Tarian Y Gweithiwr

_^4— ( i zt:. ARERTAWE. Llwm iawn yw newyddion cyffrous y He yt wythnos hon hyd yn hyn—dim yn y byd wedi trori fyny I synu'r trefwyr. Nidoes %n prawf o bwys wedi bod yn y llyaoedd, a _b wedigwpelld dim i achosi prawf, ond Wedi dianc o afael cyfiawnder drwyddylan- "Wfcdeo ffrynd au ncu en hariao; dim bradwr- laaith newydd o eiddo y elie wedi dyfod i'r olcn offeiriad wedi bod yn gwledda gyda'r tafarnwyr; na, dim un gweinidog wedi meddwi; dim yn y bvd mawr i gadw %afed scandal ar waith. Felly rhaid bodd- 4wi i nyddu Ulfh, fechan o betbau cyffredin, fw uh o]r ^yragiad o sefydla "Coffee Taverns ynylfe. Sid peth o bwya feychan fydd hyny os daw i weithrediad, a kydd yn sicrofod yn at^lfa i ddinystr llawer D d-fyu'on ieoainc. Waetb betb siarada y kobl mawTed^og hyny sydd yn medro rheofi | w hunain, i ddinystr y mae mUoedd yn ttyned tra y maent hwy yn ymi^raon yn aghylch geinau, ac yn w ffesu bod yn gan- iynwyr l'r-'hu.nanymWadiad mwyat. ac i reddi <u cyr?$n ebyith byrjdecjdroe ea hegwydd- ttion, cmd na all ant symad cymaiatr a'r ^wydryil§ydid yn cynwys culyniad sarfi^ na ^chyfieusara y 4afam, yn lie bod yn eistedd ya nghwmni diotwyr a cfearfeddachwyr. Er y cyfeiilion hyn HoffMm y peJiaa goreu, a dadlen yn y modd yna, eto ni allantl fffgjru rhwng eu gweithredoedd a'u canlyn-B fadau. Gall eu cymydogioa a'u cydfforddol R ion wneud en dyledswyddau yn annibynols arnynt hwy, a bydd y rhwystrau yn fwy in wneud y lies i gymdeithas, ac yn sicr fe fydd y eyfrifoldeb yn fwy arnynt hwythau. Nis gellir cyhoeddi uwch eu penau 'Yrhynaall odd hwn a wnaeth,' am fod eu bymddygiad- au yn gofyn 4 Ai ceidwad fy mrawd ydwyf fi ¥ Gadawaf hwynt gyda'r deisjfiad am iddynt ystyried eu ffyrdd. Y pwnc oedd genyf i'w ddwyn ger bron ydoedd, bod cynyg yn y dref yma yn awr am sefydlu tai i wrthweithio tai y gwlybyron meddwol, ac i'w taflu o barchusrwydd y cy- hoedd, ac i'w gwneud yn betbau diargen- rhaid, nes eu troi i fod yn wasanaethgar i'r cyhoedd, yn lie bodyn achosydd beichiau fel ydynt yn awr. Yn wir y. mae rhywbeth allan o le yn y syniad fod cymdeithas yn ymarfer a nwydd sydd yn eu meddwi, yr hyn o'i gyf- ieithu yw dyryeu eu synwyrau. Oni b'ai ei swyn ai hudoliaeth, tebyg na wneid d m &g ef. Gwelodd Solomon hyn, agochelodd beid- io edrych amo-am mat hyny oedd yr unig ffordd iddo ddyogelu ei hun rhag ei hudol- iaeth. Ond beth dal siarad, mae mwy na Salomon yn byw yn yr oes hon yn mbersonau blaenoriaid ac athrawon crefyddol y wlad. Y mae y ffaith fod cymdeithas yn gorfo dyfeisio cynlluniau eyfreithiol a cbymdeith asol i wrthweithio dylanwad y fasnach yn ddigon o gondemniad iddi, ac i bob carwr rhinwedd i dynu ei ddwylaw oddiwrthi, gan beidio gwneud d m a hi, na gwneud na gwerthu, na rhoddi i arall na derbyn ei hun ddim oddiwrth beth mor Ilygredig -a'r hyp sydd yn ysbeilio y dyn o'r hyn sydd yn gwnecd y gwahaniaeth rbyngddo a'r anifail, ie, yn dyrysu ei synwyrau. Dywedir f« d pethan ereill y mae dyn yn eu defnyddio sydd yn gwneud llawn cymaint o ddrwg trwy gymeryd gormudedd o honyut a'r diodydd meddwoL Nac ydynt Ð gryn lawer, ac ni ddeil dim i'w gyferbynu a nwy i ddylanw idv n ar y dyn yn fn, ae fel aelod o gym- deithas ar pfthau meddwol. Y maent ar ev. penau eu hunain am eu bod yn effeithio a* y synwyrau. Pan elir dros y terfyn gyda bwy^dyna'r' ynwyr wedi myned. G+llir cyf• erbynu yfed gormodedd o ddiodydd snfeddw- 01 wu gilyea yn eu niweidiau gellir eyfer- bynu niweidiau ymborth o wahanol fath iU a'u gilydd wrth gymeryd gormcdedd o hoB- ynt; a gellir cyferbynu niweidiau gwah-nol fathau o ddiodydd meddwol a'u gilydd; ond nid a dim arall. Y maent aT eu pecau ei hunain, ac anheg ac annoeth yw yn neb i'w cyferbynu a dim" arall, am nad oes did. arall yn