Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
14 articles on this Page
I PERFFORMIAD YR ORATORIO
I PERFFORMIAD YR ORATORIO K> MESSIAH' YN ABERDAR NADOLIG A'R DYDD CANLYNOL. { (ParJmd o'r rhifyn diuxddaf). l RHAN I. Dechreaa yr Overt ore gyda rhes o gordiau, y 7 rhai yn ddispnwth sydid yn enill sylw y i gwrandarwr, fel rhagflamurl mawreddog i'r l gwaith. Y mae y symudlad dyaithr a dwfn eyntaf yn rhoddi jfordd ya fnan I fugue, fer. yr hon sydd mewn ton semi yn parotoi y meddwl at y pethau gogoweddas sydd i gainlyn. Y mae yr adroddgisn, 4 Cysasrwch, c jsarwch, fy inhobi, ujedd eieh Daw,' yn disgyn gydag adfywiad pefol fel diwrnod yn y gwaawyn—yr oaaid wedl ymuelllduo oddfwrth y byd drwg a gofidus i ddysgwyl am Dduw mewn ffydd pan y mae y byd yn ot angen mwyaf ae mewn mynyd o ym- esbyngiad, yr ydym yn cael clpol wg ary ilowyarch pefol, ac ya elywed Ilais protfwyd«iiaeth yn cy- hoeddf, 'Fel hyts y iyvnxi yr Arglwydd.' Yn ebtwydd y maa gwirea a chyahvnrf y dyddordeb iyaol yn cael el gyceu anwaith eto, ao y mae y « waradwr fel pa yn ago3 iawn. ayùa difeyrwch a llaweaydd ancgaetitol, y mae pob dyn ya cael thyw wadfeh i'w irnead-rhat 1 wdstadhau y iQynyddowld, ao ereill i wnocd pontydd dreg y dyfiFrycoedd i Frenin y Gogoniant fyned drostyot, a chiywtr torfeydi lawer, rxfrj o gaethion, and rihyddioju, yn canu wsth eu gwaith, Pub psot a grfodlr, I" pbob myuydd I- » orya y gwyr a wneir ya untawii, a r anwaeoad yn waefcadadd ac yn sydyn tor- ant alias o'r huaau-ymddyddanlad I un cydgan, *11 gwefusaa a fyrlymaat allan yr un drych- jeddwl mawr eeid yn ea meddiauu, 4 Gogon- laQt y* Arglwydd a ddabguddir, a pfcob onawd Yll nghyd a'i gwel, caoys geoau yr Arglwydd a jteiarodd hy.n.' Ond y mae y bobl mor wan towy bechod f<tl y bydd y goleuni hwn yn sicr o n dallo, ac y mae ei lygad Ef mor Ian M n&a galleditycharanviyedd. Ond, Twyaodde! dd/dd at ddyfodiad Ef, a phwy a saif pan ym- ddangoso Efe V Y mae fel pa wedi eu dal gan ddychrys. Y mae y llais yn cod! i bwynt ofn- f^wy, ac fel pe weal ei rwymo ar y gdfrlau, Pwy a oddef ddydd ei ddyfodiad.' Y torlad allan cyabaf o fywiogrwydd gorfoleddaa wedi myued heiblo, y mae en oalouaa pechadnrus yn erynu witli feddwl am y Breain galluog a aI- i j a y^ynt yn wir yn dymuuo yn well ganddynt oddef ei lymdet E? yn hytrach ua'u pechodau 1 Os f()IIY, Efe 01 han a'n parotoaofc 1 fod yn dail- ^g o'i b»ese«oldeb. Efe a'a para hwypt,' ao » u cynorthwya i ofifrymn i'r Arglwydd ofFrwm mewn cyfiawader.' Felly gyda chalonan ofydd a pn&roA i'w haddys^u, ac yn aroa dyfodiad y uie&sxah, y maent yn gwiaado gydag aw/ddfryd ^r,e|"8,Q y Prophwyd,$Wele, motvryn a fydd ieieniog »c a eggor ar Fab, a hwy a alv?aut ei f^7 Q ^^oaanuel.' A ydyw petb.au yn wir 0r yw y newydd hwn i'r byn oedaynt ya ei ddysgwyl, ac eto mor gadambaol. mae eu hoU ofnaa wedi taweln ar unwaith. Y saae Jiita i fod yn an gastyngedig yn ogysbil a pod yn allno#. Y mae Efe i fod yn nn o hodfmt bwy, ac eto, raewn 'rhyw fodd dirgeiaidd wedi ei ddyrchafu ovrcblaw iddynt oil, Y mae y darinra o ddyfodiad Brenin gyda pbornp a mawredd yn cael el roddl o'r neUldu, ac yn ei le yr ydym yn cael yn syml raorwyn yn nghyda phlentyn Ond -ir y iomeet b^no, tra yr oadd eydgor o'r rbai Hyoy a dderbyniont y datgaddlad rhyfodd 3e a.nnysgwyhad vryhwn O'ydtÚ: Ibwenydd a'r ym- ddiriedaeth mwyaf yn credn, or gwaethaf yr ym- ddangosiadan y bydd y Ilywedraeth ar el ysgwyddaa Ef,' gellir canfod y rhagarwyddton >9£:iI;i,l o'r chwyldroad agosbaol yn yr adroddgan a'r tmawd, y rhai & aridarg&aaiit y tywyilwch eaddagawl yr oedd y bobl yjictdo yn gyffredIDol, a chyda grymaader yn dwyn ar gof i ni 4y g jleuQ! oodd yr. Uswyrclvu yn y tywyllwc-h, a'r tywyiiweh adnabu ECe.' Yua daw un o'r seibianaa hyny sydd mor gyffredin yn ngwefth- ;ao y prlf gyfassodd tvyr, lie y mae y meddwl wedi ai arwain i drothwy r-hyw ddygwyddiadau cyffrocs, ac yn cael ei aiw i adgyfnertha ei hnn am foment ar gy/er rhes o'r dygwyddiadau mwyaf dyddurol, cynhyrfos, a chwyrn. Yr ydyai ar ochrau y brynian o amg/lch e^orQ* 33,89 ^y^gor^fjl byfryd gan yr offeryoaq yn awgrymu i ni ein bod gerllaw gwlad o, ddeadelk-edd. Y mae yn tyria yn miaen tua'r hwyr, ac y anae y defaid yn cael eo yn nghyd gan y bagetliaid, ae yn cael eu harwaln yn araf trar ffynonau cyn rhoadi en "Unaln i orphwys am y nos ar lethrau y mynydld- Oedd. Y mae y felodedd yn anadla heddweh, tta y mae y cyagodion yn ymeanga gyda mach- ludiad yr haul. Yn mhen onyd, Cybiwn ein boi yn clywed tlnciadau gwanaMd y clychsa olafyn ^ystewl yn y pellder, ac yna y mae y cwbl yn «ollol dawel. Y mae y praidd yn gorphwys, a'r oigeiliaid yn eu gwylied yn y tywyllwch, pan angel yr Arglwydd yn dyfod atynt, ac tnewn eiliad y mae y goleuni dysglaer yn Uewyrehl1 ar y ddaeaj? Y mae y tywyllwch yn cael ei ymlid gan wawr o llw nefoiaidd, a'r &wyr yn cael ei ianw o gerddoriaeth. Y mae y cyfeilfant i'r adroddgan, 4 Ac wele, angel yr Arglwydd a o&lodd gedlaw idd/nt,' yn gwnsad I ni delmlo fel pe byddai rhyw la o aagylloa yn ymgasgln yn y pellder, ao erbyn ein bod yn dyfod at y gydgan a^igyiaidd, I Gogonl&ut yn y Goruchoi i Dduw, I yr hwn sydd wedi ei yagrif- ann yn fendigodig, yn benaf fr Ueisiau