Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
14 articles on this Page
AR YR OLWYN.
AR YR OLWYN. ETHOLIAD MERTHYR, &c. Wel, dyma hi; yn y TARIAN am Tach. 15fed, gelwir fi i gyfrtf yn ddlfrlfol, ond yn hynod ddi- bwynt, gan fy hen gyfailly Parch W J Richards, Dowlals, it chany Gol., am t mi ddweyd yr olwg a gefals ar etholiad annhrefnn3 Merthyr, wrth edrych arno o bell; ond gall y ddau fod yn slcr, gan nad sut y maont yn teimlo, mat golwg debyg i'r hyn gefaís i gafodd y rhan fwyaf arnynt y to ttlmn J gylch y tan a'r mwg.' Y mae yn arolw-g fod y brawd o Dowl»!3 ya slom- edlg, a than ddylanwad y teimlad hwnw y Mae yn gweledyn Moh, yn ciywed yn gYDlfsglyd, ac yn deaU o chwith. Wels y mae yn hawdd i'r neb sydd yn ei adnabod faiden iddo. Y mae yn debyg fod ganddo ryw amoan mown golwg wrth ysgrifeau y llythyr hir hwn heblaw gosod y fllangell ar fy nghofn 1; ond nid wyf yn sicr fy mod yn cl a,.ill yr 11) n y mae yn gynyg ato. GaH- wn feddwl e! fod am i mi ddeall rhyw dri phwynt am y Oaustts, tri am bleldwyr Mr Mor- gan, a thri am dansf fy han. 1. Fod y Gyiadelthis Ryldfrydol (y mae y gair Caucus lawer yn fwy slonc) wedi ei hathol yn rheolaidd. 2. Fed y Caacuii yi cynryohioll teimladaa a syniadan yr etholwyr. 3. Fod y Caucus wedi gweithreda yn rheol- aldd wrth ddewia Mr F Griffiths. Gan fod M? Richards yn gweled yr holl weithredladau fol hyn yn an gadwan o reol- eidd-dra, pa ryfeld ei fod yn teimlo yn aiom- edlg wrth weled fod yn yr etholaoth 7,000 o wyr na phlygaaant eu gllniaa i raoleidd-dra y Cauaas ond pa baasat y brawd wedi aros i'r mwg dcldflaau, efe a welaiai na ddywedala i gy malat a galr yn etbfJ) rheoleidd-dra etholiad y Caucus mwy nag y byddaf yn dweyd yn erbyn rh^letdd-dva rnoddl rhybadd 1 deoant 1 ym- adael o'i dyddyn, nen reoleHd-dra ooepl dynam ddal ysgyfarnog, gwningen, nea bysgodyn ond cl nid law yw justice,' ac nid rheoleldd-dra gwelthredladau y Caucus yw yr hyn sydd deg. Ewyllys y pendefigion sydd yn gwnead rheol- oidd-dra rhoddi notice a ehospi am ddal pysgod- yn, ac ewyllys rhyw ddyrnald sydd wedi rhoddi i'r Caucus el reolau. Dywed fod Mr Griffiths wedi oael yn agos pum' mil o bleldlelalau 4 Rhyddfrydwyr cyd- wybodol,' ond na ohafodd Mr Morgan yr un Rhyddfrydwr cydwybodol I bleidlelslo drosto, nu.1 rhat oeddynt oil wedi gwortha a bradychu ea hegwyddorlon. Y mae mewn hen lyfr sydd yn fy meddlant) hanes gwr a elwid John, yr hwn oedd w1 addhryn droa ben; ond nn noawalbh, 7 pan wedi cael ei sloml, efe a Lynal losgi y pen- ti-ef ig/d, a baassi wedi gwsead oni bursal i'w fdstr ei atal. Taw, John,' ebai efe, hyd oni ddelot atat dy h¡m.' Yr wyf finan yn ster na faaaal Mr Richards byth yn arfer termaa fel yna am ei gymydogion ont bae ei fod dros ei !.)&a yn y niwL Ba ages i'r Caucus yn y Gower agor dorau i Geldwadwr fyned i'r Sanedd. Ysbyrial y Torlaid fod y lleihad yn mwyafrif Mr Rand ell yn fuddagollaeth iddyut hwy, tra mown gwir- lonedd mai baddagoilaeth ydoedd i'r bobl yu erbyn y Caucus. Pa nffer o aelodaa y Caucus werthodd en hegwyddorion yn y Gower ? Pa ntfer o aelodau Caucus Merthyr oedd o blaid Mr Morgan ? Nid yw yn foddlon I mi gypla neu gymhara ethollad Merthyr ag etholiad y Rhondda a'r Gower, am,' meddai, fod yr amgylchladau yn dra gwahanol.' Parion; y mae hyny yn profi yn gryfach yr hyn wyf yn ge!sio ddangos. Y mae ya dangos fod gan bobl Morganwg dair ffordd i drechu y Caucus, canya y mae y tri aelod wadi myned i'r Sanedd ar el waethaf, ac yn ol Mr Richards, 'daa amgylchladau gwahanoifelly, gan nad beth yw yr amgylchiadaa, y mae y result yr un path. Dywedaf s fod y pregethwyr yn Merthyr fel yn y Rhondda ya bleldlol i'r Caucus, un pregethwr, o'r hyn llelaf, un Annibynwr, dim ond Mr Ed. wards, oedd gan Mabon o'i biaid yn y Rhondda, a dim ond un, sef Mr Davies, Abercanaid, oedd o blaid Mr Morgan yn Merthyr, dim ond Chap- lain i'r nam a'r Hall; ond y mae y brawd o Dowlais yn dtolch fod y pregethwyr o blaid y Caucus yn Merthyr ond a yw, tybad, yn teimlo yr an fath am en bod o blaid y Cauctts yn y Rhondda ? Dywed hefyd fod pob dyn sydd yn gwybod rhywbeth am etholladau, ac yn meddu ar synwyr eyffredin, yn cydnabod fod y Caucna wedi gwetthredu yn deg. Wel, y mae yn slcr y bydd yn gwenu uwchben argument o'r nerth yna gynted y cliria y niwl. Welt wrth reswm, ni dslarfu i mi erloed freuddwydio fy mod yn deall cymalnfc o wleidyddlaeth a Mr Richards. Braidd yn y mwg mae y Gol. yntau. Y mae fy llawenydd, i am fod y Caucus wedi cael ei guro yn anesboniadwy lddo ef, ac ychwanega y Thaid cael rhywbeth (1) neu yr elai y cwbl yn ddidrefn. Purion ond er holl allu a nerth y Caucus, wele dri etholiad wedi myned i anhretn wrth edryeh arnynt o standpoint plaidwyr y Caucus. Y mae yn amlwg, gan hyny, y rhaid cael' rhywbeth heblaw Caucus o'r nodwedd a natur y Caucus presenol Rhaid cael Caucaa i welthredu oddiar awdardod a dderbynia oddi wrth y bobl, ac nid i'r bobl weithredu oddiar awdurdod y Caucus. Y fath ffoUneb, ymddlrled 1 500 o ddynion I ddewis Aelod Seneddol i 15,000 o etholwyr. Dylesld cael llala pob etholwr yn mhob rhan o'r etholaeth, a chenad- wri o bob dosbarth i fyned t gyfarfod y Caucus pwy maent yn ddewia, ac nid cenadwri o'r Ciiucus i ddyfod yn 01 at y bobl. Peiriaot i wylio y terfynan rhag ymosodtadan y Torlaid ddylal y Caucus fod, ao nid pairlant i lywodr- aethu y Rhyddfrydwyr. Amcan a neges Cym- deithas Ryddtrydol Merthyr ac Aberdar ddy- lasai fod cynorthwyo y bobl i ethol eu dewisddyn, ac nid dweyd wrth y bobl pwy i ddewis. Cyfeirla at etholiad 1874, pryd yr oedd tri ymgelsydd Rhyddfrydig