yr wyf fi yn dweyd, ac nid fel yr wyf fi yn gwneud." Mae y darlith- ydd yn Gymro sydd yn dellwug o gael ei restai gyda Garfidd ei unc. Dwy flynedd ar i bymtheg i'r gauaf hwn, yr wyf yn ei gofiQ yn dechreu dringo y pwJpad, ac vn ei wrando am y tro cynbaf yn Adulam, Mer- thyr, a thua'r ail neu y trydydd Sabbath yn t cael gwahoddiad i arfei ei ddawn yn nghapel y Graig o'r lie hwnw, ac yo dymuno ar yr j^grifonydd hwt i ddyfod gydcg ef. Yn cychwyn am ddau boreu Sal tea rhyw gwm o'r enw Rhymni, nid oeddem yn gwybod dim am ei fodolaetb ond drwy hanesiaeth. Wedi i'r gwr ieuanc ruadru Ossiaji 0 hyawd- kdd ar glustiau preswylwyr y .taig," & cheel pobo ddam o hwyaden 1 giniaw gan un o deuluoedd parchus y Graig, yr oeddem yn ceisio tori y ffordd trwy y mwd i lawr, gan holi y ffor-dd am Pontlcttyn, i weled hen gyfaili boff i mi oedd wedi symud yue o'r enw John Lloyd Morgan (Gelyn Athrod), bachgen yn dalp 0 athrylith, ond a symud- wvd i fyd arall yn mron wedi hvny ond erbyn hyn mae y Oymro penderfynol oedd y SUI hwnw yn cerdded pum' miiidir yn y bereu, a phump yn yr hwyr a'm ychydig sylltau i efecgylu i gorlac fechau ar fryniau Gwent, yn tael ei gydnahod yn un o ser dysgleiriaf prif ddinas y byd, gyda chyflog 0 yn agos fil 0 bunau y flwyddyn, ac y mae yn hollol deilwcg o honyct os oes rhyw weini og yr T-fengyl yn y byd 3m deilwug o honynt; oblegyd wedi cael yr eglwys yn Uundaln yn dri chant a haner 0 aelodau, ya eu gadael yn mben ychydig fiynyddau yn naw cant a hansr o aelodau. Drwg genym oedot ei glywe I yn adrodd am afiech- yd ei fachgeoyn bycijaB, a'r modd y gorfu iddo adael ei eglwys yn Llundain, a tbarth afiachus glanau y Thames, am awefon ihChus y Sianel Brydeinig yn Barmoislh, ood mae ad,feriati ei unig fab yn ad-d$tliad am y sym- udiad, ac er nad oedd y symudiad yn fantais arianol, nid rhyw lawer yn fyr 0 fil o bunsfei y flwyddyn yw y cyflog breoeuel. Bravo y Cymro. Os bydd hir o"s i'l Cymro twym- galon, tebyg y ca Sel d ein gwlad deimlo nerth ei hyawdledd yn amddiSyn hawliau Cymru ryw ddydd.

DYDD NADOLIG. Y boren, fel arfer, yn yr Eglwys, cynal- iwyd Plygaip. Yn yr Hall, am ddau a chwech, dadgartiad o draethgan gerddoroi Joseph mewn cymeriad, gan gjor Glynelyrch, dan arweimad Mr. John T. Joties, yn cael ei gynorthwyo gan Miss PoIIv Jeuktns. Mr. D. Bualit Jones, Mr. Pricbard, Miss Wat- ters, ac amryw o'r cor. Swyddogion y gol- ygfeydd a'r llwyfan, Mri. J. Ryan a J. Ed- wards. Aeth pob un drwy ei waith ya y modd mwyaf moistrolgar. Yr ydym yn I ueail fod dadganu y draetL'gan mewn gwisg- oodd wedi cyffroi teimladau hen Baritaniaid y lie, Des peri iddynt lefara geiriau celyd yn erbyn gwneud theatre o Air Dnw. Mae cryn dipyn i ddweyd bob ochr, ond nid oes amser gyda ni i fyned i fewn i a priori [lac a posteriori y pwnc. Gwelsom sylw gan Jouuthan Edwards yn gryf yn erbyn. Dywed, "Truth is to beautiful to be thus pointed, she should combat with out the aid of balads, caricatures and the masquerades of Carnival." Ond methwn a gweled nad yw pob math 0 draethgan magis y Messiah, yn dyfod dw ddedfryd bronin duwinyddion y byd. Mae gwir yn ngeiriau Shakespeare, All the worlds a stag9, And all the men and women merely players They have their exite and their entrances, And one man in his time plays many parts." Mae traetbganau a chwareugerddi crefyddol mewn bri er yn foreu, ac hefyd eu perflormio ar y Nadolig luddew o'r enw Eseciel oedd y cyntaf i gyfansoddi darn o'r natur hyn, tua diwedd yr ail ganrif. Y testyn oedd gwaredigaeth Israel o'r Aifft; y prif gymer. iadfiu oeddynt, Moses a Sephora, a Duw yn llefaru o'r berth losgedig. Cyfansoddodd Gregory, Arcbesgob Oaer. cystenyn, amryw ddaruau ar gjnneriadau yr Hen Testament a'r Newydd* Yr oedd Shon Omit yn enwog yn hyn meddai Wil- liams ar Hanes My nwy. Treuliodd y brenin Cadwgan ab Bleddyn wyliau Nadolig 1107, gyda gwledd o'r natur hyn; a Gru- flydd ab Rhys, Ystrad Tywfc Nadolig 1155, a chyrehai iluoedd i'w palasau i gyd fwyn- hau v gwl&ldeedd. Wedi hyny, aethpwyd i cethiafiou gyda hyny, drwy actio II Dydd I Mawr y Faru," "lesn Grist ar y groes," &c. Cod odd Shakespeare, a phurodd y llwyfan drwy gyineryd traddodiadau a hanesion yn destynau yn lIe eymeriDJdau Ysgiythyroi, ac mae yn bosibt mae hyny fyddai oreu i i ninau yu bresenol ac aid cymeriadau, eri nad yw y gwisgoedd yn gwneud y peth yn well o& gwaeth mewn ystyr foesol. Onid yw y bywyd yn fwy na'r bwyd, a'r corph yn fwy na'r dillad," medd Crist.