banyw- aidd, ao yn liawn o felodedd bur, y maa yr awyr fel pe wedi e! ordoi gan weledigaethaa— ^yrddiynau o wyaebaa dysglaer a thynar, y lath a gaxai Fra Angeiico ea darlunio, sydd o'u cwmpaa, a'r pellder sydd yn orlawn o honynt. Y mae yr awyr yn ytadoni gan ysgydwai eu hadenydd wrth or,janu i'r nalli a'r Hall & lleisiau byd arall emyn y gogoniant, ac yna, pan y mae y bngeiliaid ya dechreu amgyffred en llswenydd y mae y goleani yn pylc. Y mae y lleis!au yn i fyny i blith y seri a thywyllwcb yn am- 8ylohynu ochraa brynlaa Bethlehem ond yr oedd y goleaui yn parhaa yn llygaid meddwl y Qgeillald, a swu y ileiaian angylaidd yn *itt clustiau, ac y maent, gyda'r olygfa hon ar eu ?of, yn cychwyn a'r newydd o lawenydd raawr 1 Seion, Iac yn oyhoeddi uiewn rhanau y gân a 8 ywsant gan y cor augylaldd o ddytodiad un a bIJrthaf y praidd fel bagail,' a a charlo yr wyu ya fynwes.' (I'w barhau). .Â-.& t
Be%BSBA, ABEBNANT—OYFARFOD…
Be%BSBA, ABEBNANT—OYFARFOD ANRHEQU. achod yr wyihno3 ddiweddaf, yn y capd Treha' cyta^wf"^ cyfarfod er anrhega Mrs Perrvrn^at hymadawiad a'r lie am Briton rheefad P,Q,rf ^"g086*; ° ^arch ydoedd an- 0 rp r'cWlauiau heirdd mawn Oil Painting brlod, 711 nghyda'i anwyl diweddar hon *'i v Apeharne. Yr oedd y foneddlges Rychwv*™iod EahHfch y rhai cyntaf o wediliU/n/ ad?oW^?CWa0 7 T° W mhob Wwjrd weith,° hyd yr y« rr achoB da yo y lle- Y <f,r_ P ddiathebol felly am el chared- a°«wer i'r oeaadt^K yn^S^yda'1 Uetygarwoh bob ^adeiriwyd ar v lid a y^eiecvt a r eglwys. Parch T T B y' ac%sar gan y gweinldog, y wvA o» f'^aoSj Heolgeryg, gan yr hwn y caf- !wvn»H ,P*rpa80l i'r amgylchiad. Oyf- 4hn»v»« y* anrhe* gan Mr W Moaea, Grocer, *iar„ cadefryda o pwyllgor, yr hwn hafyd a 001161 ^rinweddaa ac haelionus- cwfavf j lopeddiges barchas hon. Yna caf wyd (J. adloniadol mewn adrodd, cann, &o. Iiloyd^aD"rt^ Cor* Un»wd gan MISB Catherine raddtad ^ean_Master Joseph Jones. Ad- chorawrt « Miss Jane Rowberry. Unawd a Master P°mar Thomas. Adroddiad gan Deuawd »*(?« Unawd gan Tom Thomas, iad san T^n r\0aieir a Thomas. Adrodd- t QSL Th^vlea- gan Tom, John, Thwn, Uoawd Jti« Jane Jones. Wadi hyny cafwyd anerchiadaa barddonol gan Tom OfDon, D Jones, a J Barclay. Cafwyd anerchiadaa hefyd gan Ivan Howells, Pavid Jones, a W Barclay. I ddlwedda y cyfarfod caf wyd aiu-fcheiii. Addol- <ads' gan y oor, dan arweii.iad Tom Thcwaas. CyfaiJvwW gan Mr Tom Lewis. Y mae y d4au otat yn haeddu canmoUaeth uebel am ea parod- rwydd bob itmser gyda gw-nhauol achoslon perthynoi i bob modiad da. Yt oodd y cana a'r zdrodd ya ari5c?cb.og, ac aeth pawb trwy en gwaith yn gaamoladwy. Dfweddwyd trwy roddl diolohgarwch t'r cadelrytld ac i'r rhal a wasan- aethasact Gobeithlo y bydd i bob llwyddiant dtlilya Mrs Trebaroe yn ei ehaitref newydd. OYFAILI. Oyftiewidlol oil ya ddiaa Yw mwynderao'r deftwat- hon, Rhyw deimiadau biia, hiraethlon, Sydd yn gyson dan ein bron Wele un o'r gwir ffvddloniaid, 0 Bethesda, Abornant, Yn ymadael, trwm yw'r newydd, a'r lie megodd asawyl blant. Mrs Trehame hoff a roddodd Lawet cyngor ckteil yn hir Yn mynweeaa r eglwye yma, Ac anwylir megys gwb; 'Roedd ei cbalon yn mhob achos, A mudiadaa da y He, Ac egwyddor GrfstJonogol Weitbiat allan is y ne'. Mae eich darlun fel etch hunan, Acigof ddell o'ch ol yn fyw, I'ch olafiatd edrych amo Fel anwylaf waUiddrych gwlw Ac cs i'oh cyrnacgueth anwyl Deuwch etc yn eich hol, Eglwys hotI Bethesda dderbyn Chwi ya gynes idd ei chol. FfarwoJ bellsch, grislion &n\vyl, Ac os &a ohawii yma gwrdd, Ni obeibkiwn gwrddyd eto Ya y wledd addeatu'r bwrdd GwleJd heb ddiwodd ar ddanteithion, Gwledd heb ffarwel bybh yn ood, Yn y nefoedd gyda'r Iesa I drag'wyddol ga.na'! glod. TOM CRWON.
TYLORSTOWN.
TYLORSTOWN. Noa Fawrth, Tachwedd 20fed, cynaliodd pwy]|gor Rhyddfrydol y lie nohod eu cyfarfod, i'r dyben o ddewis oyartychiolwx o'r Ile ar y Cyngor Sirol, set Ward No 5. Wed! llawer o ymddydttan, dacthpwyd i'r peoderfyniad i'r dewisted 100 trwy y fcngel. Neiildnwyd Mr D J Jones, Samnel Jones, a'r ysgrlfenydd, i gyfrif y pleldleiwan, a chafwyd hwv fel v ca»lvn.— Parch J D Hughes 9 Mr James Williams, Caahier 5 Mr J E JoRCis Grocer 4 Mr J Griffiths, Overman 2 MiSfl Wtliiama 2 Mr D Smith, Draper 1 Mr Charles Powali, Cliechwelgher 1 Wedi gweiled safie pob un mewn cymeradwy- aetb, daethpwyd i'r peaderfyniad i osod y trt blae,naf o fiaen y cyfarfod (er i'r Parch J D Hughes a J E Jones gynyg i dyfifU yn ol yn ffafr Mr James Wiiiiams) trwy y tngel.fel o'r blaen. Safai yr all bJeidleislad fel y canlyn,- Parch J D Hughes 9 Mr James Williams 9 &JE Jones 8 Gan fod y drfaa flaewaf yn gyfartal o ran pjeldleisl&n, gosc4wyd hwy drachefn i vote,— Mr Jamas Williams 13 Paich J I> Hughes 12 Felly cafodd Mr Williams y mwyafrif o on, ao etholwyd ef ya aafrydol I sefyll brwydr am y sedd. Anwyl gydweithwyr, No 5 Ward., cymerwch fy nghyagor, a dangosweh i'r wlad fod eich bam yn addfed ax y pwnc, ac y mynwch gadw I fyny e4ch anrhydedd fei bob amser yn y gorphenol. Gwnawn fel y dywodlr, Vote to a man gyda'n dyn, ao na> iydded an llesg yn y llwythau mewn bam na gweithred, ond pawb, o'r lleiaf hyd y mwyaf, ya tynu cledetyf, a neb yn tyaa yn groes. Barn i faddugoliaebh, fech- gyn. GYRUS.