ar y maes yn cynyg am y sedd, a dywed I hyny gymeryd lie am nad oedd y Caucus mewn bod, ond yn awr pan y mae y Caucus yn bodoll, ac, yn ol Mr Richards, yn gweithredn yn rhoolaidd, y mae anhrefn 1874 yn parhau, dan ymgelsydd ar y maes y mae y quality' yr un, ond fod y quantity yn am- ry wlo. Rhaid tffoi pen olaf y Caucus yn mlaenaf ] nea bydd yn aicr o lethu" cymaint o ysbryd Rhyddfrydig sydd yn y wlad. Mewu cynadleld Ryddfrydig yn ddiweddar oyfeirid at y pwys i gael y gwelthwyr I gymeryd dyddordeb yn y symudiad oedd ar droed. Be' I mae nl-i iv'n wybod,' ebai un o aelodau Caucus y sir. Atebwyd ef gan on arall yn ddlymdroi, Y ] maent yn gwybod digon i aros gartref a pheidio gwneud yr hyn fyddoch yn gelato. I Pe amser genyf ysgriferiaswn lythyr non ddan ] at gyfaosoidlad a pheirianwaith y Caucus, el fanteJsion a'i beryglon, ond nis gallaf. Go- ] beithio y bydd y tri etholiad crybwylledlg yn < rhybadd I ganolbsrth Morganwg, canys nis gall < fod yr etholiad hwnw yn mhell. Gobelthio yr < jrmgadweat rhag dyfod i wrthdarawlad fel y ] gwelwyd yn Merthyr. Yr oedd y ddan ymgelsydd y naili mor ddy- eithr a'r Ilall Fr etholwyr. Daeth Griffiths ger bron yr etholwyr fel pe yn dlsgyn o'r lleoad. Nid oeddid erioed wedi clywedam danofel gwlad- garwr a chenedlgarwr, fel llenor a diwyglwr, fel Cymro na Chymreigydd, yn unig derbynld ef ar dyatiolaeth dyeithriald fel un oedd yn debyg o wnead aelod da o'r ta arall yr oedd enw Mr Morgan yn adnabyddus 1 bob Cymro er ya amser bellaoh, fel dyn caredig, fel un o haniad Cymrelg, fel un yn earn ein canedl nl, a'n heis- teddfod ni, ac fel brenln yr aur. Ac nid oedd, hyd y gwn i, air o ddrwg i'w ddweyd am y nalll na'r Hall cyn adev yr etholiad. Wrth yatyrled yr amgylchladau h/n, so erelll ellid nodi yn nglyn a dewialad Mr Grlffitha, y mae yn an- hawdd poidto a gofyn a wnawd y dewialad above board ? Oa do, a oedd yn ddewlslad doeth ? Gresyn na fuaaal rhywun yn Merthyr yn gymwya I wlago mantell yr aelod diweddar heb eisieu myned o gartref. Cefats ymgom a Mr Pritchard Morgan. Yr oeddwn yn awyddua am ei weled wedi clywed cymaint o bardduo arno, ac am gael el aynladau ar ral o'r pynciaa yr oeddwn i yn teimlo dydd- ordeb ynddynt. Wele y gofynladau a'r ateblon: Y mae yn debyg fod yr etholiad wedi cynyrehn teloaladau chwerw a fydd i hyny ddylanwadu I'ch rhwystro chwi i ganlyn Mr Gladstone yn y Ty? Dim yn y meaar llelaf, oa bydd efe yn ddlgon Radical. Os caf rywan mwy Radical ml a gan- lynaf hwnw ni rwymaf fy hnn wrth bersonau yn gymalnt ag wrth egwyddorlon. Y mae yn debyg eich bod yn iach ar y Dat- gysylitlad ? Wn i ddim bebh am fod yn iach, ond fy marn yw na ddylai fod mwy o gysyllt!ad rhwng yr Eglwys a'r Llywodraeth nag sydd rhwng y Grocer a'r Llywodraeth. A wnewch chwl bleidlo mesnrau i wella tlr- ddallad yn y wlad hon ? Fo garwn i chwl ddeall i ml fyw again mlyn- edd o fy amser goreu mewn gwlad lie y mae osgo pob symudiad yn erbyn monopoly,' yn neilldaol yn erbyn monopoly mewn tir,' a bod y telmlad gwrth-monopoly hwn wedi el gydwau (inwrcathea) -ui a&fcur, a phryd bynag y daw mesur gar bron y Ty i gynyg tori y monop oly tlrol yn y wlai hon, ml a'i cefnogaf a'm Loll galon ac mi ddywedaf I chwl ragor, byddaf yn barod I symud yn y mater. Beth am ein hyagolion ni, a ddylal y plant gael addysg rad al nl ddylent ? Yn rhad, wrth reBwm, yn neilldaol gan en bod yn cael eu gorfodl i fyned i'r yagol; dylal yr yagollon fod yn hollol anenwadol, a gresyn na fuasech chwl yn Nghymru wedi cael hyn er ya t&im. Dywedwyd Uawer yn fy erbyn i yn Merthyr a*n rad wyf yn perbhyn i'r un sect. Y mae hyny i'w briodoli I amgylchladau yn fwy na dim arall ond y mae genyf ddlgon o grefydd yn fy nghalon I'm dysgu 1 wnead cymaint a fedraf o dclaionl yn y byd, a hwyrach y gwnaf fwy o ddaioni i Gymru na liawer o'r aectariaid yma. Y mae liawor o slarad yn y wlad am Home Rule y dyddlau hyn i'r iwerddon, I Gymru, Ysgotland, a Lloegr, a ydych chwl yn tybied fod peth felly yn ymarferol ? | Nis gall un dyn ar ol ymgydaabyddu a'r Tre- fedigaethan lal na tbelmlo y dylal, ao y rhaid I bob cenedl gael Home It.1e cyn y gall fod yn ddedwydd. Dyagwoh elch cydgenedl, ac ni fydd- ant yn hlr yo foddlawn aros dan draod neb, yr egwyddor worlno) yn nnlg sydd yn cydnaw a natur a thelmlad dyn. Gadewch chwl i r bobl gael an dysgu. A ydyoh yn credo mewn gwerln-lywodraeth ] Wel, os oes brenln neu frenhictes I fod, gwnelar y swydd mor syrol ag y byddo rnorld Dylai y tayrn gael prlodl y neb a fyno M ar- lywydd yr America, ac nid cael el orfodi i fyned i Germani i geisio cardotyn o dywysog i fyw ar eia cefnau ni. Teimlal y botd unwaifh fod brenin Prydain yn myned I briudi merch o'r wlad hon, a byddai pob mam yn aicr o gelalo gwnead el goreu i faga ei merch i fyny yn addas i fod yn Frenhinea Prydain Fawr ond yu iiWf, po bytiutii illaNhGJ i g/"d yn D77p o berffoithrwydd, rhaid oael begeriaid o ryw wlad arall i fod yn wragedd i'r tywysoglon. Yr oeld y aynladau hyn yn goglaia fy nheiml- adau t i'r dim, ond gan y gwydd wn nad oedd efe ya fy adwaen, nac yn gwybod dim am danaf, dywedals, Y mae yn debyg na fydd genych wrth- wyoeblad i mi gyhoedcli yr ymgom hon gan y mae yn debyg y bydd edch pleldlelaiau yn y Ty yn cyfateb. Atebodd, yr wyf yn cymeryd yn ganiataol y gwnewch. A oedd Rhyddfrydwyr Merthyr yn gwybod y pethau hyn ? ebai fiuan, ac os oeddynt, paham yr oeddynt mor grces ? Gwyddent yn eSthaf da, ebai yntau, ond pwy mor ddail a'r hwn ni fyn weled ? Y mae yn an- hawdd gwybod beth yn fwy Radicalalad allal y Merthyrlaid a'r Aberdarlaid ddymuno,
BRISTOL.!