debyg iddynt. Yn y pen y gwnant hwy en gorsedd, ac nid yn y cvlla. Yn y cylla y niweidia y bwydydld a'r diodydd an- feddwol, ond y pen fyn y rhai meddwol. ) mae yn eithaf amlwg y gwna y rbai blysiog am y pethau meddwol fwy%> niwed iddynt eu bunain nag a all y blysiog am beth v ereill wneud, a thrwy hyny y 'daw rhes o bethau annymunol a niweidiol i gymdeithas i fyny fel ffrwyth yr had a hauwyd drwy eu hyfed. Onid oes achos, ynte, i ddjfeisi rhywbeth i wrthweithio dylanwad nwydd sydd mor niweidiol i'r wlad yn mhob ystyr? Onid oes eisieu dylanwad pob gwr da ei air er symud y pla hwn oidiar gymdaitbas? ¡ CO'

YR ALCANWYR. Darllenasom gyda boddhad mawr i ni ein hunsilp, haaes y Dysteb a gyflwynwyd gan Sfeilfion Melincrythan i'n hoffus gyfaill, Mr. Walter Howells, ar ei ymadawiad o'r He i gymeryd arolygiaeth y-ddosran orphen ) o waith Alcan Llangenech. Dymnnwj) o'n calon rwydd hynt iddo. Bafbgen noblt yw Walterz wedi gwylio ei gerddediad drw> dymhor et ieuenctyd, yr hyn y mae caBoedd o honom a aeth drwy yr un prof edlgaethau ag yntau wedi methu eu wneu- tiittr; ond y mae ein cyfaill weithian wedi gorchfygu drwy fod yn wyliadwrus. Byddai g^ lwg arall arnoth fel dosbarth o weithwyr pe byddai cymeriad gl »yw Walter Howells yn cael ei erelychu genych. Ap Eb n hefyd yn f trdd 1 S well dOlle,' Edward; ewch rhag- och hyd lethrau Parnassus, nes gweled pen y mynydd. Nid yw wiw celu, y mae gyda ni fechgyn o ddoniau rbagorol yn mhl th yr alcanwyr. Yn mhith llu^ws ereill, y mae ein cyfaill Eurfryn, o dan faioh trwm teulf Iluosog, yn drirgo grisiau enwogrwydd a'i holl earn".4 Dyf d d nc a dyr y gareg,' medo -hen ddiareb; felly Earfryn, y mae yn sicr o waeud"marc'yn mhlith y beirdd. Fel yr ydym wedi sylwi lawer gw.iith o'r blien, dywedwn eto, mai trueni ydyw fod dynion mewn oed" yn y gweithfeydd yn gosod es- iamplaudrwgo ftapn dynion ieuanc, fel y mae braidd yn wvrthi 1 os dianga dvn ieuarsc a'i wisg heb ei llyohwino gan feddwd d Nid drwy ddilyn y 'boys' i yfed diodydc syfirdanol at ddyeithriaid a ddeuant ar draws gwlad, nid wrth yfed 'fo ttings,' ac nid wrtH dreulio ei^oriau hamdden >1 mewn cyfeddact a gwag-oferedd, yr era^lodd Walter H twells y gair da a roddwyd iddo gan ddynion goreu pentref Crytban nos ei ym dawiid, ac yf ydym ninau yn cyd-dystioliaethu a hwy, oblegyd adwaenwn ef o'i febyd; ond w th ddilyn dynion da, ac ymgadw rhag y rha drwg. Y mae wedi bod yn addurn i'w broffe grffydd 1,9C fel y s^lwai un yn y Cyfarfod • YmadawoL idd >, fel Moses, fod yn Sydd 6t ar ei holl dy. Arhawdd iawn yw ymiidael a theattn mor hoff a hwn, gan gymaint yw emttjrmuniad, nid yn unig i'n cyfaill, ond am weled yr ieuenctyd yn gyff. edin 1 yn mhob gwaitn, yn dilyn ei esi^mpl. Golyger ein bod yn myned a chwi am daith fychan mewn adfyfyrdod dr.slwj brau a deithiwyd gan rai o honom ni, acs s- dd hefyd yn c .el ei theitbio yn feunyddiol gan ganoedd o'n dyrrion ieuainc. Wrth gwrs, ni fydd plant yn cael dechreu gweithio y awrmot ieuanc ag y cawswn ni; felly, gydag addyW a dysgyblaeth dda ar yr ael wyd gartref, darllen a myfyrii llyfrau da, ac iawn dieulio eu h(,riau hamddeaol, y mae Stbaith am well cenhedlaeth nac oeadem ni ywedwn fod dyn ieuanc yn dechreu ei daithfelAlcanwr yn dair-ar ddeg oed; ca ddechreu felly ar y gl is cyntaf, a bydd wedi ei osod yn mhlithug-clin neu efallaiddeugain, nan fwy, o fechgyn s'u cymeriadau yn am rywio Cf mamt tg yw eu hwynebau, a bydo ei gymeri d ef fel dyn yn cael ei ddechreu yn y fan hyny. Bydd thai o duedd wyllt, ac b help rhieni gofalus i'w tywys yn yr iawn ffordd, ac ya wir, fe ddichon i lawer 0 rieni g >falus fod yn anwybodus o'r modd y temtir en pi ;nt i bechu, ac felly syrthio Ytt f>r o allu rhoddi gair o gyngor- yn ei oryd, yr