PONTYSWAITH, RHONDDA FACH.
PONTYSWAITH, RHONDDA FACH. Nos Lan, Tachwedd 19eg, traddodwyd darlith gan y Parch J D Haghrs ar 4 Garfield i gynall- ekifo laoscg yn nghapel Hermon (y Bedyddwyr) yn y lie achod. Yr oedd hon y drydedd ddar- lith i'r gwr parchas a'r bugail gweithgar i draddodi yn ei gapel yn cidlweddar. Y dyben mewn golwg ydoedd eanga gwybodaeth ar un llaw, a diddyieda y capel ar y Haw arall. Da geoym ddeall fod ye arocaolon hyn wadi ea sylweddoli gan y dariithydd bydenwog i fesar helaeth iawn yn y gorphenol. Dechreawyd y cyfarfod am haner awr wedi saith, a chadoir- iwyd gan Mr James Williams, Cashier, Tylora- town, yr hwn yn si ddoli Cymrelg a lanwodd el swydd gyda doethiaeb mawr. Wedi iddo agor y cyfarfod mewn araeth fer yn nghanol arwyddion 0 fawr gymeradwyaeth, galwodd ar y dariithydd 1 ddechrea, yx hwn, ar ei eagyniad i'r llwyfan a dderbyniwyd gan y dorf mewn cymeradwyaeth digamsyniol. Deohreaodd y dariithydd ar ei waith yn feistrolgar. Cychwyuodd gydag achau, teidlaa, a rhieni yr Miwog Gasfield, Ar ol ychydig o nodiadau ar darddiad y gair Gar- field, cymerodd afael yn ei destyn, ac yr oedd y gwmdawlad astcd a g&fodd y gwr da yn brawf dlymwad fod ganddo betban ac aid ffwl- bri. Wedl I'r dariithydd gael ael ya amen y ddarlith, cynygiwyd ae oiliwyd diolohgarwch gwresueaf i'r daTlfthydd, a chafodd yr hybarch gadeirydd yr anrhyw aarhydedd. EDMYGYDD.
EISTEDDFOD FERNDALE, Y NADOLIG,
EISTEDDFOD FERNDALE, Y NADOLIG, I Daeth i law y cyf^oaoddiadau sydd yn dwyn y ffogenwan canlynol: Y TraethawcL — Blagor Myfyrdod, Hen Ddysgybl, Credskdyn profiadol, Bleddyti, Apolos, Gwylledydd, Jwas gwlad, Tywysydd y plant, Ilywel Dda, Mab Jesse, Profiadol, Athraw, Bry«icj»- Dysgyb1.-15, 4 1 Acc.'—Modey, Dillon, M.P. -5 I Dalilah yn bradychn Samson,'— TynJal, Diniwed, Abedaogo, Manoah, Difrad, Anti Dagoni, Brifchyll bach y nant, Lief un yn llefahi, cyiyxncleimlwr, Fflangeil, Efryd, Dewi Bach.—12. Y ddaa englyn.—Ystydol, Hen wr blin ar fin ei fedd, Plenydd, Anadl Hydref, Hydrofwr, John Elias, PenHwyd, Gwyddon, Coisen ysig, Awel Hydref, Anianf&rdd, Pererin blin.—1/2 Oyflafan Llanefpdd.—Adlais o'r cwmwl, Hen ffermwr, Oohenaid, Ymgeisydd.—4. Yr Englyn.—Jacob, Lief o'r cysaegr, Jere- miah, Ochertald, Adlais henaint, lselfrydig, Gweddiwr, Erfyniol, Gwylaidd, Addolaf wyf eiddilyn, Amen, Marwolyn, Dwys, Addolwr &c-, Brynian Merddtn, Josua, Ar ei ddealin, Ffydd- log, Hen deithiwr, Difrlfol.-20. Yd WYF &C.J. VOLANDER JONBS.
¡ ICOLEG Y BRIF YSGOL, ABERYSTWYTH.
COLEG Y BRIF YSGOL, ABERYSTWYTH. Yn y rhestr o'r ymgeiswyr llwyddlanas am anrbydedd (honours) yn yr arhoUad a gynaliwyd yn ddtweddar gan Brif Ysgol Llandaln am y gradd o B. Sc., ceir enw Mr. A H Trow, myfyrlwr yn y coleg hwn, yn flaenaf ar y rhestr mewn llysteaaeth (boUmy) yn yr all ddoabarth. Nid oes yr an ymgeisydd wedi oyrhaedd y doa- barth cyntaf.
.MR. D. P. DAVIES. YNYSLWYD,…
MR. D. P. DAVIES. YNYSLWYD, ABEB- DAR, A'R CYNGOR SIROL. Mr. Gol.—Y mae ya wybyddes i'r rhan fwyaf, cs nad 1 holl breswylwyr Aberdar, i'r bonedd- wr cehod gael ei ethol gan gyfarfod rheolaidd o'r trethdalwyj a brcswyllact yn No. 3 Ward, Aberdar, fel person cymwys I'D cynrychioli ar y Gyngorfa Sirol sydd ar fedr gael el ffarfio. Credlwn fod y goelbren wedi disgyn ar berson holiol gymwys i gyflawni y dyledswyddau oblygeas.^ yn nglyu a'r materiou y bwrlada y Cyngor Siiol ymdrin a hwyut. Yn laf, Y mae yn foneddwr sydd wedi ei brofi. Nid newyddian na wyr neb ddim yn ei gylch yw Mr. Davies, ond ya hoUol t'f gwrth- wyneb, y mae wedi trenHo holl ddyddiaa el fywyd yn Aberdar, ac wadi preswyllo dros ystod e\ oes yn Nø. 3 Ward, He y gofym gefn- ogaeth pleldleisiau y brigianwyr nea yn hytrach y ty-ddalwyr i'w osod yn aelod o'r Cyngor Strol sydd ar fin gael eftsef yd la. Oa oes.,anrhydedd yn perthyn i'r penodiad, mynweh sicrhewch y sedd i foneddwr sydd wedi byw ertoed yn y Ward, ac wedi ei brofi yn sound* yn y earn. Y mae yn wleidyddwr goleaedig, yn Rhyddfrydwr gonestf so yn aoghydP'orfiwr selog a sifadwy, G-wyddis fod ganddo syaiad cywir am werth a gwaaanaethanghydffusrfiaefch i'w wlad a'i genedl, a pharchedigaeirh trylwyr i'r palpad anghyd- ffajfioh Gan mai pobl yn mynychu addoldai anghydfforfiol ydyw mwyafrif ty-ddalwyr y Ward achod, y mae yn ymddangos yn eglnr mat boneddwr fel Mr. Davies sydd yn taro {'a cynrychioli. Yn 211, Y mae ya foneddwr dysgedig a gwy- bodns. Y mae dynitin yn tebygu i slogan y mae ansbell ddyn fei stop sydd a mwy o nwydd- au yn y CEan-jstr nag sydd oddimowa, aa ambell i ddyn arall yu debyg i stop ag a fyddo yn brhi o nwyddau yn y ifdnestr- ond a chydawnder oddi mewn; an felly yw Mr. Davies. Ynyslwyd. Yr ydfm yn adnabod rbai a gwell ffenestr, ond ytshyciig iawn a adwaenwn a mwy o Stock yn y siop, ,1>?y»ed yn liai y mae rhai dynion pa fwyaf yr ymgydnabyddwoh a hwynt, ond myned yn fwy y mae erelll, ae un felly yw Mr. Davies. Y mae ei wybodaeth o bethau yn eang lawn, a'i gyfarwydd-deb a materion pwysig ao haufodol yn drylwyr dros beii. At ei wybodaeth chwan- egar ei ddysg Yn 31dd, Y roae yn foneddwr pwyllog. Nid an cynhyifus rhathrog ar at gyfer ydyw Mr. Davies, ond un ystyriol, hytrach yn araf el sfmndiadaa, end ar