BRISTOL. Dyma yr all waith i mi ymweled a Bristol. Y mae yn rhyfedd fod yma gynifer o Gymry ya byw, ac mor llwyr y maent yn ymgolli yn yr elfea Seisnig. Cefais gyfle i ymgydnabyddu a llawer o honynt y tro cyntaf y bo'm yno, ond mwy yr ail dro. Nid wyf yn gwybod i mi erloed weled y fath gydgyfarfyddlad hapus o ferohed ieualnc, graenua, taclus, tlysion, moes- gar, medrus, glanwaith, annibynol o farn a meddwl, aid merched yn meddwl cael gwyr i'w 4 cadw hwynt,' ond marched yn golygu ac yn trefnu enill eu bywioliaeth gwr neu beidio ac os cymerant wyr rywbryd, cymeranthwynt i fad yn gwmni iddynt yn eu henaint. Gwyddwn ychydig am Lundain, y mae yno heolydd, Squares, a Roads, megys Gloucester, Portman, Kensington Gardens, a Belgraire, lleoedd yn y rhai aa feddylid am gael hyd i odid Gymro yn cadw ty. Yr 4 upper ten sydd yn llenwl yr ys- trydoedd hyn. Yr oeddwn yn tyblo fod pothau yu myned yn mlaen ar yr unlllnell yn Bristol; ond y mae merohed sengI, nid 4 Spinsters,1—canys ntd ydynt yn nyddu,-wedi cymeryd meddlant o bron bob ty yn Belgrade Road, Bristol, yr heol iaehaf a glanaf yn Clifton, heblaw 110 o rai ereill sydd ar wasgar drwy wahanol ranau y ddinas, mewn amgylchladau cyffelyb. Os bydd rhywan yn rhywle yn wrthwynebol i'r Women's Rights, aei am dro drwy Belgrave, a dlau genyf pan genfydd fel y mae y merched sengl hyn (gwragedd gweddwon ac Old Maids) yn talu riient, y tretha, y degwm, y cyflogau, ac yn ym- gyfoethogl. y daw i deimlo y dylent gael pleid- lais. Hefyd pe byddai rhyw ddyn sengl parch its (ni wna hen lane mo'r tro) eisiea cymhares bywyd, aed am drip I Bristol ddydd gwyl, a galwed yn y ty a fyno yn Belgrave Road, a dlgon prin y gall adael y lie heb deimlo el galou yn myn'd.' Yr oeddwn yn teimlo os oedd y Colony hwu o ferohed aengl (a gweddwon) yn cyfleu rhyw syniad o'r hyn fyddai y byd o dan reolaeth merched, mai goreu oil po gyntaf iddynt gael ea Rights.
CASGLIAD AT GAPEL MOSTYN.
CASGLIAD AT GAPEL MOSTYN. Drwy gymhorth Mr D Jones, Pontygof,-A Diem, 21s; Franklyn & Co., 21s Fiy & 8on, 21»; Bannet Bros., 20a Baker & Son, 20s 8..kar or. 203; Cvewe WUgery, 20a; J 3reen & Co., 20a R J Haynes, 20a Warring- bon, 20s Moigaa & Blermann, 20a Spiller & Do., 10a 60 J Tackwr, 10s 6c W Rees, Fitz- ilan Place, 10 s: McMahoa, Newport, 10s W Evana, 10s 6c Pdriiell, 10s 6c Spear, 10s 6c Wedmore, 10a; J Smith & Co., 10s; Alloop LOs; Seargeant, 10 D Lloyd, Llandanl, 10s 60 Peak, Frear, &c 10s 6J T E Jones, Aberafon, LOs 63 S H Ansley, 10s; Lindrea cf: Co., 10s Marah, Caerdydd, 103 6c T Thomas, 58 Fotth. ;rgill, 53 Kerstake, 5s Belly Bros., 5s; D Tones, 5s 0 Jones Lloyd, 5a Gedge, 2s 6c J Picton, 23 60; Asham, 5s; Miss Blodwen Davles, 2a 63 cyfanswm 21p 18s 6. Tanygriaiau,—Richard Rowlands, 5a W C Williams, D3; John Jones, Llewelyn Jones, Dwen Evaua, Griffith Jones, W C Williams, 2g 6c yr an; W Wllliama, Thomas Davles, J Williams, 2s yr un; Robert Thomas, W Jones, 0 Jones, Meredith Wllliama, W J Williams, John Williams, Cad \Villlams, W Lewis, W 0 Jones, J R Williams, J M Jones, J T Hughes, Richard Jones, W Roberts, 0 Jones, R Lewis, M Jones, Ed Williams, Gab. Davies, D Jones, R Williams, Cad. Roberta, Richard Williams, Mrs Williams, J Parry, W Jones, Is yr un; Thomas Roberts, Is 6a G Edwards, Elizabeth Jones, M Williams, L A Roberts, 0 Jones, Mrs Griffiths, H Hughes, R D Williams. R R Wil- liama, Anne Jones, W Hughea, W Jones, 0 Jones, 60 yr un casgllad, 18s 3c cyfanswm, 4p 3 c. Beaumaris,—W Williams, H Thomas, 5s yr an; E Thomas, 4a J Williams, Thomas, Church St., 2s 62 yr un; J T Williams, Mrs Owens, H Thomas, Jun., Miss Williams (Eurgaln), 2s yr an Miss M Owens, Miaa S Daviea, Is yr un casgliad, 3a drwy y post o'r blaen, 10a; cyfan- swm, 2p Is. Rhosymelrch,-R Williams, 5s; 0 Griffiths, W Jona?, 2* rr un R Prydderch, John Wil- liams, John Parry, pedwar ereiM na chafwyd enwaa, Is yr un; casgHad, 8s 5c Parch H Jones, 2s cyfanawm, lp 63, Mr John Aubrey, Bodffordd, 5a W Jones, Plas. 29 6c. Llanerchymedd,—A McKillop, 5s; J L Jonea; M!sa Williams, Williams, Ironmonger, 2s 6a yr un Mrs Jones, 2s Owen Hughes, Is 6s W Hughea. la H Jones, 6c oasgliad, 5s cyfanswm, lp 2a 60. Kensington, Liverpool,—Mr J D Jones a Mrs Jones, 10s J Williams, J Hughes, 10s Mrs Williams, Taylor St., 7a 60 A R Fox, 3s 6c T Roberts, Reble-street, J M Jones, W Ed- wards, 2s 6c yr un M A Roberts, E Davies, Clint-road, 2s yr un A G, J 0 W, E W, T P G, Is yr un J 0 ac R E, 60 yr un cyfanawm, 2p 7s 60. Amlwch.-J Mathews, 58 0 E Jones, Parch T Evans, Lew's Hughes, 0 Dew, 2s 6c yr un Mrs Thomas, T Pritchard, 0 Jones, Is yr un H Hughes, 6c; casgliad, 8s 6-Le; cyfanawm, 2 lp 7s 0^c. i Hayton Quarry,—Drwy law J Ellis Jones, J E Jones, Joseph Jones, 2s yr an Robert Jones, Ed. Jones, Thomas Twiss, Thomas Hoghes, John Hughes, M Catherine Jones, Is yr un W Ames, Is 6c cyfanawm, 11s 6c. Huyton eto,—Drwy law Thomas Thomas ao Isaac Williams, Peter Jones, Thomas Williams, Mrs Davies, 5s yr ua; Isaac Williams, John Williams, Edward Williams, Thomas Thomas, Mrs Roberts, 2s 60 yr un; P D Evans, Jos. Williams,. Roby, 2s yr un; S Thomas, Is 6c Anne Williams, A B Parry, Robert; Deanis, M C Jones, Ewyllysiwr Da, Prica Jonea* 4 yc un Joa. Jonea, 6c cyfanswm, 2p la 60. Y mae amryw gasglladau ereill yn aros er» tro. Yr wyf fi a'r cyfeilMon yma yn ddlolchgar am y caredlgrwydd ydym yn dderbyn o bob oyfelrlad. Yr ydym wedi tala er Medi, dwy flynedd yn ol, yn apos tri ohant Q bunau. Y mae 360 yn aros. Pe cawn fy nwylaw yn rhydd o'r llyfiethelrlau hyn, mi a ymdrechwn wasanaethu y cyhoedd yn fwy flfyddlon nag erloed. Mostyn. B PAN JONES. .I