hwn, gyda bendith, a ddichon f<-d yn iachawdwriaeth i enaid y gwr ieuanc. Y mae y rhai hyn a'u holl egni yn gwyliol symudiadau y dynion mewn oed, gan gym- aint yw eu hawydd am d dyfod yn ddynion fel hwythau. Y mae y tynu sydd gan y *hai mewn oed at eu gilydd i yfed y diodydd yn gosod awch a chwant yn nghalonau y rhai bychain i fod fel hwythau; y mae y geiriau ysgsfn a eiaredir, y caneuon difoes a genir, ie, a'r rhsgieydd damniol a ddiferant dros wefusau y rhai mewn oed, yn cael eu cymeryd i fyny gan y plant, a Duw yn unig a wyr ddiwedd y dylanwad yma. Y mae yn dda genym feddwl fod arferiad a allw ni gofio yn mhlith y bechgyn o yfed 'footings' wedi ei gladdu er ys llawer o flynyddau, a'n gweddi ydyw, na fydded iddo byth mwy gael ei adgyfodi. Odd awn rhag ein blaen, a dilynwn y gwr ieuanc ar i daith fel Alcanwr. Wedi treulio blwyddyn a haner neu ddw flynedd yn y gwaith, bydd yn dechreu teimlo ei hun yn fwy cartrefol, ac awydd mawr ei enaid cynyddfawr yw ymdebygoli i'r rhai y cydweitha a hwy ag sydd yn hynach nag ef, ac a ystyrir ganddo fel y dynion rhagoraf. Ar ol treulio rhyw bedair neu bump o flynyddau, daw yn ei dro i sefyll gwaith gwr, a chryn bwnc yw hyn yn ei olwg. Yn y lie cyntaf, bydd rhaid cael noswaith awen gyda'i gyfeillion yn y dafarn i yfed ei 'Footing.' Bydd amo ef 3s. 6ch. neu 5s. i dalu, a'r cyfeiilion bob un ei 6ch. neu 1?., neu fwy na hyny ami iawn, ac yn y cyffredir bydd y gwr ieuano yn cael ei gyflwyno i'r tafarnwr fel un wedi dyfod i enill yn rhag orol; a bydd ganddo le wedi hyny i gae' chwart o |«rw i'r gwaith pan fydd galw am dano. Wedi clywed o'r 4 gyddfau sychedig' sydd yn y gw ith fod 'ty rhydd' gan 5 gwr ieuanc, byddant am y cynt if yn gweini cymwyn'-isau iddo, nes peri i'r dyn ienan dybio mni wrth roddi ambell chwart rhwng y bobl hyn y mae enill eu boddlonrwydd, ac y mae hyny o gryn bwys gand io. Bydd y Tiiiiin yn barod i wneud 'Brush'- a' ¡ Gof mor barod a hyny i wneud 'Spring' a 'Thongs,' ond cael y, chwatt bydd y dogn hwn ynaml yn cael ei ystyried yn llawer mwy prisfawr na 6ch. Fel hyn bydd ein yfaill ieuanc yn teithio yn hwylus, daith nad yw eto yn ceisio ystyried i ba le y mae yri arwain. 0 gan Dduw na byddai dynion proffesedig crefydd yn yr adeg beryglgs hon n hanes ein gwr ieuanc. yn rhoddi ergyd 'r cwpan dinystriol, yn lie gwann arno lie y gwe'o. Wedi dyfod yn rhydd, sef yn rhydd o'r brentisiaetb, bydd rhaid iddo fyned yi ielod o rbyw Gyaideithis Gyf illgar neii giiydd, a mwy naturiol yw ganddo fyned Ie y mae mwyafrif ei gydweithwyr yn aelod u Dyma gam pwysig iawn ydyw on. Y mae y dyn ieuanc, gaa gymqint e awydd i fyned drwy'r sWydd«u anrhydeddof perthynol i'r Gymdeithas, yn gofalu preeen oli ei hunan bob nos cyfarfod er enill sylw ei gyda-loiau, fel y caffo eu cyiuhorth i fyned drwy'r swyddi erys gyda hwy hyd y diwedd, a cha ymuno yn yr arterial damnio 0 gael 4 shwc neu ddwy, neu dair, ar ol darfud, a'r cwbl er mwyn cymdeithas. Ad- waenwn ddynion ieuane crefyddol a gafodd eu llygru g^n yr arferiad bwn.^ Wedi bod allan yn nwyr nos Sadwrn, ci fyd i fawr nlas myned i'r oeafa boreu Sabboth, a deg i un na fydd oydwybod fel arthes yo rhuo o'i fewn, gan ddweyd 4Fe a'm clwyfwyd,' ond wrth ei hir suo i gypgu, y ma3 hitbacq yn dystewi ar droion, gan adael i'r gwr mmm ymeryd llwybr ei lygad, ac 0 drueni adcoda mai yn mlaen y mae yn myned, hyd rieig y mae ei flys y» ei orcbfygu, ac: yn ei od o dan gloian tyn caethlw^d, na wy ma dyn pry i eu torir hwynt. Y mae yn priodi, ond nid yw erioed wedi 4realiso' beth y mae yn ei gymeryd aroo wrth hyny. Y mae y dorau a ddylent gael eu cadw dan ei lywodraeth ef fel pen-teulu, yn c^el eu );ollwng yn rhydd y mae yn dyfod yn berchen teula, ydyw, y mae o f(,dd ei galon wedi gwnentnur