yr ura Pryd yn an hynod sicr 0'1 fater. Dywed hen ddiarheb Gymreig, 44 Gwell pwyll nag aur." Y mae Mr Davies yn cymeiyd amser i bwyso pethan, ac nid yn rhatbro I ddatgan el f»m yn anochelgar ac heb fwrw y draul. Y mae dynion o nodwedd Mr. Davies yn alircog i gymeryd poen i ddad- ddyrjsa inatsrion cymhlethed'g, ac yn fedros i gario aSan gynllaniaa heb fod camsyniadaa gwseth yn dilyn. Bydd gofyn cael dynion call, pwyllog, ar y Cyrgor Sirol, ac un felly yw Mr. Davies. Yn 4ydd, Y mae yn foneddwr sydd yn rneddn algon o aaser i'ch gwasanaethu. Gellwch featro y bydd eisiea boneddigion felly ar y Cyngor Slyol. Y mae Mr. Davies, fel y gwydd- om, raewa ffordd y gall roddi ei amser, ac os yr etholir ef, y mae yn afcr o roddi cymaint o am ser ag a iydd yn ofynol i gyflawni dyledswydd- au ei swyddogaeth, fel aelod o'r Cyngor. Yr ydyia yn adwaen Mr. Davies yn ddigon da I wybod ei fod yn foneddwr ag sydd yn holiol fyw i'r cjrfrSfoldeb yn nglyn ag unrhyw swydd yr etholir Mdo. Y mae mewn amryw o swyddi a safleoedd yn awr, ac y mae yn ffyddlawn gyf- lawni v rivl^swyddaa a berthyn iddynt heb foddraoh i, ohadw atwr. Gwelthk) vn dclistaw yw ei arier. Yr ydyoi yn argyhoeddedig fod yn anhawdd cael bonedidwv mwy oym-ieya na Mr. Davies i eiBtedd ar y Cyugor Sirol. Galiem ychwanegu, ond rhag ofn blino eich darllenwyr a meithder, terfynwn, gan ofyn i drethdalwyr No. 3 Ward i rot ysijyriaefch i'r hyn a ysgrifenasom. Os y gwrmnt, nid ofn wn y eanlyniawi. Aberdar. SYLWEDYDD.
.RHANDIRMWYN.
RHANDIRMWYN. Cynaliodd cymdeithas ddirwesfcol y 116 achod ei chyfarfod misol yn Sateen (M.C.), Tach. 23.. Dechreuwyd trwy gana emyn, a darllonwyd rhan o'r Ysgrythyr a gweddiwyd gan D. Jones. Yna dewiswyd C^dben Cates, Nantymwyn; i lywyddn y cyfarfod, yr hyn a wnaeth trwy gyf- arch y gynulleidfa, a diolchodd am yr anrhyd- edd cedd wedi e! gael ganddynt, sef cael Uyw- yddu mewn cyfarfod sydd yn gallu gwnead oymalnt o ddaioni yn ein gwlad, yr hyn beth oecVl yn galla ei brofi ynddo ei hunau. Yr oedrf ef wecii dorbya liawer o los wrth fod yn llwyrymwrthodwr, nid vn nnig oddiwrth y ddiod f iddwol, ond hefyd oddiwrth y tybaco yr oedd yn teimlo si hun yn fwy iach ac yn gryfach o ran ei gorff, ao yn fwy tawel ei gyd- wybod pan yn ceielo addoli yr hwn a'l gwnaeth. Yna ton gan Nantymwyn parti. Araeth gan Mr L Rodric, Butler C. Davies. Ysw., Neuadd Fawr (er fod y dyn ieuafnc uchod heb dad ua mam, teilwng yw dweyd, fud y boneddwr ochod a'i briod wedi gwnend rhan y cyfryw iddo), yn Sassneg a Chymreig, ar Wa&trafE a pherygion y faacach feddwol, yn nghyd a dyledswydd pno- ffeswyr crefydd, yn ana.d neb, i'w g-vrthsafyll. Siaradodd yn feistrolgar iawn am ddeugain mynyd. Y mae ya aelod gyda'r Bodyddwyr yn Seioo,^c^H_vdyin yn petruso dweyd fod iddo duyfoaol dysglaer. Llwyddiant iddo, ijoedd ein calon i wneud daioni. Canwyd ac adroddwyd amryw ddarnau.—GOH.
CWMAFON.
CWMAFON. Nid mynych y gwelir yr enw achod a'r am- gflchoodd yn y DARIAN. Wn i ddim pa un ai gweled yr hen Gwm ya rhy ddfsylw, nea ddifFyg chwaeth yn ei leraorion diiit ydy w yr achos 0 hyn, oud gan nad pa un o'r ddaa, dywedaf yn hyglyw fod Owmafon yn teiiyrsgu cymaiat o sylw ag unrhyw gwm arall drwy Gymru. Yn fy ugolwg i, y mne yn an o'r cymoedd hyny ag sydd wedi ea hant'arwoli yn ystod y deng mlynedd ar hioa!rt diweddaf, am ei foes- oldeb a'i greifddoldeb, 800 ar y Haw arall ei weithfaoedd eang a chostfawr, megya glo, haiarn, efydd, ac alcan, pa rai sydd yn myned yn mlaea ya hwyims bob dydd o'r flwyddyn. Gwel y darllenydd fod yma ganoedd o deala- oedd yn dlbyna ar gynyrch y Cwm. GaHwn ddweyd fod canoedd yn dibynu ar y gwaith alcan yn unit" canoedd erelll ar y gwaifch haiarn, canoedd eto, o bob gradd, yn y Steel-works a adeiledir yma, a chanoedd erelll yn dibynu ar y gwaith efydd (Copper-woiks); heb son am y gwaith glo, yr hwn a reair i drl dosbartb, sef Pontrhydyfos, Tewgoed, a Chwmafon, a chan- oedd yn gweithio yn mhob un o'r tri, heb son eto am y caooedd crefftwyr a berthynant i'r Cwm yo gyffredinol. Y mae hefyd ya y Owm bed?nnf ysgoldy, sef Oakwood School-room, IPontrhydyfan In- fants School-room, a'r Waun Tymaen Boys School-room, Cwmavon, ac eto ysgol i'r meroh- ed yn unlg)ar Pencae, Cwmafon. Y mae dau o'r cyfryw, aef Oakwood, a'r Boys Sohoel-room, yn ddau adellad eang a chyfieas yma. Y cynelir ehi helsteddfodau a'n cyngherddau, y than fwyaf o honynt; ond hyn sydd yn dyryau meddyliau canoedd o bobl Owmafon, i ba Ie mae'r arian a delir am fenthyg yr ysgoldal yn myned ? Pe dygwyddai i Ymneilldawr ofyn am ea benthyg, byddal raid Iddo golli dlwrnod o waith i gerdded; elai yn gyntff, er bod yn ddi- gon gosfeyngedlg, i'r office, at un o'r Common Clerks; ac wrth gwrs byddai raid iddo foes- gryma hyd y llawr, er parchu'r swyddog hwnw, nea feallai yr elai ei damald bara chaws 1 rhyw- un arall. Wedl Uawer o ddefodau ac ystam- lau gyda'r cyntaf,^caiff el ddanfon at y llall wedi hyny bydd vhald Iddo fyned at y prif oruchwyllwr; wedi moesgryma eto i hwnw, feallai y bydd yn rhaid iddo fyned 1ft ei anion at y ficer yoo bydd ya rhaid iddo roddi yr holl iaaylioj) acooaa a djpbeu y cyfarfed a'r pryd a'r modd y c/Helir eI; wel, fe I wydda Vw gaeVyn