_.-...ðl"-TlITH 0 PONTYCYMER…
TlITH 0 PONTYCYMER I WYOMING TERRITORY, AMERICA. Mr. Gol.- Ar gals amryw gyfeilllon, wele fi yn anfon hanea ein taibh i'r TARIAN. Drwg genyf na buasal wedi ymddangos yn gynt, ond* y mae yn daith bell, ac yr oeddym nlnau wedi llwyr fllno cyn cyraedd, a hynyna yw y rheswm dros yr oediad. Hyd. 2il.—Cychwynasom o orsskf Pontyrhyl gyda r tren saich yo y boreu, a chawaom uaith gysurus oddlyno i Birkenhead, lie y cyrhaedd- asom am haner awr wedl tri. Dlwrnod braf lawn I ddechreu teithLo. Cyfarfyddwyd ni yn yr orsaf, yn Birkenhead, gan eln lletvwr, Mr. John Stock, Agent I bob rhan o'r America, yr bwn a'n harweinlodd yn ddiogel fw dy yn Liverpool. Ni chaweom bobpeth fel y dymun- em yno. Hyd. 3ydd.—Heddyw aethom ar fwrdd y llong Adriatic. LIestr perthynol i'r White Star Line. Yn y prydnhawn, pan yn dechreu tywyllu, codasom angor, a hwyliaaom o'r afon Mersey. Wrth dafta golwg o gwmpas, daetham yn ddbrwybod ar draws cyfaili o Pontycymer, James Thomas. Aeth pobpeth yn mlaen yn gysurns, a chawsom noswatth gyntaf ar y mor dan amgylchladau ffafrlol fawn. Hyd. 4ydd.—Cyraedd Qaeenatown am ddeo- ddeg o'r gloch, Arosasom yma am tua dwy awr, a bu trigolion yr Ynya Werdd yn dylifo i mewn. Hawdd deall fod pob cymeriad yn cael derbyniad croesawgar ar fwrdd y llestr. Der- bynld y glan a'r aflan. ac nt wrthodwyd un yn debyg i Arch Noah. Cychwyn oddiyno, gan wyneba* y mol mawr am ddau o'r gloch yn y prydnawn a phan ddaeth y nos, deallasom mai coawaibh ystormus fyddat; ao ni'm alomwyd ychwalth. Heno, dangosaaai y rha* fwyaf o'r teithwyr arwyddion digamsynial o atiechyd y z;1 mor. Hyd. 5ad.-Parhau yrun modd. Y mor yn perl i'r llong fawr yagwyd fel cryd a phawb o honom bron yn parhau o dan effelthlau annym- unol clefyd nas gwyr neb am ei debyg ond y rhai sydd wedi cael cyffelyb brofiad. At yr hwyr, gosbegodd y gwynt, a thaweloid y mor i raddau, ond parhat pawb o hyd yn glaf, ac yn y cyfamser, cafodd y bwyd bob llonyddwch. Hyd. 6ed.—Boreu Sadwrn yn braf lawn yr haul caredig yn tywynu arnom, nea peri adlon- iant yn mysg y cleifion. Wrth el godiad ef fel cawr I redeg gyrfa, rhoddodd nerth ynom nlnau I godi, a thelmlem yn ddigon gwrol i herfeiddio y mor a'i glefydau. Parhaodd drwy y dydd yn hynod braf a hyfryd ar ol storm yw cael nos- waith braf, a hyn fu ein bralnt nos Sadwrn. Hyd; 7fed.—44 Tyr y wawr fel tro arall." Rhyfedd t'n meddwl ni oedd agoryd ein llvgad ar foreu Sul mewn Hong, yn llawn teithwyr; nid fel arfer, yn nghanol capelau Cymru, ac ami lawn yn' ystod y dydd y meddyllasom am ein hen rodfeydd. 4 Yr ysbryd yn ddlau oedd barod i fod gyda'r Saint, 4 ond y cnawd sydd wan.' Y chydlg oedd arwvddion addoliad i'r Do w sydd yn ein dyogeln vhig ymchwydd y don. Trodd allan yn ddiwrnod ystormus y mor yn hollol anghydweddol a'r tawelwch a ddymunem I'w nodweddu y dydd hwn. Cawsom heddyw, yn ol arfer y liongau, plum padding, ag un go dda ydoedd hefyd. Da lawn oedd cael an path da, ond gofalwyd fod llawer peth yn tynn oddiwrbho, yn neulduol y te a'. cotfee yn ystod y daith. 0 herwydd lioniaeth wael y llong, byddem nl, yr ychydlg Gymry, yn cyual te parti bob dydd ar fwrdd y llong. Te rhad oedd hwn, ond yr oedd gyatal a'r un yr arferem dalu am dana Yr oedd y danteith- lon ya brln ar gefn y mor. Enwau y gwahodd. edigicn i'r wiedd hon oeddyct, Giles Giles, o Blaenycwm, Rhondda George Rees a Thomas Jones, o LIwynpia JAmes ac Ellen Davies, o Cwmbach, Aberdar; James Thomaa, James Williams, David Phillips, a'r ysgrlfenydd, o Pontycymer. Hyd. 8fed.-Diwrnod braf eto, yr haul yn tywynu arnom yn foreu, a nlnau yn taithlo yn gyflym. Cyvhasddasom Banks of Newfound- land erbyn y nos, ac fel arfer, y lie yn llawn niwl. AnmhoatM gweled dim yma, a bu raid arafn y llestr, a thrwy hyn collasom dros gan' milldfr. Hyd. 9fed.—Y niwl yn parhau, a nlnau yn parhaa i delthio, ond yn araf lawn yn ol chwe' milldir yr awr y teithiem yn awr. Y mae y fog-horn' yn byddaru pawb ond da el gael, a gwell dyoddef swn hwn na dod I wrthdarawlad. Am dri o'r gloch yn y prydnawn, gadawsom y Banks am o ddrwg I waeth. Daeth yn ystorm; y gwynt yn rhuthro gan fygwth ysgubo pawb a phobpeth, y gwlsw yn ymarilwys, y mellt yn gwlblo, a'r taranaa yn rhuo nea arswydo pawb o honom I Hyd. lOfed.—Heddyw ychydlg yn dawelach; yr ydym yn telthlo yn bur gyflym. Parhaodd felly heb ddim yn neillduol hyd boreu Gwener. Heddyw y mae pawb yn llawn bywyd drwy y llestr I gyd, a deaJlodd pawb fod glan gerllaw. Safodd y Hong rhyw dair neu balr milldir o New York. Cychwynodd eto, ond safodd ell- waith cyn cyraedd o honom yr hafan ddymunol, a hlr ddysgwyliedlg. Daeth y meddyg'i mewn a gorfa I bawb nad oeddynt wedi eo 4 vacclnato yn flaenorol, fyned dan yr ornchwyllaeth yn awr. Gwneid y teithwyr fyny o wahanol gen- edloedd, French, Germans, Greeks, Dutch, Irish, Chinese, ac ychydlg Gymry, yr oil yn 1375. Tetthtem fel y canlyn bob pedair-awr-ar- hugaln, 310, 357, 354, 347, 282, 341, 322, 354, a 113 o filldiroedd Diolch am deimlad un- walth eto fod daear gadarn o dan ein feraed I Gan ddymuno pob cyaur i bawb o m hen gyf- ellllon yn yr Hen Wlad, a holi dderbynwyr y DARIAD, ydwyf, yx eidilocli yn gywir, WILLIAM PHILLIP.