caethwas o hono ei hun eblaw y tlodi y gorfodir ef a'i deulu i fyw ynddo, pan gyda ychydig o help dynion oedd hynach nag ef, y gallasai y dyn hwn f d wedi aelodu ei hun mewn Cymdeithesau Dirbodol, Adeiladu, &c., a chanddo yn ;hwydd hiner cant neu gant o bunau wedi u rhoddi vn y Bine erbyn y bywyd priod- t sol. Byddai fdly! YD lie bod yn gaeth am s, yn teimlo t ith yr aoialwch yn blesei ac nid yn b 'en. Byddai yn cael ei barch a'i gydn tbod yn anrhydeddus mewn cym- de.thas, ynlle ciel ei hwtio a'i esgymuno 0 ith- ei gydweithwyr, ei gadw tan chwip y 4 Gaffer,' a 4scriw' ei feistr. Dyma, ddar llenwyr y DARIANyW golwg fras a brys og ar fywyd catoedd, ie, miloedd o weithwy ein gwlid. Pa rhyfedd gau hyny fodj cyflogwyr yn curo mor drwm y dyddiiu iyn, pan y mae dynion o fodd eu caK na wedi gwneuthur eu hunaln yn gøethion Diolch am ambell Walfctr Howells, ac hycier wn y bydd i h/n o ysgrif fod yn f jddi >n i enill llawer yn debyg iddo.— AFAN.

MARWOLAETH Y PARCH. D. PRICE, SILOA, ABERDAR. Nos Iau, Rhagfyr y 5ed, bu farw y Parch. David Price, ar fin 68 mlwydd ped. Buasai ei iechyd yn gwaethygu er ys cryn amser. Yr oedd er ys rhai blyayddau vn cael, o bryd i bryd. ymosodiadiiu enbyd oddiwrth y b, 0 ahiih a'r diffy? anadl. Ond yn awr, cyn ei farwolaet'o, ni bu yn gyfyngedig i'w dy a'i wely oisd naw neu ddag diwrnod. Yr oedd yn pregethu yn Siloa dydd Sul pytltefnos i'r di^eddaf.. Yr oedd Mr. Price wedi bod yn y wwaidog- aeth, a hyny oil yn Siloa, am fwy na 35 mlynedd, ac wedi bod yn pregethp yr efengyl rai blynyddoedd cyn hyny. Yn ystod yr holl amser y bu yn gweinid- •gaet.^u yn Aberd r, ffe a welodd yr eglwys yu Siloa yn cyd dyfu ag Aberdar. Pan dde- chreuodd efe weinidogaethu, nid oedd Aber- d r ond cydmarol fychan. Ac fel yr oedd Aberdar yn cynyddu mewn poblogaeth, gweithf^oedd, a masnach, efe a gafodd yj hyfrydwch o weled Siloa yn cadw i fyny, a hvny yn dla, trwy fod yn dderbynfa dyfod tiaid 0 ranau amaethyddol y wUd, yn neill- duol siroedd Brycheinio^. Caerfyrddin, Aber- teifi, a Phenfro; trwy fo 1 yn offeryn dychwel iad llawen edd art grefydd o'r newydd, a thrwy fod yn fagwrfa i ddynion yn addyeg ac atbrawiaeth yr Arglwydd. Yn nglyn a hyn. yr oedd Mr. Price, er ei hun yn gweithio ^'i adwylaw am flynyddan lawer, yn dra ym- roddar ac egniol gyda holl ganghenau llafur yr eglwySv Bu ei lafur ef yn'benodol hefyd gyda chyobwyniad a ffurfiad yr eglwysi yn y uwmbich acyn Abernant; aflUfuviodd lawei yn nglyp â chychwyni d yr achosion yn Abaraman, Mountain Ash, a Chwmdar. Nid dim ond pregethwr oedd efe, eithr gweithiwr da a difefl yn gyffredinol. Llafur.i iai yn ddiwyd, nos a dy dd, gyda holl ranau al sefydiiadau llafur yr eglwys. Beth bynag yrF ymaflai ei law ynddo i'w wneuthur, efe a'l gwnai &'i holl egni. Y mae y modd y cyd- nabyddid ac y gwerthfawrogid ei lafur gan yr eglwys yn Siloa ar gael a chadw yn medd- iant y teulu mewn anerchiad a gyflwynwjd iddo tua phymthegmlynedd ynoLgydaswn, b arian, tua dau cant o bunau. Yn ystod ei holl fywyd yr oedd yn ddyn ymroddgar a llafurus iawn, ac ni bu ei lafur yn ofer yn yr [Arglwydd. Cafodd weled eglwys Siloa o fod yn fechan yn dyfod yn fil; 0 fod yn wael yn dyfod yn genedl gref. Yr oedd efe. nid lyn unig yn weinidog i eglwys Siloa o i de Jchreuad, ond yn un o'r nifer fechan—tu phedwar ar ddeg o aelodau-y rhai, allan 0 [Ebenezer, a ffurfiasantyr eglwys ary cyntaf. f- Yr oedd Mr. Pfice driVy ei oes yn ddyn cyf lawn iawn yn holl gylchoedd ei lafur cartref- ol. Nid, yn ddiau, ei fod yn anadnabyddus oddicartref.