awr ynte hold on a bit, y mae wedi bod gyda phedwar neu bomp, yn dadlea ei achos yn Saes- neg, ac wele ef yn gorfod dechren gycto'r cyn- taf ebo. Y tro yma, bydd raid iddo fyned ditwy atholiad, Beth ddywedodd Mr so and so V a Mr so &nd so.' Bfdd ichald iddo yn awr atab gyda'r dtfrlloldeb mwyaf, yna bydd rhaid tddo arwyddo el enw ar y Ilyfr mawr, el fod ef I fod yn gyfrifol am bob aaffawd ddygwydda yn ystod y nos waith a chyda Haw bydd rhaid iddo dalu 10s. am el fekthyg. Gofynaf yn ddifrifol, Pa- ham y mae mwy o bawl gan ya yn yr ysgoldal na'r Ymneilidawyi 1 A ddylal y fath beth gael el eddef 1 Psvy sydd ya talu trenliaa ein hyagolion ? Ai nid y canoedd gwelthwyr oaled sydd yma 2 RJae n eltbaf gwir fodyn rhaid cael pwyllgor yn nglyn a'n hysgol- ion, a dylai i cyfryw befaoaan a flfarfiaot bwyllgoraa fod yn ddysion meJcus a deall- gar. Wel, pabam na wnawn ni, fel aweifchwyr, ein gorea dtva gael rhai o'n gwefnidogion a'n dynion gotea i drefnu a chadw ein hysgoiion. Pa un ai pl&nt Bhyddfrydwyr, ynte blant y Ceidwadwyr gelr faosocaf ym ein hysgoiion 1 Beiddiaf ddweyd mai plant Rhyddfrydwyr ac y mae yn warth 1 ni, fel pobl Cwmafon, na faas. ai Rbyddfrydwyr ganym i reoll ein hysgoiion. Ond yr hyn fyddai yn gaffaeliad i'r Cwm, yn ol fy marn i, fyddat cael Bwrdd Yagol (Board School) i'n plant,* yna cawn drefna yr hyn sydd yn angenrheidiol ein hunain. Cymaint a hyna y tro hwn, cewch ragor eto os Byddaf byw ac iach. Yr elddoch, &o., SHONI.
MARDY, RHQNDDA FACH.
MARDY, RHQNDDA FACH. SILOA I-IALL-CYFARFOD Y MADA WOL. Nos Wener, Tachwedd 30ain, 1888, yn y nenadd achod, sydd mewn cysylltiad a chapel yr Anni- bynwyr, cynallwyd cyfarfod ymadawol, a dy- muno yn dda i John Rhys Davies a'i deula, y rhat sydd yn gadael y lie am Victoria, Awstraiia. Y mae gwrthddrych ein hysgrif wedl bod er y cychwyniad yn ua o'r ffyddloniaid gyda'r achos goreu yn y lie—yn athraw da a ffyddlon yn yr YagoJ Scl, ac yn ddiacon gwir gymeradwy er ys blyniddoodd. Yr oedd bob amser yn barod i wnead el raD, a hyny gyda'r addfwynder a'r sfcrfoideb mwyaf. Penderfyn- odd yr eglwya ochod ea gwobrwyo fel tenia a detholiad o lyfran, fel arwydd o'i pharch a'i serch tuag atyrt, pryd y daeth amryw ganoedd yn nghyd. Etholwyd Dr. Griffiths, meddyg parchas y lie, rr gadair. Oafwyd araetk rag- orol gan y doctor dysgedig ar y pwys o fod yn Eeddianol ar gymeriad da, a'r golled fawt 1 gymdetthas o golll y fath o'i mysg bod y fath gyfarfod poblogaidd yn arddangosiad o'u barn a'u parch I Davles a'i deulu. Canwyd 4 Bydd yn benderfynol,' gan George Jones, yn hwylcs iawn, a chafwyd areithiaa gan D. Isaacs a D. Price, diaconlaid, a D. Ffrwdwen Lewis, Caerdydd. Wedi hyny galwodd y llywydd ar y Parch. J. Henry, y gweinldog, i aorhegu Misses Eleanor Ann a Mary Davies, a phob o'Veibi hardd, ac Evan Davies, eu brawd, a llyfr ar y testyn gwir bwysig 4 Pedwar cyflwr dyn.' Pan yn eu cyflwyno anogodd hwynt ya y modd mwyaf her iddynt barhau yn ddidroi-yn-ol yn ffyddlon i'w hymrwymiad crefyddei. Arelth- twyd gan J. Miles, is arolygwr glofeydd y Mardy, a LI. Williams can, 4 Cymru Fydd,' gan Evan Jenkins; adroddiad, gan Master John Frances Davits can, 'A ydyw dy galon. yn teimlo,' W. Evans can, ( I fyty fo'r nod,' Morgan Jones. Daetbpwyd yn awr at brif aoican y cvfarfod, sef gwobrwyo Mr. a Mrs. John Davies a'r llyfrau canlynol —Gweithlau y Parch. Ddr. Owen Evans, Llandain, Dam- megion Criat,' 4 Gwyrthian Crist,' 'Oriau gyda'r lesu (dwy gyfrol), 4 Oriau olaf y Gwaredwr,' a llyfr Hymnau hardd. Cyflwynodd eu gwein. [dog hwynt Iddynt yn nghanol teloaladaa dwys, ic wrth derfynu auroddodd y penillioa can- ty aol :— Deak- anwyl, daeth yr adeg I'ch cyfelllion gwrdd yn nghyd I arwyddo cyfeillgarwch, A dymuno'oh ffawd y byd Pan yn gadael gwlad etch tadaa Am Awstraiia enwog draw, Nid dymnnol yw ffarweHo— Auhawdd ydyw ysgwyd Haw. Nid er boddio gwyllt gywrelnrwydd, Nid er dianc am rhyw ddrwg, Nid am noddfa rhag gofynioa Deddi eich gwlad a'l ddirfawr wg Nid am hyny yr ewch allan, Ond eioh nod sydd owah a gwell, Er mwyn iechyd dyna'r achos Y dymanwch wlad mor bell. Pob rhyw lwyddiant a'ch dUyno Wrth antario deulu mAd, joebyzi, cyfoeth, a phob cysur Gaffoch yn eich newydd wlad Na foed nnrhyw gwban chwerw, Na foed unrhyw boentis groes, Mwyach yn terfysgn'ch calon, Hyd nes machlud haul, eich hoes. Yn nghanol dagraa a thelmladau drylUedig, diolchodd John Davies droato ei hun, ei briod, a'r tenia, am y rhoddlon gwerthfawr. Yn uesaf cafwyd penUlion ar g&n yn llawn o ddyman- iadau da i'r cyfeillion gan Eos. D&r, cydgan y rhai oedd fel hyn :— Mordalth hwylus, dawel hapuB, Yw ein gweddi'n wir, A boed nawdd y nefoedd drostynt Fyth ar for a thir. Wedl hyny cafwyd areithiaa gan G. Edwards, ysgrifeaydd yr eglwys, a Daniel Vaughan Lawis, yr hwn sydd wedi bod am gryn dymor yo Awstraiia. Cafwyd cryn ddifyrwch wrth ei glywed yn adsodd am. y 4 new chum,' yr enw a alwant ar y newydd-ddyfodiad. Canwyd gan B. Lewis, a chafwyd araeth gan DI. Morgan. Cyflwynodd Miss Arthur, ar ran ei chyd- atbrawesau ac athrawon yr ysgol ddyddiol a'r plant, writing desk a work box hynod o hardd i MIss Eleanor Ann Davies, fal arwydd o'a serah taag ati. Bo Miss Davies ya