1BERAMAN—C TFRAITH Y OYNGHOR…
1BERAMAN—C TFRAITH Y OYNGHOR AU SIROL. Nos Fercher, yr 20ted cyfisol, cynallwyd cyf- irfod cyboeddua yn Saron Hall I egluro y gyf- raith uchod, a gwnawd hyny mewn modd eglar lawn gan Mr D P Davies, Y.H., Ynyslwyd, yr hwn hefyd sydd yn ymgetsydd am sedd av y Cynghor Sirol perthynol i Forganwg. Dangos- odd Mr Davies el fod yn gwybod ac yh deall materion y air yn dda, ac yn deall perthynas y yyfraith newydd a'r gwahanoi Fyrddau Lleol. Rhoddodd Mr Davies brawf diamheuol i bawb aedd yn bresenol o'i gymwysderan i fod yn 4elocl o'r Cynghor Sirol, ac hyderwn y caiff el idychwelyd gyda mwyafrif mawr dros y Ward y mae yn sefyll am dani, sef No 3 Ward. Cy- merwyd y gadair gan Mr Herbert Davies, a llanwodd hi yn ystyr helaeth y gair. Anerch- wyd y cyfarfod hefyd gan Mri William Lloyd, D Jones, yagolfelstr W Daviee, J Simons, John Rees, Co-operative Stores. Cafwyd oyfarfod llwyddianus. Bydd pwyllgor o bleldwyr Mr Davles yn cyfarfod yn Sarou Hall, noa Fawrth new. Pasiwyd y penderfyniad canlynol yn anfrydol, 4 Fod y cyfarfod hwn yn dymano diolch i Mr Davies am ei esboniad eglur o gyf- raith y Cynghorau Siroi, ac yn ymrwymo I ddefnyddlo pob moddion cyfreithlawn i'w ddjK chwelyd yn aelod o'r Cynghor Sirol perthynol I Forganwg. YSG.
Y CYNGHORAU SIROL.
Y CYNGHORAU SIROL. CYFANSODDIAD Y OYNGHORAU. Fel yr awgrymals yn fy Ilythyr, bydd i mi ymdrechu egluro ychydlg ar gyfansoddiad y Cynghorau hyn. Er fod Caerdydd ac Abertawe y to fewn i'r sir hon mewn yWyr ddaearyddol nea dlrlogaethol, nid ydynt yn ffarfio rhan o'r air hon o gwbl yn ngwyneb y mesur hwn. Nid oes a fyno etholwyr ag sydd yn byw y tu fewn I gorfforaethau Oaerdydd ac Abertawe a dewls personau ar y Cynghorau Sirol y to allan I der- fynan y Corfforaethau hyn, sef yn y rhanaa ereill o'r air oblegyd, fel y dywedals, bydd y rhanau ag sydd y to allan i'r Corfforaethau hyn yn SFarno sir welnyddol newydd. Felly y mae Bwrdd Llywodraethoi Lleol wedi rhana ac yn cydnabod y sir hon ytt dair sir, I ateb dyben y gyfraith newydd hon. Dywedir yn yr Act hon y rhoddir i bob Cyngor Sirol fyddo wedi el sefydla yn mhob sir welnyddol 'reolelddlad arianol a gwelnyddol y sir.' Ymddengys fod hyn ar unwalth yn can allan y gwaith barnol sydd yn cael ei ddwyn yn mlaen yn y Saslwn Chwarterol, ac fod hwnw I barhau i gael el gadw yn nwylaw yr hedd-ynadon. Bydd pob Cyngor Sirol yn cael el wneud i fyny o gadeir- ydd, heuadurlald, a chynghorwyr. Y mae y cynllun o gyfansoddiad y Cynghorau yn sylfaen- edlg brafdd yn hollol ar Fesur y Corfforaethau Brenlnol, 1882, a rhaid darllen y ddwy Act yn fanwl lawn er ein gallaogi i'w deall yn weddol glir. Addasrwydd angenrheidiol er bod yny Gnhor- wr.-Yn Clause 2, cawn fed Cyngor y Sir a'i aelodau i gael ei wneud i fyny, ei ethol, a chario y gwalth yn mlaea yn yr un modd yn mhob ystyr a chyngor bwrdeisdref sydd wedi el rhanu yn Wards. Gan fod hyn yn wirionedd, y mae y cwestlwn yn codi yn naturiol, sef, Beth yw y qualification gofynol yn Neddf y Qorfforaethau Breninol, 1882, er addasa person i gael el ethol ar y Cyngor Sirol ? Yr ateblad yw hyn (a) Rhaid iddo fod wedi ei gofrestru, neu mewn hawl i'w gofrestru, fel etholwr. (b) Yn bod mewn hawl i gael el gofrestra felly, yn mhob ystyr, ond heb fod yn trigiana el fod er hyny yn trigiana y tahwnt i saith milldir ond y to fewn i bymbheg milldir I'r fwrdelsdref, a'i enw ar y rhestr o'r fath bob], yr hon restr a gyfarwyddwyd i gael el gwneud. (c) Ac yn y naill nea y Itall e'r achosion hyn, rhaid iddo fod yn feddianol ar eiddo gwlrlon- eddel neu beisonol, gwerth y swm, mewn bwr- deisdref fyddo wedi el rhanu yn bedair nea ychwaneg o Wards, o fil o banaa, ao mewn ashos o unrhyw fwrdelsdref arall, yn werth pum' cant o bunau nen yn yr achos cyntaf yn oael ei aodretha i dreth y tlawd yn ol gwerth blynyddol o ddeg pan! as hugain, or, yn ol yr &U aohos o bymtheg pant. Y mae yn amlwg oddiwrth yr acbod nad oes neb yn gyfaddas 1 gael el ethol yn aelod ar y Cyngherau Sirol fceb fod ganddo werth un o'r symian achod, nen yn talu treth y tlawd yn ol un o'r symlaa aohoa. Et hyn, rhaid I ni ddeall fod Oykalth y Lywodraeth Leol ya gwneud tri ohvfanseddiad gwahanoi. sef.