—adnabyddid ef oddicartref, yr jneillduol, fel un parod i gynorthwyo eglwysi a fyddent yn cychwyn yn weiniaid ac o dan anhawsderau. Yr o^dd hyn yn naturiol iawn liddo, fel un ag oedd wedi bod ei hun yn y profiad o fod yn cychwyn gyda Siloa dan amgylchiadau cyffelyb. Ond gartref yn AHerdar yr oedd efe yn neplduol yn dd) n cj flawn. Nid dyn oedd efe i adael i alwadau oddicartref .fyned rhyngddo a chyflawniad anwl di ddyledswydd^u yn ei gylch car- tfefol, yr hwn, yn ei holl ranau, a fu yn ui mawr a helaeth am lawer o flynyddoedd. Yr oedd m njlrwydd a phwyntiolrwyd- (lpunctuality) mawr yn nodweddu Mr. Price mewn cysylltiad k boll wahan l ranan ae or- deiniadau cylch ei lafur. Nid un i'w gael ar ol ei amser oedd efe. Yr oedd efe hefyd yn ddyn llawn iawn o'r peth a elwir "aynwyr cyffredin." Ac yn nglyn S hyny, yr oedd yn un tra chyflawn o foneddigeiddrwydd natariol. Heb ymdra- fferthu rhyw lawer gyda ffurfiau moeegarwch v byd, yr oedd efe yn natariol yn ddyn llawn gweddeidd-dra a moes. Hefyd yr oedd craffder mawr ynddo i idnab d adegau, ac i adnabod dynion, yr nghyda med r mawr i ym wneud a hwynt. Yr •edd efe ar ddynion, yn ddyn enillgar iawn. Meddiacai ar radd helaeth o'r peth y sonia Solomon aoa dano, Y neb a ynillo eneidiav sydd ddoeth." Yr oedd hefyd yn ddyn tra gochelgar a sfwyliadwrus. Nid dyn byr—olwg, ac nk dyn byrbwyll oedd efe. N Id myoych y oe-id ef yn gwneud yr hyn, ar y ddameg satiuredig, 1 elwir, 44Dodi ei droed ynddi'r Nid dy oedd efe i "losgi ei fysedd" wrth 44ymyraeti a materion rhai ereill." Nid oedd efe yn ymwthgir oddieithr i "geisio lleshad y tlaweroedd fel y byddent hwy gadwedi^ Yr oedd yn ddyn syml a dirodres iawn yn ei holl ymddygiad. Yr oedd yn bell oddi wrth fod ya bomhastio mewn d m a wuelai nac mewn dim o'i ymddangosiadiiu, pa un b vu ig ai yn ei waith yn pregethu ai yn ei fywyd a'i ymarwt ddiad cyffredinol. Yr nedi yn ei holl ymwneud a dynion yn ddyn heddych 1 iawn, a diach<ts tramgwydd Yr oedd, o ran ysbryd ac o ran moes, yn gyfrywfel mai nid peth hawdd fyddai tor yr heddwch ag ef. Yr oedd efe hefyd, er heb fod wedi cael m>nteision addysg helaeth iawn pan yn ieuafic, wedi gwrteithioei hun ya dda, yn neillduol at ei waith fel pregethwr. Yr p WT. oedd yn bregethwr cryf. Yr oedd ym naturi .l, jngystalag,oymarferiai,yn wrymadroddus, yn siarad wr rhwydd. Yr oeddyn gadirn yn yr ysgrythynu. Vr oedd i fesur helaeth via fynegir (eonro-dance) byw o'r Beibl; ac yr o^id yn un hyfforddus iawn i'w dradctod a'i gymhwyso bt gydwybodiU a gwahanol w. gweddion cyfiyr au dynion. Wrth bregethu n wresog a bywiog, fel y gwnelai, yr < edd oi laiayn un o rym mawr iawn, yn wir, o rym anghyffredin; ac o don a awn cyfadda- iawn i helpu argraffu ar feddyliau ei wran- dawyr y gwirioneddau a draddodai. Co gan ysgrifenydd hyn o linellau ei glywed yn p egethu yn Abercarn ryw bymtneg, mwy neu lai, o flynyddoedd yn ol, a bod grym uchelgroch a swn perwresog ei lais yn ab peri i ddyn i deimlo ei hunan yn Heddfu ac yn cwrcydu odditano. Yr oedd llawer iawn o'r grym hwnw yn aros ganddo yn ei lais yn tnron hyd y diwedd, fel y cofia pwy bynag a'i gwrandawodd yBgoydoImisoedd diweddad ei fywyd. Efe a ddangosodd y grym hwnw yn dra rhyfeddol mor ddiwedaar a'r Llun olaf yn mis Hydref diweddaf, yn nghyfarfod isol Annibynwyr cwm Aberdar, a gynal iwyd yn Ebetezer, Heolyfelin, wrth bre- gethu ar y geiriau, "Fy enaid bendithta y Arglwydd, a chwbl sydd ynof ei enw sftnot idd ef." Wei, y mae ei lais yntau wed 4ystewi. ,.Ond, wedi marw y mae efe yn tief.ru etc. Go odir ef yn ei fedd d\dd Iau nesat. Wedi y cladder ef, llefared eto'n uwch uwch; a pbarhaed dynion am amser maith i glywed ei lais, wrth gofio am- ei eiriau, ei ymarweddiad, ei gynghorion, ei weddiau, a'i d tag au. A nerthed yr Arglwydd yr eglwy.- yn Siloa, yn nghyd â'i deulu, yn neillduol ei weddw, ar ol toriad undeb o 48 mlynedd, i dd 1 yr erg; d a'r golled o'i symudiad "oddi wrth ei waith at ei wobr."