athrawes am gryn amsar yn ysgol ddyddlo1 y Mardy. Talwyd diolchgarwoh gwresog i Dr. Griffiths am lywyddu, ae t bawb a gymerodd ran yn y cyf- arfod, a dlweddwyd trwy gana 4 Hen Wlad fy Nhadau,' Eos Dar yn cana yr unawd ac yu arwain. Ein gwir ddymuciad yw ar i Mrs. Davies gael ei hadfer I'w chynefinol iechyd, ac fddynb gael glanio yn ddyogel yr ochr draw. Bydd hiraeth mawr o'n colli ya y Mardy. Y FEIBL GYMDEXTHAS—Ba Dr. Cynddylan Jones yma nos Iau diweddaf fel dirprwywr ar ran y gymdeithaa uohod am y tro cyntaf. Cyfarfa pwyllgor y gyngherdd er pwrcasa y book case i ddal Ilyfran y gymdelthas yn y Ile. Yr oedd y Doctor a Mr. Thomas, cadelrydd y gangen, yn y ddarllenfa am haner awr wedi chwech, pryd y darllenwyd^anerchiad rhagorol fel llongyfarchlad I'r Dootor dyagedig ar el benodlad fr øWfdd bwysig I fod yn orachwyliwf i'r gymdeithaa fythenwog a rhagorol aehod, gan Eos Dar, wedi ei arwyddo hefyd gan Mr. D. Edwards, cadelrydd, a J. Francis, trysorydd. Diolchodd y Doctor yn gynes am y dyman- iadaa da, a mawr ganmolal drlgolioa y Mardy am en brwdfrydedd a'u sol drts air Dov, trwy en bod wedi pwrcasn y fath ddodrefnyn hardd i'w gadw mewn fatal. Am saith o'r gloch, yn nghapel y Bedyddwyr, cynallwyd cyfarfod cy- hoeddus, pryd y llywyddwyd gan G. Thomas, Ysw., cadelrydd y ganghen. Traddododd Mr. Jones araeth allaog a hyawdl ar ran y gym- deithas, gan daer erfyn ar i bawb oedd yn y lie i barhau yn flyddion yn ea oyfrnnfodaa, oblegyd fod galw am gynorthwy yn gymaint yn awr ag crioed. er fod y Beibi wedi ei gyfieitha I 280 o ieithoedd, fod yna 2,720 o leithoedd. eta ytt aros heb yr an Beibl ynddynt. Y mae y gwaith yn fawr, ond mor wired a hyny, jr mae y Afelstr mawr wedi dweyd y bydd yn atct o Iwyddo. Bydded i ninau un ac oil wneud ein rhan a'n goreu o'i blaid. RISIABI.
TRECYNON A'R CYNGOR SIROL.
TRECYNON A'R CYNGOR SIROL. Mr. Gol.—Canlatewch I mi yn eich rhifyn hwn o'r DARIAN wneud yofaydlg sylwadau ar lythyr a ymddangosodd yn eich newyddiadur am .Tachwedd 22ain, gan ohebydd a eUw ei hun yn Radical. I Yn ei lythyr dywed fod yma ddosbarth o bobl nad ydyw yn ddichonadwy en desbartha. Eithaf gwir; nid yw gweithwyr Trecyt;on a Hirwaon yn golygo cymeryd eo doebattha fel y mynai Ractic&l' iddynt fod ychwaith, oblegyd y maent yn penderfynu dychwelyd y personaa mwyaf profiadol, addaa, a chymhwys yn aelodaa ar y Cyugor Sirol—yn ddlystyr o'a golygtadau ar faterion politicaidd, cyhceddus, a Seneddol. Onid oedd yn Hawn bryd i ni fel trfgolion Trecynon a Hirwaun i ano a'n gilydd ac ymddeffroi pan oeddem yn gweled gweddiilion y Caocns yn son am lanw mwyairif y wards a twroeaod trachwantus, a bar-gyfreithwyr uchelgeisiol ? Ond y mae y aymodiadaa y mae y gwelthwyr wedi wnead ar y 4 Cness Board' lleol wedi bod yn effelthlol a phwtpMol i'w cadw allan y tro hwn eto. Pa beth allai y dcsbaith hwn waand dros dretto- dalwyr y lie ? Pa gydymdeimlad all fod gan y dosbarth hwn at y dosbarth gweitbiol ? Y mae y rhanbarth hwn, sef y No. Inward, yn meddu yr hawl o anfon dau aelod i'r Cyngor Sirol, ac feHy rheoir y ward yn ddaa ddrsbairth pieidleisfol (polling districts), sef rhtf 20 a 22, felly saif Syr William Thomas Lewis, Maerdy, dros un dosbarth o'r ward, a Mr Rhys Hopkin Rhys dros y dosbarth arall; felly an bleldlak fydd gan bob ethol wr dros nn ymgeisydd. Yn awr, Mjr. Gol., deown tit yr hanes a rydd Radical am y cyfarfod cyhoeddus yn nghapel y Bedyddwyr, Heolyfelin-am y termau anrhyd- eddtts, chwaeth, a choethdor yr faith a ddefn- yddiai, nid wyf yn ymostwng i'w beirniado yn mhellach na nodi yn fyr eo bod ya faith bur deilwcg o ardal marchnadle byfegod Billings- gate, Inea Whitechapel, Llundain. Dywed fy mod 1 wedi oynyg yn y cyfarfod nad oedd a fyno politics a tretha. NI wnaethem i an oynygiad o gwbl yn y cyfarfod. ond gofynals i'r dariithydd, Mr. George (nid George y cadelr- ydd coder), ar ol iddo orphen ei sylwadau, os gwnai efe egluro* i'r cyfarfod pa le yn y ddeddf (Act) yr oedd ef yn cael ei gyfiawnhau droa dd weydfyn y ddarlitb fod gan y Cyngor Sirol hawl i bromoto Legislation; fy mod i yn gweled y gallent opposo Bills in Parliament oud nad oeddwn yn galla oydweled a'r lliw politicaidd yr oadd ef yn dynu as wahanol adranaa o'r ddeddf. Dyfynaia eirlau A. D. Berringer, Ysw., Cadeirydd Sessiwn Chwarterol swydd Fynwy, a Bowea Rowlands, Ysw., Q.C., ar y pwnc, ao hefyd cyfeirlais at sylwadau a wnaeth Mr. Gladstone ei hun ar y ddeddl yn un o'i areithisu bythgofiadwy yn ei ymwel!ad diweddar a Birmingham. Y mae yo wir hefyd i mi hon! nad oedd hawl gan y Cyngor Sirol I wrthwyn- ebu 4 Bills,' oedd yn cynwys pynciao o natar boliticaidd cyhoeddus, ond yn unlg bills o ystyr arianol a gweinyddol (financial and adminis- trative) perthynol i'r Six-bitls a fyddo yn marn y Cyngor a thuedd ynddynt i niweidlo budd. ianaa y Sir neu rhyw: barthau o honi. Dy- wedwn er enghralfft pe ceisid dwyn nen wneud cangen o reflffordd Ilea gamlae t niweidlo rhyw dref :Den ranbarth arail o'r Sir. AteWad Mr George oedd, y gallai deuddeg Cyngor Sirol Cymru gyduno i ddeisebu dros wahanol ys- grtfau getbrony Seuedd. Nid felgwleldyddwr y mae Syr W. T. Lewis yn sefyll fel ymgeis- ydd nid ydyw ef wedi arfer