— (a) Oyfaddasa offeirlald a phregethwyr I fod yn henaduriald a chynghorwrr, oaci yll pnol a'r qualifications uohod. (b) Addasa penon fyddo yn berchen ar yr hyn a alwn ni yn property vote' yn yr Ethol- iad Seneddol, o herwydd ei fod yn berchen ar eiddo o unrhyw fath yn y sir. Bydd personaa fal hyn yn gyfaddas i fod yn aelodau ar y Oyng- horaa. (e) Rhoddi rhyddid i ddewis cynghorwyr o blith y bendefigaeth, os byddant yn berchen eiddo yn y air Wrth gwrs, gofalodd. Ty yr Arglwyddi i osod ychydlg eirlan i fewn yn y Mesur ar ei waith yn myned drwy eu dwylaw, yn sicrhau iddynt ea huaaln hawl i sefyll am seddau ar y Cynghorau, hyd yn Dod pe byddent yn byw ganoedd o filldiroedd oddiwrth y sir, os byddai iddynt fod yn berchen eiddo yn y sir. Nid oedd y rhatau hyn yn y Alesur yn ei ffarf wreiddiol. Y mae yn ffalth anwadadwy fod 61 dwylaw yr arglwyddi hyn i'w ganfod braldd ar bob mesur fyddo a thuedd ynddo i walla se^llfa y werln. Ymddengys mai gwylio eu hinterest eu hanain yw y gwaith mwyaf neilldaol a wnant yn y Ty; oblegyd pan fyddo rhywbeth yn cael el gynyg mewn mesur newydd a fyddo a thuedd ynddo 1 ymyraeth a'u hawl hwy mewn unrhyw fodd, taflant ef allan gyda dirmyg. Mae yn wlr nad ydynt yn hollol mor feiddgar yn hyn ag oeddynt yn y gorphenol, end credwn ei bod yn llawn bryd i gael gwared o honynt yn gyfangwbl, a chaei aU Dy yn eu lie yn cael el wneud i fyny o ddynion fyddo yn cynrychioli llals y werln mewn rhyw fodd nea gilydd. Dyma fi ar unwaith wedi crwydro oddiwrth y pwnc. Oddiwrth yr eglurhad a roddwyd uchod, fe wel y darllenydd ar unwalth fy mod I, nen ereill sydd yn ymdrechu i eglaro y mesar newydd hwn, wedi gwnend camsynlad dybryd mewn perthynas i'r qualifications gofynol i fod yn aelod o'r Cyngor Sirol. Dywed rhal fod pertfatth hawl gan bob etholwr i fod yn aelod o'r Cyngor os ca' el ethol yn rheolaidd, a mlnaa yn deall nas gall yr an gwelthiwr heb el fod yn feddianol ar y parliamentary vote' a nodals, neu yn berchen eiddo yn y sir gwerth yr eiddo a nodais, neu yn talu y trethl gofynol yn ol Oyfraith y Corfforaethau Brenlnol, 1882 Pwy a wna benderfyna y pwnc hwn ? Mae yn bWlsig neillduol eln bod yn cael eglurhad ter- fynol a boddhaol arno gan rywun neu rywral. Chwl gyfreithwyr, atebwch y cwestlwn. A oes hawl gan unrhyw etholwr, os ca' el ethol yn rheolaidd, i fod yn aelod o'r Cyngor Sirol ? Nifer y Cyngor Sirol dros y rhan hon o Sir Forganwg (y to allan I Gaerdydd ac Abertawe) fydd tri ugain a chwech o gynghorwfr, wedi en dewia a'u hethol gan yr etholwyr, a dau ar hugain o henaduriald wedi eu dewls gan y Cyng- horwyr eu hunain pan gyfarfyddant y tro cyntaf. Bydd gan y cynghorwyr hawl i ddewis yr hen- adurlald o'u plith eu hunain, neu o'r tuallan iddynt eu hunain. Pan fyddo nn o'r cynghor- wyr yn cael el ddewis yn henadur, bydd yn rhoddi I fyny el swydd fel cynghorwr, a bydd yn rhaid i etholwyr y rhanbarth etholiadol hwnw ethol person arall 1 lanw y sedd. Hyd tymor y Oyngor.—Bydd y cynghorwyr Lyn parhau yn y swydd am dair blynedd a'r heoadnriatd am chwe' blynedd, oddieithr an-ar. ddeg o'r rhal cyntaf a ethoUr, y rhai a roddant i fyny en seddau yn mhen talr blynedd. Bydd y cwestlwn pa ral o'r dau-ar-hugain fyddant yn gorfod rhoddi i fyny eu seddau yn mhen tair blynedcl yn cael el benderfynu yn en plith en hunain drwy y Ballot. Ni bydd hawl gan yr henaduriald i bleldlelsfo yn etholiad henadur. iald, ond bydd y cwbl yn parhaa I gael el wneud gan y cynghorwyr. Gwleidyddiaeth y pwnc.—Nid yw y Celdwad- wyr yn foddlon o gwbl ein bod ya cymeryd golygiadau gwleidyddol y perBonau i ystyrlaeth, Byddai yn fantelsiol iddynt hwy pe byddem yn gadael yr ystyriaethau hyn yn ddisylw, a'r can- lynlad o hyn fyddai 1 dri Cheidwadwr am bob un Rhyddfrychrr fod ar y Cyngor. Dymunaf ofyn i Ryddfrydwyr Sir Forganwg, A wna hyn y tro i nl ? Sir sydd a deg o Ryddfrydwyr yn el chynrychfoll yn y Senedd yn myned I adael el holllywodraethlad lleol 1 gael el wneud gan Geldwadwyr ? Mae y peth yn afresymol o wrthan. Nid wyf am atal pob Ceidwadwr I fod ar y Oyngor, oblegyd gwn am amryw o bersonau Celdwadol yn en golygiadaa gwlefdyddol y byddai golled i'r Cyngor Sirol fod hebdd/nt, Ond er hyn oil, gadawer i ni gael mwyafrif dyogel o Ryddfrydwyr ar bob Cyngor Sirol yn Nghymru, fel, os daw cwestlwn plaid i'r bwrdd o gwbl, y bydd i'r blaid Ryddfrydol fod yn ddy- ogel. Nid wyf yn meddwl y gall Cymru fforddlo gwneud dim Hal na hyn. Os na fydd I bobl Aberdar wylio, bydd iddynt ollwngCeld- wadwyr i mewn yn y rhan fwyaf o'r Wards. Os felly y try pethaa allan, rhaid I ni edrych am eln nerth a'n dyogelwch o ryw gyfelrlad arall. Gwell peldlo anfon gormod o'r Oeldwad- wyr ar y Cynghorau. neu ynte cawn ddeall, pan y bydd yn rhy ddiweddar arnom, mat Ceidwad- wyr fydd yr oil o'r henaduriald wedi hyny, gan mat hwy fydd yn en dewis. Oni ddylai y rhan fwyaf a honynt fod yn Gymry ? DEWI MABON.
LLANELLI.