DYMUNA WiLiiAM LEWIS (JLIBWT#AJTAJH), Bookseller, Souse Furnisher Ac,, Aaun Wen, Swansea, hysbysu trigolion y I eoedd nchod, a'r wlad oddi amgylob, <?; f d íD p&rhau i gadw cyfiawnder 0 bel math o Ddodrefn o wahanol brisiac <;wDentbn iecL Welo restr o raj o'r petnnu. -G asses, o 60. i 6p. tv. Bad steeds, o 16. fyoy; Chbir»Beds, o Us. i tyny; Chest • f >rawers, o28s. i fyoy; Byrddau, o 5s, (-.uF Side Boards, Drawing Room Sumt Wattots, Wiodsor, Waterloo Grtnitu Oh3i s, .Marble-top Stands, Easy ChM?s. < fas, Couo^es, Tronks, Mil put, Plyf, & Gilt Mcu dings, a Phictwrau o bob me-th. Cofier fcef d y gellir cael y Pei'i ^ao Gruio gorcu ea gwneuthuriad. Y Lewisyn oal Aaecioy dr-s linger a'i ::hf |HKOR»BJ'SCOUGH BALSAM.—WHBO» U OTBER REMEDIESFAILto CUBS yow COUGH, COLD, ASTHMA, BRON- CHITIS, or any Disorder of the O.bE8T LUNGS, go to your Ohemi. a* d aet » BOtTLE of GIORGE'S OOUGH BAL. S A.M. Take it aco >rding io the direction* igiven, and repott its Marvelous Powe¡ø tç; 2is four Friends. NOTE.—One dose relieves, and a few doses dare. S:-ld in Bottles at 11. IjQ. and 2e. 9d. 1, by liiost Ohemista. Proprietor] B. A. George, Pentre, Pontypridd. Important ard interniting teotimonish around each bettle. ENAINT EVAN. T\YMTJNAT i'r oyhoedd i gael nwybod am yr Enaint gwortbfawr so eSeitbiol nohod. Y mae hwn yn feddyginiaeth eior ao snffseledig at Froran Menywod, LlOlg T&n. y Ffelwm, a pheb math o Glwyfau sydd yn dneddol i'r natur ddynoL Plis yr Ointment hwn sydd fely canlyn, ao i'w gael gan y gwneuthorwr, Evan James, Gwainrydd, TonytefæJ, amis, 110, y blych- aid; trwy y Post ar dderbyniad 15 o Stamps iciog. PeDygraig, Bhondda Valley. November, 1878. 1 herbby testify that the Ointment rre- pared by Mr. Evan Jamf>Ø is an excellent reparation fortto po prses recommended, uud is much used in this neighbourhood.— R. LLOYD, Chemist. Penygraig, 1877. SYK,—Yr wyf dan rwymau i bysbysu y oJhoead am eich Oictmeri, o herwydd y Des a gefais pan codd y ffelwm ar fy llaw, ao btfyd fy nywraig, yr bon a ddyoddef dd g»n ei b oo, ac ft ydym oi ein daiu yn tystio ein bod wedi eel gwfOlhad buan.—J. JONSS Goreo arf, arf djeg." TABERNACL, MAESTEG. rtYNELIB BI8 EDDFOD FLYNIDDOL yn y V Capel uobod, Nadolig, 1878, pryd y gwobrwyir yr ymgeiowyr buddagoi. FRiy DMTTWATT. A I. d. I'r Cor » gano oren "Croeaaw i'r toreo," gan John Thomas, Blsenanetch 6 t I'r Parti 0 20 a gaao oreu Bhyfelgan y Mwtcod," gan Dr. Pairy 2 0 0 Beirniad y Gaubdaeth, Mr. David Howell* (Owys A)aw). Beirniad y Traethodau, y Farddoniaetb, a r Adroddiadan, Mr. W Jenkins jCynffigwysoa), Keo- ag Hill. Programmes i w cael yn fnaa, trwy y post eeiniog a dimai. Tegrifenydd-PAUL EVANS, 2, Alma Road, Maestag. Trjsorydd—DAYli> EVANS. EISTEDDFOD GWAUNCAEGUKWEN. C\NKLIR PCMBD E18TEDDr OD FLYN YDDOL y lie uchod DYDD NADOLIG, 1878, ittyd j gwobrwyir y baddugwyr mewn Bhyodiarth, Barddoniseth, a Cberddoriaeth, &c. Llywydd Mr. Geoige Edmund, Tsgoiftistr, Gwaenoaegtirwen. Beit c iad y Farddoniaeih. y Trae tbodan, 4c.,—Wat- oyn WJD, Brycamaa. Beirniad y Canv— Eos Djfed Yst»l?fera. Pair Doisv COSAWX. "Pwy sydd fel yr Axglwjdd," o'r 'LERDDOM," jBS 0 c Programmes ya barod, yn oynnwya pob msnylioB, w cael am y pris nrtprol gan yr Yagrifenydd -Mr. WILLIAM WATKIN, Pleasant View, Waan Leis- loa, Br] Banao, a. RK fc < EVANS TAILOB AND DRAPER, 45, OommercialStreet, Aberdare, BEGS t3 announce his numerous Cus- tomers and the Pdblio tbat his SIOCK or WOOLLBUS for the Antumn and Witter 1878) is now complete, which is actoo. bed from