ym wnead a 4 party politics' yn yr ystyr y rhenir pleidiau gwleid- yddol gan 4 Radical.' Dywedaf Mr. D A. Thomas, A. S., yn adeg etholiad Seneddol ddiweddaf Merthyr ac Aberdar, na wyddal efe yn y flwyddyn 1880, pan oedd ef yn gefnogwr i Syr W. T. Lewis, ei fod yu Geidwadwr. Dy- wed mwyafrif dosbarth gwetthiol Aberdar, os ydyw yn'.Geldwadwr, mai Ceidwadwr da iawn ydyw. Saif ef fel ymgeisydd o brofiad mas- nachol eang, ac iel pleidiwr cynlldeb yn nglyn a dygiad allan oruchwyllon y air, a dywedaf hyn, Mr. Gol., pe dychwelem ymgelawyr yn aelodau o'r Cyngor Sirol yn ymrwymo en hanafn dros gynildeb, yn lie seinlo shibboleth y blald hynlnen y blald arall, y byddai lies union- gyrchol yn dellliaw i'r etholaeth, gan y byddai beichiau y trethdalwyr yn cael eu hyagafnhau. Trecynon. HENRY RICHARDS (Cwmbwrla). [Yr ydym yn gobeithlo nad yw mwyafrif gweith- wyr Rbyddfrydol ac Anghydffurfiol dosbarth- iadan Treoynon a Hlrwaun o'r an farn a Henry Richard ar y pwnp o gynrychlolaeth y Cyngcrrau Sirol. Gwell genym ni gymeryd barn a chyngor prif Ryddfrydwyr goleuedig tg a chyson Cymru a'r wlad ar y pwnc, y rhai a godant en Ilef am gystadln am bob sedd, ac na fyddwn yn gwneud ein dyledswyddau fel Rhyddfrydwyr ac Ymneilldnwyr os na wnawn ein goreu yn y cyfoiriad hwn. Cofier fod genym gymaint o barch f'r ddau foneddwr y cyfeirir atynt a nab pwy bynag, aa at bawb a saif at ac a ymddyga yn unol a'i egwyddor- ion beth bynag a fyddant; end tra yr ydym yn credu mewn egwyddorlon ein hunain, ein dyledswydd ydyw sefyll atynt, a gwetthreda yn anol a hwynt, nid rhag ofn cosp, na golwg am wobr, onide gallasem fel ereill ei gael lawer gwaith. Y mae pob Tori, fel y dylat, Ie, ac heb elthrio Syr William Thomas Lewis, wedi arfer gwneud, ao yn gwneud y dyddiau presenol, pob peth yn eu galla I ddychwelyd i'r Cyngoraa Sirol ddyuion o'r an ddaliadan politicaidd a hwythau, a dyledswydd pob Rhyddfrydwr, cs oes egwyddor yn perthyn iddo, ydyw gwneud yr an peth, or bod llebanod bradychlyd laaws yn ein plith,i)el y profwyd yn ddiveddar. Rhyddfrydwyr Anghydfforf- iol Trecynon a Hirwaan, ymladdwoh dros elch egwyddorlon, Y mae eich tadau o'ch blaen wedi ymladd a bnddugolfaethu, cantya. wch ol ea traed, a pheldiwch bod yn lwfrwyr llebanllyd, yn oeisio gwasanaetha Duw a mamon, fel y ceisla rhai.—GOL.]
PLWYF PENDER YN A'R CYNGOR…
PLWYF PENDER YN A'R CYNGOR SIROL. Mr. Gol.-Cantatewch i mi ychydig ofod o'ch newyddiadnr poblogaidd, fel y gallaf ddangos i'w iuosog ddarllenwy* pa iodd y mae pethan yn ymsymud yn y plwgf uchod mewn perthynas a'r Cyngor Sirol. Oynaliwyd cyfarfod o efchol- wyr, nos Lan cyn y jdlwoddaf, yn long room y Bodwigiad Arms, gyda'r amcan o benodi person cymhwys a chyfaddais I gynrychioll y plwyf ar y Cyngor. Etholwyd Air. Thomas Jones i'r gadair. Rhoddodd y boneddwr parchns hwnw eglurhad helaeth a chanmoladwy ar y gyfraith newydd. Siaradodd amryw bersonau ereill hefyd yn rhagorol ao i bwrpas ar y priodoldeb o ethol Rhyddfrydwr pur, dldwyll, a thrwyadl, a gwnawd penderfynlad unfrydol fod y cyfarfod hwn yn penodt Rhyddfrydwr I gynrychioli y plwyf ar y Cyngor ac os deual unrhyw Geid- wadwr i'r maes i godi gwrthryfel, fod y frwydr i'w hymladd ar dir gwleldyddol. Yna rhodd- wyd y oyfarfod yn agored i unrhyw etholwr gyayg unrhyw berson cymhwys ac addaa i'r swydd, pryd y cynygiwyd dan, 86f Mr. Wm. Williams Bryn Cynoo, a Mr. D. Evans, grocer. Rhoddwyd y ddau gerbron y cyforfod, a phleld- leislwyd, a chafwyd mwyafrif o blaid Williams. Cynallwyd oyfarfod hefyd yn Nghapel y Bedyddwyr, Penderyn, gyda'r un amcan. Ba dan ymgeisydd gerbron y cyuriod hwn eto, sef Mr. Jenkins, Trebanog, a Mr. WilUams, pryd y pleidlebiodd y mwyafrif yn y cyfatfod hwn, yr an fath a', oyfarfod yn Hirwaan, o blaid yr un I gwron. Fel y sylwasom eisoes fod mwyafrif y plwyf wedi pleidleisio droa Mr. Williams, ao yn fngwyneb hyn gofynwyd I Mr. Jenkins pa lwybr ^a fwriadai e'fe gymeryd, pryd yr atebodd ftibchard Morgan, 'nawr; yr wyf yn sefyll/ Fetty, chwl welwch, Mr. Gol., fod brwydr I gymeryd lie, ond digon fcebyg na fydd ya frwydr boefch lawn, a hyny am y rheswm fod cymaint o wahaaiaeth yn ngallaoedd y ddaa gadfrldog, a'r gwahaniaeth dirfawr sydd yn l rhifeda milwyr y ddwy fyddln, ten to one fel y dywed y Sais; felly, gyd-etholwyr, y mae y daioni a"r beniiithion yr ydym wedi eu mwyn- hau oddiar law Mr. Williams, yn galw yn uchel arnom i ymarfogi a gwneud quick despatoh ar y -geiynion. Y mae yn teilynga ein cymeradwy- aeth uchelaf a'n pieidLeisiau. Fel meistr gwaith, y mae yn fanrhydedd Iddo fod y fath gymeriad yn cael ei drosglwyddo iddo gan el weithwyr. Y mae yn Rhyddfrydwr par, ac ya arweinydd dewr I r blaid Rhyddfrydig, ac wedl llafurio cymaint a neb yn mnrdeisdref Me/thyr droe ei egwyddorion. ETHOLWR.
NkJPARCH. W. POWELL, ABERDAR.
NkJPARCH. W. POWELL, ABERDAR. I Y mae yn dda genym alia hysbysu fod y aini-dog ieusno a chymeradwy hwn, wedi toisoedd o weodid a methiant, wedi ei adfera e ran iechyd fel I alia ymgympryd a gwaith y weinidogaeth, ac y byddai yn dda ganddo adnewyddu y cysylltiad hwnw fn rbyngddo ae ami I eglwys y bo raid iddo ef siomi yn herwydd v J misoedd sydd wedi myned
BfiN^3 HYNOD, OND GWIR.
