Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
W. 0. JONES A'I ERLIDWYR.
W. 0. JONES A'I ERLIDWYR. ACHOS YN LIVERPOOL. Nid yw helyntion y Parch. W. O. Jones, Lerpwl, wedi darfod. Cofus iddo fod mewn brwydr faith a Chwrdd Misol y dref hono yn amddiffyn ei gymeriad ar eirwiredd ac i'r Cyfundeb Methodistaidd ei drci allan o fcd yn weinidog yn eu heeglwysi. Oddiar y dyddiau cythryblus hyny, y mae Mr. Jones wedi codi achos newydd yn Hope Hall, Lerpwl, o dan yr enw Eglwys Rydd y Cymry," gan dynu i'w gorlan nifer luosog o ddefaid yr Hen Gorph. Canlyniad i un o'r troadau hyn oedd helynt arall yr wythnos ddiweddaf, sef ymddangos- iad Mr. Jones fel cyhuddwr yn y llys gwladol, ac er i'w wrthwynebwyr gael y gcreu arno ef yn llysoedd cyfrin ei enwad, cafodd ef y goreu ar ei athrodwyr yn ol rbeolau llysoedd y wlad. Y gwr a erlynid ym Mrawdlys Lerpwl oedd y Parch. Owen E. Owen, Lerpwl, a'r gwyn i'w erbyn a osodwyd gan dwrne W. O. Jones, sef Mr. W. F. Taylor, K.C. Mr. Taylor a ddywedai mai gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd a fu yr er- lynydd, a'i fod yn bresenol yn weinidog ar Eglwys Rydd y Cymry, ac yr oedd yn dwyn y cynghaws hwnw yn erbyn y diffynydd am eiriau, y rhai, os y defnyddiwyd hwy, oedd yn cyfansoddi fel ag y tybiai yr erlynydd, ac fel y tybiai y rheithwyr hefyd, yn ol ei dyb ef (y bargyfreithiwr), athrod amo. Yr oedd y diffynydd, enw yr hwn ydoedd Owen E. Owen, yn weinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Nid oedd yn meddwl fod ganddo eglwys o dan ei ofal, ond gan ei fod yn wein- idog yr oedd yn aelod ac yn mynychu capel y Methodistiaid Calfinaidd yn Anfield. Yr ateb- iad i'r cynghaws ydoedd fod yr hyn a ddy- wedwyd wedi ei ddyweyd ar achlysur breint- iedig, ac heb ddim malais na drwgdeimlad, a bod yr honiadau yn seiliedig ar rai casgliadau neu ganfyddiadau y daeth pwyllgor o ym- chwiliad iddynt pan yr oeddynt yn gwneyd ymchwiliad i ymddygiad yr erlynydd ar ddechreu y flwyddyn 1901. Yr oedd yn angenrheidiol, fe ddichon, iddo roddi iddynt amlinelliad byr o hanes blaenorol yr erlynydd i fyny i'r adeg y cafodd yr athrod ei yngan yn Rhagfyr, 1901. Yna aeth Mr. Taylor drcs hanes Mr. Jones a'r helyntion fu rhyngddo a swyddogion Lerpwl, diwedd pa rai oedd ffurfiad Eglwys Rydd y Cymry. Y canlyniad o hyn oedd i'r achwynydd dynu rhai aelodau o'r hen gapeli; ac ymhlith y rhai a dynwyd gan yr achwyn- ydd drwy ei alluoedd, a thrwy gydymdeimlad ag ef, yr oedd pobl o'r enw Williams, teulu yn byw yn Anfield. Cynwysai y teulu yma fam a phump o ferched. Dechreuasant fyned i eglwys yr achwynydd yng Ngorphenaf neu Awst, 1901, ac yr oedJynt, neu buont, yn aelodau yng nghapel Anfield, lie yr oedd y diffynydd yn perthyn, nid fel gweinidog, ond fel aelod. Ymddengys i rai aelodau o'r teulu a nodwyd wneyd cais am docyn aelodaeth; ond yr oedd efe (y bargyfreithiwr) yn credu i'r cais gael ei wrthod oblegid fe ddywedodd yr awdtrdodau nad oedd hyn i gael ei ganiatau i rai a ddymunent ymuno ag eglwys yr achwynydd. Er yr adeg y gwrthodwyd y tocynau yr oedd y teulu Williams wedi peidio a bod yn aelodau o gapel Anfield. Byddai yr achwynydd yn cynhal moddion yn Hope Hall, a dywedai y bargyfreithiwr fod yr achwynydd, drwy ei alluoedd, wedi tynu miloedd i wrando arno, ac yr oedd yn dra liwyddianus; a pharodd y fath lwyddiant