LLANELLI. Adeg brysur ydyw yr an bresenol mewn oysylltlad ag etholladau y Cynghorau Sirol. Nid ydym nlnau yma yn ol 1 ranau ereill o'r wlad mewn parotoadau erbyn y frwydr fawr. Ymddengys yr ymleddlr hon yn hollol ar yr nn llinellau a'r etholiadaa Seneddol, sef o safbwynt RwIeldyddlaeth-brwydr rhwng Ceidwadaeth a Rhyddfrydiaeth. Dadleua rhai nad yw hyn yn deg, ac ereill a gredant ei bod yn bwyslcaeh cael Rbyddfrydwyr yn aelodau o'r Cynghorau Sirol nag ydyw eu cael yn Aelodau Seneddol. Beth bynag am hyn, mae yn bwys!g lawn llc wlad fod y cynghorwyr yn meddu ar egwyddor- ion pur a phan wnelr dadansoddiad o'r egwydd- orion hyny, rhaid, o angenrheldrwydd, i'r pleld- laa ymarfogi i'r gad, ac ymlwybro yn hollol ar lwybrau gwleidyddiaeth. Felly, eled y pleldlau atl o ddifrif ac oa bydd Cymrn yn ffyddlon i'w hegwyddorion, dichon y sicrhelr Radloallald yn aelodau o'r Cynghorau Sirol. Er mwyn cael goleanl pellach ar y mater, credwn y bydd ym- wellad Mr. T. E. Ellis, A.S a'n tref nos Wener nesaf, Tachwedd 30eiu, i areithio yn nghapel newydd y Methodlatlaid Oalfinaiddv ac 44 Ein Hlaith, ein Gwlad, a'n CeLedl, a Deddf Llywodraeth Leol 1888," yn feaditiifawr, Etc I fewn drwy docynau prisledig, Cynallwyd cyfarfod cyatacUeuol llwyddianus yn y Parish Hall, nos Sadwrn diweddaf, dan nawdd Cyfrlnfa y Loyal Dell (Foresters). Daeth tyrfa fawr yn nghyd, a 11/wyddwyd yn dellwng o hono ei hunan gan Mr. John Griffiths', Tenby Honse. Gwnaeth Mr. Wm. Evans, Morfa, arwelnydd campus. Beirniadwyd y canu gan Mr. T. Price, A.C., Merthyr; y farddonlaeth a'r adroddtadau gan Mr. W. Jenkins (Arelfryn), Llwynhendy y traethodaa, Mr. W. Griffiths. Ohwareuwyd y berdoneg gan Miss Rose Morgan. Wedi anerchiad pwr- pasol gan y cadalrydd, awd yn mlaen fel y canlyn :-Alto Solo, 4 Paham yr wyt yn oedi goreu, Master David Rees, Felinfoel, Pedwar penill ar y 4 Delyn Gymreig goreu, Mr. Edwin Williams, Halfway. Deuawd, Y Ddau Forwr goreu, Mr R. S. Davles a Joseph Davies. Araeth ddifyfyr ar Cwsg Mr. J. Griffiths, Bryn; Tenor Soto, 'Negea y Blodeuyn goreu, Mr. John Thomas, Lhrynhendy. So- prano Solo, 4 Wyrea Fach Ned Paw;' rhanwyd y wobr rhwng Mary Richards, Llanelli, a Mrs. Lodwick, Casllwchwr. Yna daetfcpwyd at ran ddyddorol lawn 0'. eyfarfo4 set cyflwynO fr cadelrydd arwyddlun hardd c Urdd y Coedwlt wyr fel parch am el waaaaaeth gwecthfawr t goedwlglaeth yn yr ardal. Bu Mr. Griffiths, y Paroh. Samuel Davles, curad, a Mr. J. Ellas Hughes, yn datgan olodydd y cadeirydd. Ar ol hyn, cysbadleawyd ar y darn, 4 Dewch, unwn ein canladau per, I i gor heb fod dros 30, a dyfarnwyd cor y Brya yn orea, o dan arwelniad y talentcg Mr. J. Ellas Hughes. Can o glod I
LLEISIAU GWERTHFAWR.I
LLEISIAU GWERTHFAWR. Mynega Mr. Mspleson fod Syr Michael Costa yn derbyn 500 o bu-nau y mis yn mlaen liaw. Talwyd i Madame NiJson ddau cant o bunau y noson, tri chant yn America. Cafodd M'ile Titiens, yn America yn 1875, gact a thriugain o bunau y noson, heblaw baner y derbyniadau dros swm neillduol. Derbyniai Seymore Campanine, pan ei cyflogwyd gyntaf (am bum' mlynedd) gan Mr. Mapleaon, ddau gant o burtau y mis. ) Telid i Mademe Patti yn America mil o bunau y noson yn mlaen llaw prydnawn y dydd yr oedd yn caniu Derbyniodd Ravelli, yn America yn 1886, 480 o bunau y mis ond y mae yna gantorion da eieill yn llai ffodus. Yr un modd y mae gyda phub galwedigaeth. Y mae bron i haner tir-arwynebedd y beJen ddaearol o dan reolaeth llywodraethau Ewropeaidd. Y mae cnuliad clychaia mewn angladdau yn un o greiriau yr oesau gynt, a dech- renodd yn y syniad Paganaidd fod swn clychau yn ymlid ymaith ysbrydion drwg. Codir y tal o wyth swllt a grot ar bob teithiwr fyddo yn myned trwy y Suez Canal. Credir fod betioyn ffynu yn fwy cyffre- dinol yn Awstralia nag yn unrbyw wlad arall. Anfynych y derbyn tai-dorwyr fwy nag un ran o bump o werth eu hyspail gan y rhai a'u prynant. Bernir fod y pibau dwfr a nwy mewn defnyddiad yn Mhrydain Fawr pe eu hestyn- id allan yn un J linell, rywfaint yn fwy na haner miliwn o filldiroedd a hyd. Os parba graddfa y cynydd presenol, bydd y boblogaeth yn Nghymru a Lloegr yn haner can' miliwn erbyn y flwyddyn 1936. Da genym ddeall fod Bnxton, fel Rhyl ac Ilfracombe, heb un pawnshop.' Rhaid i bobl Baxton fyddo yn awyddus i dalu yra- weliad a'a hewythr fyned o wyth i ddeg milldir o ffordd. Pymtheg mlynedd ydyw oedran cwn ar gyfaitaledd. Y misoedd y digwydda leiaf o farwolaeth- au ydynt Moi a Hydref. Y mae preswylwyr y wlad hon, heb am- heuaetb, yn ysgrifenu gwell llaw-ysgrifen 0 nag eiddo unrhyw wlad arall. Yn ol cyfrifiad o eiddo Mr. Gladstone, yr oedd cynifer a pbymtheg mi;iwn o bobl yn siarad yr iaith Seisneg yn y byd yn 1788; fod yn y flwydclyn breserol gant a phump o filiynau yn ei lldaru; yn 1900 cant lie ugain o filiynau, ac yn y flwyddyn 2000, y bydd wyth cant a dev^in o filiynau yn ei Ilsfaru. Hai ati, Gynü odorion "Oes y byd i'r iaith Gymraeg, ac oes y nefoedd wed'yn."
HANES BORETIOL MILIWNWR.:
HANES BORETIOL MILIWNWR. Yr oedd gan Mr. Charles Crocker, y mil- iwnwr Americanaidd, yr hwn a fu farw yn 1 ddiweddar, ac a adawodd ddwy filiwn 0 bunau i'w ferch, hanes hynod iawn. Cafodd ei eni mewn dinodedd a tbylodi yn Troy j dechreuodd eniJI ei fywioliaeth trwy werthu newyddiaduron, a dywedir ei fod yn enill t mwy o arian wrth hyny na'II un bachgenyn arall yn y lie. Pan yn ddwy-ar-bymtheg oed, gadawodd ei gartref er chwllio am ffawd well, ac nid oedd ganddo ond eyflenwad prin o ddillad i ddechreu ei fyd. Dechreu- odd trwy weithio fel llafurwr ar fferm, ac oddiyno aeth i felin lifio; prentisiodd ei hun yn 6f; darganfyddodd waith mwn haiarn, ac-th i chwilio am aur yn California, a phan yn ddeuddeg-ar-hugain oed yr oedd yn Had gefnog o bethau y byd. Nid oedd, modd bynag, y pryd hwnw ond dechreu ei fywyd anturiaethus a llwyddianus. Y mae yn ddi- amheu mai mewn perthynas a gwneuthuriad reilfiordd y Central Pacific y gwnaeth efe, yn nghyd a C. P. Huntingdon, Leland Stan- ford, a Mark Hopkins, eu ffortiynau en fawr
[No title]
Dysg i mi Dy Ddecldfan, 0 Arglwyddvl oaf Anthem syml i blant, pris lo. I'w cnael gan yr awdwr,—D. W. LEWIS, F.T.S.C., Brynaman.