the Best Markets, the Quality did Style of whiob oannot be surpassed. R. E. wishes especially to call attlen. don to his 50s. Suits, made from Scctob sad BliaW Chipping Norton Tweeds, aa wing the best value that can be offered in the Trade. RHATACHNAG EBIOED 1 U ROBERT JONES, OUTFITTER, &o., A DDYMUNA ajsbyan ei f id yn pen. de^fyn gwnoiul ^ost/nei^d pellaoh yn ei DDILLAD PAEOD, J^ITIAU, a OHAPIAU, a gell r o hyn hyd y Nadolig, 3"1 y nwyddau uohod am prisoedd lai na welwyd o'r bl.n yn y owtn. f. Y mae B. Jones yn taln Train pares To-and-fro o fewn 4 milldir ar bryniad 0 werth lOi. ao uohod* Bydded i'w gwsmeriaid o £ /n am eu olud- iad, am na ellir wybod 0 le y mae yr holl rndyfjd. ? Gofiwoh y oyfeiriad,— SIOP DDILLAD RHAD. 15, DCKB oTm ABEttOAR. C. SCHWER. Watchmaker, Jeweller, Silversmitk, Optician, &c., Ac., 18, Commercial Street, Aberdare. SCHWEBER'S,Watghes to sail all oldwes of porohaa^rs. icH >V 8 Watohes of the best English and Fornga make. SCHWERER 8 Gold Patoti Livers from 110 18s. CHWEttfittS Silver Patent Livers at A4 ts. A5 68 up to d 7s CB WRKEH. 6 jtold Geneves dM 4s, £ b fis., up to JBI 1 a 8CHWERER 8 Watohes are always ready for use, being skilfully timed and adjusted. Purchasers cannot do better than send to me for a Watch, which will be supplied or forwarded to aay address on receipt of P.O.O. 8CH WERER S Eight-Day Clocks, Ordinary Clocks, Timepieces, &o of the best and newest designs. S?H WERBR S Silver Goods in great variety. SCHWERER 8 Electro-Plate of the newest and best description. SCHWER s.RJ6 great stack of Speatfteler, com- prises all kinds on Gold Steel, and Shell Frames. S0H WERER repairs ail k^ads of Watohes, Clocks Jewellery, Plate, &o., it the beet style, 80HWBRBR Inge re#pw?fti ly t« thank tha Public for their p et patronage, trusting a ^continuanoe of the same. Os ydych am Oriadur o'r fath ereu, ewoh at 0. SCHWERER, Oomrhfeial .Sited, Aberdare, MUSICAL STUDIES. MB. ABRAHAM NEHEMIAH JAMES, the R.-yal Aovdoaiy of JSlnsiA and Accompanist of the A ardsre Cbor*l Union, dasiras respeotffully to inform the Gentry, and tie Publio gener&Jy of the neighbourhood A Abord bre and its vloinity, that he givas irst uotions in Harmony and Singing, and ieesous on the Pianoforte and Harmonium. Pupil Teaobers prepared for their Exa- minations in Harmony. Referenoe to past pupils furnished on tppliojfe on. Pnpilswft'todnpDnsttheir own residence, if desired. Bound systematic teaobiag guaranteeJ. Terms Yery moderate. Adrcss—38, Bate Etreet, Aberdare. N.B. Hirwain visited tw:ca weekly. To Committees of Eisteddfods, Oratorio, and MiscelianeoasConoerts, Festirals, &0- Mr. A. N. James would als) draw the attention of those connected with the mMMfgacM"t cf the above and similar en- tft tsfnments that be is open to engage- ments as Aoe .mpanist on most reasonable terms* AGORBD I BAWB. | ADULAM, FELINFOEifc J ))t' 0TNKIIK EISTEDDFOD FAWEEDDO0 Yn y lIe uchod D Y D D NADOLIG, 1878. Beimiaidt— t "U Y Tracfhedau a'r Fiiicdoniaeth Parcfc. D. MOIL- OAjrs (Matbrt dan'. t'loss Handp, Lianellf. Oerddoriaeth-Mr. J. WATXIUB, Church-sfeMt^ Morrietoa. YOHWANEGI7 Y GWOBKWYON. Am., Glee l 10 f Duet o ie f Y Cymro Devi-' 0 4 f 'Ttnidwyt* .04# t Gellir esel y Programmes drwy enfan dau stamp oeiniog at j r Ysgrifenvdd— Ma. B. ELLIS, FeiiEfoel, Llanelly CYNELIR CLASSES Tonic-Solfa a Hen Nodiant yn Ebenezer, Tonypandy, bob nos Fawrth a nos Wener, am 7 o'r gloch. ATHRAW:—ME.!). BUALLT JONES. TBLBBAU :—2s. 6c. y chwarter. Menywod a bechgyn dan 14 oed, Is. 6c. BABIES pr HEMFOEDSHIBB.