gyffro, ac hwyrach ofid gwirioneddol, oherwydd fod pobl yn myned o'r hen eglwys i'r eglwys newydd. Ond nid oedd hyn yn cyfiawnhau neb i ddy- weyd dim nad oedd yn wir yn erbyn yr achwynydd. Darfu i'r amddiffynydd, Mr. Owen E. Owen, a Mr. William Evans (yr hwn nad oedd yn amddiffynydd, er ei fod wedi cymysgu a'r achos, ac a wyddai gryn lawer o'r hyn a gymerodd le), alw gyda'r teulu Williams ar yr 2ofed o Ragfyr, a gwelsant bedair geneth ieuainc yn gyntaf, oedran y rhai a amrywient o 14 i 17 mlwydd. Gofynodd Mr. Owen gwestiynau iddynt ynghylch gadael yr hen gapel, a chan nad oedd yn cael rhes- ymau digonol, ebai Mr. Owen: ",Y mae yna lawer o bethau nad ydynt yn werth s)lw," yr oedd hyn ynghglch yr achwynydd, meddai y bargyfreithiwr, ond cymerwch hyn er eng- raifft. Nid wyf yn credu fod Mr. Evans wedi clywed hyn o'r blaen. Tybiwch fy mod i yn eich cymeryd chwi, neu ryw eneth arall am dro ac ar y ffordd i mi dynu allan o'm poced ddarlun o honof fy hun yn noethlymun, a'i ddangos i chwi, a ydych chwi yn meddwl fod dyn fel yna yn gymhwys i bregethu ?" Tra y dywedid hyn aeth un o'r genethod o'r ys- tafell, a thybiodd y bargyfreithiwr i fam a chwaer henach ymddangos, ac i'r ddiweddaf ofyn beth a ddywedodd Owen. Atebodd Owen y gallai brofi yr hyn a ddywedodd. Dyna oedd yr athrod y cwynai yr achwynydd o'i herwydd, ac yn fwy felly oherwydd yr hyn y bu drwyddo. Mewn cymdeithas Geltig yr oedd mynegiadau o'r fath yn lled- aenu fel tan gwyllt, ac yr oedd yr achwynydd wedi ei wthio i ddwyn yr achos ymlaen i le y gellid rhcddi atalfa ar eiriau o'r fath. Yr oedd yr amddiffynydd yn Pledio" privilege," ond tybiai efe (y bargyfreithiwr) y byddai i'r rheithwyr, ar ol clywed yr achos, gael eu boddloni nad oedd sail o gwbl i'r mynegiad am y darlun. Gofynai yr achwynydd am i'r ystaen ar ei gymeriad gael ei dynu ymaith. Yna galwyd ar yr achwynydd ac ar nifer o dystion, ac ar ol gwrandawiad maith dyfarn- odd y rheithwyr haner can' punt o iawn i Mr. Jones.
n Byd y Gan.
n Byd y Gan. Gan-PEDR-ALAW. [".PENDENNIS," LOUGHTON.] EISTEDDFOD ddigon dymunol ydoedd yr hon a gynhaliwyd yng nghapel Stratford yr wyth- nos ddiweddaf. Cariwyd y gweithrediadau ymlaen yn ddi-drwst—fel y gweddid, gan fod Ystys Heddwch yn y gadair--sef Maer West Ham. Nid oedd y cystadleuaethau yn uchel o ran safon ond os yr oedd y cantorion yn ami yn colli o ran teilyngdcd, gwnaeth y beirniad cerddorol, Mr. Maengwyn Davies, ei oreu i roddi addjsg iddynt achyfarwyddiadau manwl erbyn y dyfodol. Braidd yn rhy hir ydcedd ei feirniadaethau i'n tyb ni-er fod ei am can yn dda bcb tro; ond ar ol hir brofiad yr ydym o'r farn bellach mai sylwadau byrion a'i pia y dyddiau hyn. Cof genym fel y byddem, flynyddau yn ol, yn gor-fanylu ar waith cystfcdleuwyr, ord cawsom nodyn byr o'r gynulleidfa un tro yn cynwys yr awgrym "I tornicb hi'n fyr a fu o fudd i ni, canys nis anghcfiwyd yr awgrym byth er hyny Gwir iawn y sylwai Mr. Davies mai dyled- swydd gyntaf y canter ydyw astudio'r geiriau a'u neges, ac wedi deall y cyfryw, yna dech- reuer ddysgu'r gerddoriaetb. Ychydig o bwys, meddai ef, sydd i'w roddi er y llais; ond y mae'r mynegiant-y dehongliad o'r darn-yn anrhaethol bw) sig. Gobeithio na fydd i'n darllenwyr gam-ddeall sylw fel hwn: os digwyddai i bob un o honynt a feddai lais gwael benderfynu cystadlu yn