YMHOLIAD.
YMHOLIAD. MR GoL.,— Byddaf yn wir ddlolchgar i chwl os oanlatewch I'r ychydlg a ganlyn ymddangoa yn elch papyr clodwlw fel y galio y papyrau Americanaidd ei godi. Ymfudodd teula o Gil- wern, ger Brynmawr, a Gilwern, Breconshlre, i'r America, yn y flwyddyn 1868, os yèym yn lawn. Yr oedd y teulu yn cynwys ma.m a saith o blant. Claddwyd y tad yn yr Eglwys ger Gilwern, enw yr hwn oedd Enoch Bnfton, Enw el brlod oedd Sarah, Harrriet ei ferch henaf, James, Richard, a John el feibion, Elizabeth ac Ann, el ddwy ferch ieueagsf. Ni ymfadodd y mab henaf yr un pryd a hwynt. Hanes yr uchod a rydd foddlourwydd mawr I frawd yr uchod. Cryddlon oedd y meibion. EDWIN BUFTON, Blaen-N ant-y Groes, Cwmbach, Aberdare, Glamorganshire, South Wales.
ALLTWEN.
ALLTWEN. Taahwedd 15ed, ya 58 mlwydd oed, ba farw Mr Rosser Davies, glowr o'r Ue uchod, Yr oedd angen fel pa yn dadgysyllta corff ac enald ein hanwyl frawd lawer gwaith yn ystod y tair blynedd diweddaf 0'1 fyw/d. Yr oedd yn aelod ifyddlawn o eglwys Dduw yn yr Allfcwen, ac yn gyfaIM addfwyn a sirioi i bawb. Ba yn gyfran- ydd heiaeth a chyaoo at wasaaaeth yr Arglwydd yn dditwgaaoh. Yr ydym yn meddwl yu ddlbetrus y ge111» dwayd am dano heh gyfelliorni, 4 Yr hyn a allodd hwn efe a'i gwn- aeth. Yr oedd el ffydd yn gref yn Now a'S air, a gorphwysai ar drain Duw I gadw. Gadawodd ar el ol dyatiolaeth dda ao eaiampl dellwng, nad oes achos gwsldo yn yr adgofih o'i enw, a ohafodd yr eglwys ddaearol pan alwyd ef ymaith. Y dydd Linn canlynol gweinyddwyd y gymwynas olaf iddo gan luoedd o gyfelllloa a pherthynasau, pryd yr hebryngwyd el weddllllon mawrol I orphwya yn mynwent Allbnreik Ghvaaanaeth- wyd ar yr aohlyaur gan y Parch R Rees, gweln- Mogy lie. Bydded aden gysgodol Rhaglan- laeth dros ein hanwyl ^hwaer a'* piant oil yn en galar yw dymunlad CYFAILI,
■1■■■■■■1111II'- CWMAFON A'R…
■ ■ ■ ■ ■ 111 1 II CWMAFON A'R CYNGHOR SIROL. MR QOL ,—Canlatewch ychydlg ofod 1 miyn eich cewyddiadur clodwlw fel y gallwyf ddangos i'w Iuosog ddarllenwyr pafodd y mae pethaa yn myned ya y blaen yn y lie uchod mewn perth- ynas i'r Cynghor Slrcl. Cofus gan etch darllen- wyr I mi ddweyd yr wythnoa o'r blaen y byddat yma frwydr boeth adfg yr ethollad. Ni rhaid aroa hyd hyny, y mae y frwydr eialoea wedi el dechreu. Y mae yr ndgorn Celdwadol wedi galw i'r gad, ac y mae y cyffro a'r parotoadau yn ngweraylit y Celdwadwyr yn fawr, ond y mae yn amiwg fod eu mllwyr yn anaml, a phrawf penaf o hyny ydyw en bod wedi goaad ychydlg o'u mllwyr ffyddlonaf I fyned o amgylch y lie er celaio denu a hudo dynion i restru eu bunaln o Maid yr ymgelsydd Toriaidd. Y mae yn wir nas galieaid eu rhwystro, a chan wired a hyny, y mae yn warth i'r blaid, ac yn ddiraddiad mawr i'r ymgeiaydd. Nid oedd yn ddigon Iddynt argraffa anerchiad, a gosod enwau lloaws o grach-foneddigion, a llawer o bobl Ymneillduol, blaenoriatd ein capell, < £ -c o dan yr anerchiad fel ei gefnogwyr penaf, ond rhaid oedd iddynt syrthio I'.r lselder o fyned a gosod cynfionwyr I gardota pleldlelsiau o ddrws I ddrws. Paham na chai y gweithiwr tlawd lonyddwch I weith- reda yn ol ewyllys ei galon ? Na, bydd foddlon, fab llafur, ar dy ddiwrnod gwaith; y mae melstr yn gofyn dy bleldlais, a gwyddost tithan dy ddyledswydd. Dyna i tI, ddarllenydd, gtp- olwg ar dduli y Torlaid yn gwelthio yn Nghwm- afon. Nid yw yr ymgetsydd yo tellyngu y gefnogaeth letaf oddiar ein dwylaw. Tra yr oedd glowyr y lie kwn wrth ryw ddau nen dri thwrn yn yr wyfhncs, byddai y glo yn cael ei glado I weibhiau y boneddwr yma wrth y can- oedd o dynelli o fanau ereill. Y canlynlad fa I lawer tad gael el fra o fynwes el deuln er cael cynaliaeth iddynt; ac wedi y cyfan, mae y bon- eddwr hwn yn beiddio gofyn am gydymdelmlad a pheidlals trigolion y lie yn gyffredlnol, fel un sydd ivedi ac yn teimlo dyddordeb yn eu lles- lant, Y mae y ffaithian uchod yn profi hyny, onid ydynt ? Prif bwnc el ddadl ydyw, el fod yn ymladd y frwydr hon ar dlr hollol annibynol ar unrhyw ddaliadau polltlcaldd. Dywedaf yn ddi-dderbyn-wyneb, y byddai yn rhwyddach genyf gredu fod yr hen Foel hwn wedi myned ar wlbdaith i'r lIeu ad, nea i'r Afan droi yn el hoi, na chreda fod ymgelsydd Celd- wadol yn ymladd y frwydr yma ar y tir yr hona el fod. Byddwn ar ein gwylladwrlaeth, fechgyn, y mae addewidion teg yn ami yn myned yn fethlant, fel 4 Llawer boreu'n heulio'n deg, Cyn nos yn bwrw gwlaw.' Yr ydym wedi dyoddef gormod lawer yn y cyfeiriad hwn. Bellach y mae yn bryd 1 ni droi y scriw yn el hoi, a thafki iau gormes oddiar ein gwarau, a dweyd hyd yma yr ewch ac nid yn mhellach. Deffrown at ein gwalth, y mae genym fues eang o'n blaenau i'w enill nea el gollt. Bydd genym ychwaneg ar y mater hwn yr wythnos nesaf. Hyd hyny, byddweh wych. PBLHAM.
COLOFN Y CYWRAIN.
dain pe eu gosodid yn un linell. Yr ydym yn ddyledws am y cyfrifiad dorus hwn i Syr Charles Warren. Ond fe ddywedir wrthym hefyd pad oes ond lie i sefyll i dair milldir ar hngain e cabs, folly y mae genym un mill- dir ar hugain o gerbydau yn barhaus grwydro o gylch yatrydoedd Llundain, Mynega M. De Lesseps yr agorir Camlas Panamo yn mis Gorpheuaf, 1890.