—The Registrar Go ^eral, in his recently issued Qnaiterly Return," refers to tfee fact that the nomber of deaths of infants has been far less in Herefordshire than in any other county, being only 65 out of every thousand births registered, while in other eonnties it ran from 154 to 158 per 1,000. Tfiis great loerl blessing is largely due to the row general praotiee cf Herefordshire mothers giving their infants George's I. fants' Powders," or "Europa Life Preservers," of wh ich one chemist alone in He eferd (Mr. P. Ralph) seUs more than of all other babies'" pre. pa-stions together.—Hereford Jowrna, April. 1878.. Sold by all chemists is pw- kc-* 18. lid. or 2a. 9d., or free for amouut ir stamps, from the Proprietor, B. A. GEORGJB, Pentre, Pontypridd. P r, NoTz.—Read the importer t tnd interest- ing testimonials around each packet. E. LLOYD, DRAPER, &c., ABERAMAN, Has received his NEW S T 0:0 K ov WINTER GOODS DRESS MATERIALS in all the Lêad. ing Shades. 7 SKIRTS, JACKETS, & ULSTERS. FURS & FUR TRIMMING. MILLINERY in the Latest STYLES A FIRST CLASS MILLINER KEPT. MEN'S and BOYS' READY-MADE CLOTHING in Endless Variety. SUITS made to Order., A FIRST CLASS CUTTER KEPT. i TO PERSONS GOING ABROAD. General Passengers and Steam Ship Agent. j JAMES R E E S, 19, Union Street, Liverpool. (Lste with Cymro GwvUt.) ALL Infosmntion given, and Pric s of Passages at Lowest Bate, C&BIK and STEERAGE, per 8teamers going to New Yot k, Boston, Philadelphia, Montred, Portland, Quebe^k, Baltimore, Halifax, Beunos Ayres, Chili, Ci>pe of Good Hope Australia, end all p -rfcs of the World. Passengers booked to all parts of America, Oali- fornia &«. Assisted Passaes to Canada at.£4 16s. 1 Passes from America exchanged, and Steamers ] Tickyt returned with all Paitioulars. All persons met on Hsrival, ai.d MMt to on board the Steamers. Tickets to get fri nds home tt lowest prices. Cofler y Cvfeiriad— f JAMES REES, f 16, Union St., Liverpool. [ D.8.—Gellir ymholi yn Nghwm BhocddasKs. r PBHMts, Griffla Inn, Puntre. Y WINLLAN GYMREIG. Cyhoeddir Misolyn newydd o'r enw uchod Ionawr y 7fed, 1879, dan olygaeth y Burchn. R. Morgan (Rhydderch ab Morgan), Bethel, Aberdar, a D. Yorath (E03 Hafod), Yatrad Rhondda. Brdd ] n hollol 110 yn chydd i bawb i anfon en gohebiaethau iddo. Ced "ir o f wn (arfynau priodol, fel ta ehaffa oynyr hion atinbeilwcg fm- ddangas jnddo. Bydd mwy o f«nta!s yn oael ei rod '.i i'r Beitdd »'r (Jtrddorion ienaicc nto a gefr yn un o'r cyhocddicdau (JymreiVi g^n y bjdd pedsir tud-blen yn oae! eu rhcdJi st Farn ont eth, pedair at tj Gerddoiiaetb, a'r lleill et byi claa dyddoro', gwladol, a moesol. Gwu«wn ein gcreu i'w wneud mor odestlus Fg f^dd besibl o ran Argraffagitb, ao yn ol yr addtjwidion oddiwrth rai o brif yegrifwuwyr Cymru, lIïeh siomnir chwi a chjnyrofcim isel a dichwaeth ByJdwn ddio'ahgar i tawb a deimlant awydd i vi-grifenn, i anion en gohebiaethau i mewn erbyn Rhagfyr 5ed, 1878. Taer ddymnnisn ar bqb dcsbarlhwr a llyfrwecthwr i wnecd eu goreu i gael dat b^nwyr cjson iddo, so anfon yr archebion i'r swvddfa rbvn Uhag. 1,1878. WILLIAMS & SONS," Oadlys Printing Wo< ks, Aberdars. JEUtcddir Darlnaiau wa i eu ceifio ar ddur o'r ddan Olygydd, i bob derbvdwr, ni ar ddiwedd Meheflo, ar llall ar ddiwedd Rhagfyr, Rhoddfir ohydig ^daleaau fel Advertisement Sheets gyda "hob rbifyn. Am y telerau ymofyner yn y Swyotttk PIUS CEINIOG Y MIS. GEO- GRIFFITH JONES, | REGISTRAR OF MARRIAGES. Offices: s, GABON STREET, A BWBjfiABff