BfiN^3 HYNOD, OND GWIR. [PARHAD.] Mae llawer lawn o bethau rhyfedd lawn yn dygwydd yn fynych. Pan yn dyfod oddiwrth fy cgwaith, gofynai un o'm cydwelthwyr, 4 A wyddcch chwf, boya, pwy sydd yn cael ei gladda heddyw.' Na,' meddai rbai; Gwn,' meddal ereill. Ond dywedala luau fod y ffordd yn rhy bell i gerdded. 0,' meddai, ti gal dy gario.' Cytonasom ar amser, ao ymaith a fi er bod yn barod erhpa yr amser apwyntiedig, Gwiagais yn y besirof cloth, Oxford shoes, sanaa gwynion, box hat, orysgwyn, over coat ar fr mraicb, a silk wnkrelta Ita fy Haw. Mewn gwirionedd, yf oeddwn vp to the hmocker. Pan yn barod, off a fi. Arosais am awr i ddysgwyl y cerbyd, hyd nesy gofynodd rhy wen, 4 Beth y'ch chwl* yn aroa.' 40,' meddwn, 4 am hwn a hwn.' 4 Yr anwyl jfach, y mae wedl myn'd.' 4 Myn'd yn wir, meddwn. Holais i'r aohos yn fanwl, er gweled a oedd y peth felly, a chefais mai gwir oedd y gair. Dyma y steam i fyny fuU pressure, a gartref a mi fel dyn heb ronyn o ras na phwylL 4 Wel, wel,' meddai y wratg, 4 faoch chwi fawr o amser yn dyfod yn ol. 'Y mae hyny wedi dygwydd cyn myn'd,' meddwn inan. NewidlaU fy nillad, ao aethum i'r gwaith. 4 Hallo, aeth- ooh ohwi ddim gyda'r boys ?' 4 Pa fodd y gaUaswn i fyned gyda'r boys pan oeddynt wedl myned a finau ar ol.' Tro lied frwnt oedd hwna hefyd, Ie, digon brwnt ac nisgwyddwn yn lawn pa an ai mewn tostari ai mewn gwawd y gofynwyd i mi. Ond beth bynag am hyny, aethum allan, ac mi lefais, a dywedais na fuasai beadith byth yn dilyn y tro gwael. Feliy y bu daliwch sylw eto. Yn mhen llawer blwyddyn ar ol hyny, daeth fy anwyl fam i ymweled a mi, ac meddai, 4 Beth pe bawn yn myned I weled dy frawd ?' 4 Ie wir,' meddwn inao. Ac ymaith a hi. Dylaswn ddweyd hefyd im gwralg fyned gyda hi. Yr oeddwn yn telmlo fod y fiordd yn mhell iddynt gerdded yn ol, yn enwedig fy mam, o herwydd ei hoedran. Dy- wedais wrth y gwalch uchod, yr hwn a'm twyll- odd o'r blaen, 4 Wyddost tt pwy sydd yma ya awr?' 4Na wn,' meddai. 'Mam,' meddwa inan. Taw p'le mae hi ?' Yn nhy fy mrawd y mae hi heddyw, ond y mae yn dyfod yma heno.' 4 Nid cerdded,' meddai yntan. 4 Ie, os na chaf fodd i'w charlo.' Yptan, fel arfer, a dweyd y gwir, a ddywedodd, 4 Deuaf a'r trap i'w DO).' Cytunasom ar yr amaer. Ymaith a ni,-trl mewn rhif, sef y mab, mlnau, a'r cerbydwr. Ar y ffordd wrth ddychwelyd, oymerodd damwain le ac yn wir, bo arnaf ofn fod thai a honom wedi derbyn niwed mawr. Torodd y cerbyd yn ddaa, a llusgwyd y cerbyd- wr ar hyd y llawr am lawer o ffordd. Yr oedd mam yn y naiil fan, a'r wraig yn y fan arall; dim ond y mab a mlnao oedd yn y rhan arosol o'r cerbyd. Ond myfi yn unlg oedd heb gael braw a dychryn. Yr oedd rhai wedi eu olwyfo, a chroen bralch mam wedi codi fel rhyw ddara o frethyn. Teimlals i'r byw pan welals hyny. Yr oedd fy nghyfalll, y cerbydwr, heb groen ar ei ddwylaw nalt glaniau. Pan aethum ato er et gysuro, daufonodd fi yn ol ar unwaith I edrych am ereill ao yn wir, efe ef hun oedd y gwaeth- af o lawer. Mae yn rhaid ei ganmol; nid yn ami y ceir gwell temper boy nag ef. Efe ae ereill aeth a fy Iadla-rubber Coat i I'r pawn- shop, meddent hwy, am i mi beidio tala. Ba yno am fisoedd, ac nis gwyddwn pa Ie yr oedd elthr credwn fod rhyw leidr wedi cymeryd ei gofal. A ganlyn i'w cynwyalad y bill. Onid yw yn dda bernweh chwi ? My dear lady who Hires at the hill, I beg to present you with this little bill For your husband's coat which Is on the nail, With Solomon, son of Israel; He promised on on the highway A shilling to spend, which. he would not pay So we pawned his coat without delay, And dsank to his health the very day. Mae blynynyddaa lawer oddiar pan gymerodd hyn Ie, ao y mae pob an a fa a llaw yn y joke yn fyw hyd y dydd heddyw, a rhai wedi dringe i sefyllfa dda iawn trwy eu gwelthgarwch. Llwyddiant i bob un o honynt yw dymnniad fy nghalon. N Dim ond melldith sydd mewn rhai dynion ac yn wir, nid oedd neb yn waeth na mi, pan gartref gyda nhad a mam. Un diwrnod, pan nad oedd neb gartref, aeth rhyw dramp i'r ty, ac aeth a llawer o ddillad 1 ml ymaith gydag ef, ac ni-wel wyd mWy o honynt. Ychydig amser ar ol hyny,—^peth syn hefyd os nad oeddwn yn cana, canys byddwn bob amseir yn gwnead hyny, yn enwedig pan yn agos i gartref,— gwelwn mam, a fy mrawd bach gyda hi, ychydig beilder oddiwrth y ty. Yn awr am wneud jdk a mam, meddwn; ac yn ol a fi trwy yr ardd, ac i'r ty heb wybod i mam. Tynais y dillad allan bob cerpyn, a gosodais hwynt dan ddillad y gwely. Yna aethum I'r heol, a dechreuais ganu. Gelwais ar mam, a gofynais iddi pa beth oedd yn wnead yn y fan hono, pryd yr atebodd mal gwau sanau yr oedd. Deuwch, er mwyn i mi gael bwyd, meddwn, ac arosais hi er mwyn iddi gael gweled y drws yn agored. Wel, wel,' meddal, 4 pwy sydd wedi agor y drws.' Haerwn ninau nad oedd wedi cael el gauad, neu y baasal ar gau yn awr. Wedl myned i mewn, a gweled y lie Mp side dowa, a fy nillad inau ar goll, dechrenals ruo fel Ilew. Os oedd fy nillad gorea wedi eu lladrata, hn- aswn yn dodi y ty ar din, Ond ni buwyd yn hir cyn i'r hen wraig ddeaH mai fi. oedd y lleidr. Cafodd afael yn fy ngwallt, a chefafa Welsh drilling dda, fel na fu chwant arnaf chwareu & fy mam wedi hyny, yn enwedig fel Ueidr. Pan ya lodgio gyda fy mrawd, ac yn dyfcd o'r gwaith un prydnaws, heb feddwl dim drwg, agorals y drws, ae I mewn a fi fel dyn bron colli ei anadl. Gofynodd gwralg y ty mewn syndod beth oedd yn bed. Metbwn yn glir ag ateb, gan ddangoe mor gytyng oedd arnat. Yn mhen ychydig, dywedais, '0 Mary fach, dyna run a gefals yn awr gan Bill y ragman, a dim ond cael y drws wnaethnm neu baasal wedi fy nal. Beth oedd a fyno Wil 96 chwi,' meddai. Dang- osais iddl dwll yn y dillad oeddwn yn wis^o ar y pryd. Ond dyma hi off, a dywedodd,—