CYFAHFODYBD PREGETHTT. Dydd Nadolig, a'r nos Lun, cynaliodd MethodfstJHid Catno eu gwyl bregethu am y trydydd Nadolig ar ddeg, os ydym yn cofio, yn iawn. Gwasanaethwyd gan y Parchn. D. Charles Edwards, M.A., Merthyr, a W. Lewis, Pontypridd. Yr oedd y eonceptim yn berffaith yn y bregethu a'r difrifwch hwnw fsydd yn arwain y gwirionedti i gal- onau y bob!. Cafwyd cynulliadaa llnosog drwy y dydd.

CyMRUFYDD. I CYNGRATR RMFDDFRYDOL DEIMUDIR ejyMRU. .I'enderfyiviadau Pwyvig. Cynaliwyd eyfarfod arbenig 0 Bwyllgor Cyngrair Rhyddfrydol Deheadir Oymrn yn Nghaerdydd y dydd olaf o'r flwyddyn,, Cymerwyd y gadair gan Mr. Thomas Wil-; liams. Y H., Gwaelodygarth, ac yr oedd eynuIliad Iluosog. Yohwanegwyd Mr. T.d J. Hughes (Adfyfyr) at y pwyllgor.

Y DEYSORFA ABBESS. Hybbysodd yr ysgrifenydd e« fod wedi

Y DEYSORFA ABBESS. Hybbysodd yr ysgrifenydd ei fod wedi eicrhau 300p. mewn tanysgrifiadau at I Drysorfa Arbenig allnogi y Cyagrak I ddanfon staradwyr cyhoeldus i gynorthwyo Ymgeiswyr Rhyddfrydol mswn etholiadau, &c. Y mae yn debyg MAI Mr Alfred Davies, Hampstead, gychw<ynodd y J^U-LIAD, a'i fod wedi tanysgiifio yn helaeth at y drysorfa. PASSV/YD pleidlais gynes 0 ddiolchgarwch iddo of, ac i'r taaysgnfayr oreill at y drysorfa. Gall ymgeiswyr Ileal, neu ysgiifenyddioa cymdeithasau Rhydd- frydol ya y Deheudir, gael pob gwybodaeth pellach ar y mater wrth ohebu ag ysgrifen- JRDD y Cyngrair.

MR SCHNADIIORST A RHYDDFRYDI.J^TH GYMRBIG, Rhoddwyd mftnyiion dyddorol am barod- rwydd ac ymdrechioj Mr Schnadhorst, cyn- lhmyad mawr Rhyddfrydiaeth Seisaig, i gy- northwyo ac i hyrwyddo y mudiad Rhydd- frydol yn Nghymru. PASIWYD yn unfrydol y penderfyniad canlynol,—1 Fed y pwyllgor hwn yn cydnabod dyddcrdeb carodig Mr Schnadhorst yn lhuyddiant Cyngrair Rhydd- fryaoJ y Deheudir, a'r cyraorth gwerthfawr mae wedi roddii Ryddfrydiaeth Gymreig er sefydliad y Cyngr air ac yn mhellsch yn cytiwyno iddo ddiolchgarweh diffnant y Pwyllgor am ei wasanaeth.'

YSGRIFENYDD ARIANOL. PeuodwydMr. W. T. Lee, Penarth, yn Ysgnfocydd Arianol, igasglu tanysgriiiadau I ac i gynorthwyo yr Y sgrifenydd Cyffredinol I yn ngwaith y swyddfa.

Y CYFARFODYDD BLYNYDDOL A'R AD- RODDIAD. Gorphetiwyd y parotoadau angenrheidk-! at gyhoeddi yr Adroddiad Blynyddol, r Cyjarmyddur Politicaidd DefmuHr Cywu." Pecodwyd y Mri. S. Hartland a T Roberts, Abertawe, yn archwilwyr y cyfrifon. Trefnwyd i gynal y Cyfarfod Blyuyddol yn Abertawe tua diwedd Ionawr, pan y bydd yn dcgyg y ceir un ne". ychwaneg o wladweinwyr blaenaf y dydd i anerl'h v cyfarfod cyhoeddus.