ddioed, yn y gobaith o ymddisgleirio gyda'r mynegiant, byddai nifer y cystadleuwyr yn fuan yn peri dychryn i ddyn! Fel y dywedai Mr. Davies, gall lleisiwr bychan wneyd llawer o gan, drwy astudiaeth ddyfal o honi, tra y rrae lleisiwr gwych, yn fynych, yn ddigon di-ensid. Ar y darn i gontralto ymgeisiodd tair bon- eddiges, ac er nad oedd y beirniad yn teimlo fod yr un o'r tair wedi cael gafael iawn yn ystyr a nerth y gan, gwobrwywyd Miss Winifred Jones, Dalston. Y darn ydoedd "Angus McDonald." Am chwareu darn ar y berdoneg gwobrwywyd Miss Mildred Rudling- yr unig un ddaeth ymlaen-am chwareuad da ar y cyfan. Yn y gystadleuaeth i denor, rhanwyd y wobr cydrhwng Mri. Edwin Thomas (Jewin) a Edward Thomas (Morley Hall). Fel y cry- bwyllwyd gan Mr. Davies, y mae u Llwybr y Wyddfa yn hen ddarn, ac ni fyddai waeth chwilio am lwybr arall. Er fod y bedwarawd "God is a Spirit yn hen, eto, rywfodd ni flinid arno y mae yn un o'r clasuron yn ddiau. Er fed gan y parti cyntaf ganodd leisiau rhagorol, ni ystyriem fod y tenor yn cyfuno yn gwbl foddhaol a'r Ileisiau ereill. Canodd y parti yn wir dda serch hyny. Teimlem fod ymdoddiad y Ileis- iau yn yr ail barti ages yn berffaith: ceid yma gynghanedd bur. Yr oedd hefyd dyner- wch mawr yn y dadganiad. Er hyny, gallesid rhoddi mwy o enaid ynddo. Oddigerth rhag- oriaeth llais y bass yn y trydydd parti, nid oedd dim neullduol ynddo. Gwobrwywyd y parti cyntaf-sef Morley Hall." Hoffem yr unawd i soprano, sef Down the Vale" (Moir). Y mae yn iechyd i ddvn gyfarfod a darn fel hwn. Bu tair boneddiges yn canu arno, a da ydoedd y gystadleuaeth. Miss Thomas oedd yn meddu y llais goreu o gryn dipyn, ond dywedai Mr. Davies fod Miss Rees (Haistow), er yn meddu llais gwaelach, wedi gwneyd mwy o'r darn, ac felly iddi hi yr aeth y wobr, Diau y ceir gweled Miss Rees mewn ami i ymdrechfa ar ol hyn. Da gweled ymgeiswyr liwyddianus newyddion. Calonogir hwy a symbylir y lleill i fwy o ddiwydrwydd yn y dyfodol. Cafwyd cystadleuaeth rhwng tri pharti ar y ddeuawd "Y Llaethferch a'r Bugail." Dfu- awd o leisiau anfeddbaol oedd gan y parti cyntaf-er fod y soprano yn dda. Rhagorol oedd yr ail barti (Miss A. Thomas, Morley Hall, a Mr. R. Hughes, City Road). Melus iawn ydoedd llais y foneddiges yn y trydydd parti, ond ni oedd yn cyfuno yn dda a'r bass -yr hwn a feddai lais cyfoethog ond ei fod yn gwneyd cam ag ef ei hun drwy eirio yn bur aneglur. Gwobrwywyd yr ail barti. Ar yr unawd i faritone, sef y rhagorol City of Rest (Lloyd), cafwyd cystadleuaeth dda iawn, a llwyddcdd Mr. David Jones, Jewin i gipio'r wobr. Parti Morley Hall aeth a'r wobr am ganu y rhangan, Pluen wen &c., ac nid oedd parti Capel Stratford ymbell ar ol. Yn wir, profwyd yn yr Eisteddfod hon fod gallu cerddorol yn y capel hwn, canys yr oedd ymgeiswyr ar y rhan fwyaf o'r testynau, ac nid oeddynt yn ol o ran teilyngdcd ychwaitb. Y tro nesaf, hyderwn y bydd i'r brodyr yn Stratford ofalu am wobr dda i gorau. Da hefyd fyddai cofio am y deirawd (trio). Y mae nifer y geHid eu dethol: darnau pryd- ferth odiaeth; a byddai yn bleser mawr i wrando ar ddadganiad o honynt. Carem glywed mwy am Madam Marion Williams, canys rhoddodd wasanaeth gwerth- fawr fel cyfeiles yn yr Eisteddfod hon. Sicr, hefyd, fod Mr. Richards, yr ysgrifenydd, yn haeddu gair da am lwyddiant yr antur- iaeth.