Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
LLYTHYR DYDDOROL 0 AMERICA.
LLYTHYR DYDDOROL 0 AMERICA. Mr. Gol.—Y mae yn ddiamheu genyf y carai rhai o'ch lluaws ddarllenwyr gael ychydig o hanes gwlad y gorllewin ar yr adeg bresenol. Pan yr anfonais atoch o'r blaen yr oeddem yn mwynhau o awyr afiach gorllewinbarth Illin- ois, oddeutu wyth milldir oddiwrth yr afon Mississippi. Marwedd ydyw masnach wedi bod trwy yr haf, a thrais a gormesiaeth i'w ganfod yn mhob man. Yn Chwefror di- weddaf, cafodd y glowyr ostyngiad o cent y bwsel trwy y sir yn gyffredinol, a gorfu iddynt ei dderbyn yn ddiddig. Yn Mawrth, cafwyd haner cent arall o ostyngiad. Gweithiwyd arno yn ddirwgnach. Yn Ebrill yr oedd yn rhaid roddi dros y pwysau, sef rhoddi pedwar ar ddeg o fwseli, a chael ein talu ddim ond am ddeg, a chyfrif 87 pwys yn mbob bwsel. Aeth yr iau y pryd hwn yn rhy drwm i'w ddyoddef yn hwy, gan fod amryw o deluoedd yn dy- oddef eisieu yr hyn sydd angenrheidiol i gadw corff ac enaid mewn cysylltiad a'u gilydd, yn gymaint as i fod nwvddau mor ddrud. ac olwynion masnach mor araf. Y cyntaf o Fai daethom allan fel un gwr am ein hiawnderau, sef pwysau teg, a phedwar cent y bwsel yn lie tri cent a thros y pwysau. Ail ffurfiwyd yr undeb yn ein plith, a rhoddwyd tair banllef o hir oes iddi. Hon oedd y strike oreu a fu yn y sir hon erioed. Wedi bod allan am oddeutu tair wythnos, aeth rhai o'r pethau a elwir Black Legs i weithio dan bris, a thalwyd hwynt am eu compliments y noson gyntaf. Tywalltwyd ychydig o'r gwaed, a gwnaeth- pwyd hwy yn ddiartref. Drylliwyd eu tai, a chwythwyd pen y pwll i'r cymylau, a chy- merodd y lleill rhybudd. Apeliwyd y pryd hwn at yr awdurdodau, a chyhoeddwyd y gweithwyr yn gyffredinol yn dorwyr y gyf- raith. Galwyd arnom i amddiffyn ein hunain, a gwnaethom ein hymddangosiad yn mhrif ddinas y sir-oddeutu 800 o honom. Furf- iasom ein hunain yn orymdaith, yn cael ein blaenori gan seindorf pres, wedi ein harfogi yn barod i amddiifyn ein hunain—nid ag arfau tanllyd, na chyllyll miniog, ond a geiriau poethach a llymach na'r un o honynt am y trais a'r gormes oeddem yn gorfod ddyoddef. Wedi cael cyfarfod mawr yn ngnanol y dref am oddeutu tair awr o amser, a siarad poeth o bob ochr, daethom allan yn goncwerwyr, ac enillasom ddylanwad y werin yn gyfangwbl. Cawsom bob cynorthwy gan y siopwyr a'r ffermwyr, a phawb ereill, ond y gormeswyr, i wrthsefyll y meistri. Dewisiwyd tri o hedd- ynadon y sir o blaid y gweithwyr i wneud penderfyniadau a'r meistri; ac erbyn y cyntaf o Fehefin yr oedd y strike ar ben, a phob peth ag yr oeddem yn ofyn i'w gael. Cyflwynasom ein diolchgarwch i'r tri boneddwr am eu gos- tyngeiddrwydd a'u caredigrwydd o blaid y gweithiwr. Aeth pethau yn mlaen yn esmwyth am ychydig wythnosau—masnach yn adfywio, a rhagor o alwad am y gloyn du, a digon yn barod i'wdrosglwyddo allan o'r celloedd cudd- iedig yn wyneb pob anhawsdra, nes anghofio yr undeb, a phob peth perthynol iddi; ond yn Gorphenaf eawsom deimlo llaw haiarnaidd gormes yn drymach nag erioed. Rhywbeth tebyg i hyn ydyw^amgylchiadau pethau wedi bod yn swydd St. Clear, Illinois, yn ystod y misoedd diweddaf, a phenderfynais i a'm cyf- aill, Thomas John (gynt o Aberaman), ganu yn iach i Illinois, a chyfeirasom ein camrau gyda rheilffordd y Pasific, nes i ni ddyfod i'r lie hwn. Enwir y lie hwn yn ol hen Gymro genedigol o sir Gaerfyrddin, o'r enw Elias- Elston. Efe ydoedd un o sefydlwyr henaf y lie. Y mae amryw o'i blant a'i berthynasau yma yn awr yn berchen cryn lawer o'r tiroedd o gwmpas. Y maent yn hoff iawn o'r Cymry, er na fedrant siarad yr hen iaith. Tir gwyllt, mynyddig, cerigog, ydyw o St. Lewis i'r lie hwn—y pellder oddeutu 150 o filldiroedd. Ychydig o ffermydd sydd yma o un gwerth. Y mae y tir yn rhy sych. Cnyd- au gwael a gafwyd yma yr haf hwn o herwydd y sychder. Llosgodd y cloron yn y ddaear. Yr wyf yma er's dau fis heb weled yr un bytaten. Y mae amryw yn prynu tiroedd yma, ac yn rhoddi pris uchel am dano, er chwilio am fwnau glo a phlwm. Y mae rhai yn llwvddo, ac ereill yn gwario eu harian yn ofer. Nid ydyw y gwythienau yn rhedeg yn gyson nac yn wastad. Y maent yn codi ac yn gostwng, yr hyn a eilw y Yankee yn Pocket Vein. Lie hollol anghyfleus i fyw ydyw, am ei fod mor belled oddiwrth yr un farchiiad gyhoedd- us. Y mae pob peth yn cael ei drosglwyddo yma o St. Lewis, ac yr wyf yn sicr y buasai ieuenctyd Aberdar yn teimlo yn lied galed i orfod byw ar fara corn a smooking ham, a choffi heb siwgr ynddo. Y mae y tai mor wael hefyd, fel y gallwn rhifo y ser o'r gwely, a gwybod y tywydd pan y bydd y drws yn nghauad. A gwaeth na'r cwbl, nid oes yr un ferch ieuanc yma for love or money; felly yw ein tynged ar yr adeg bresenol. Y mae llawer o ymfudo i'r parth gorllewinol o'r dalaeth hon i Kansas City a'r amgylchoedd, ac oddiyno i Fort Scott, er chwilio am ffermydd. Y mae yno dir da i'w gael yn rhad, ond ei fod yn Iled anghyfanedd, ac allan o gyrhaedd cyfleusder- au masnachol; ond y mae rheilffyrdd yn cael eu gwneud, a'r tiroedd yn cael eu meddianu yn gyflym. Y mae y flwyddyn hon wedi bod r yn dra ffrwythlawn yn ei ffrwythau, yn en- wedig afalau ac afalau gwlanog (peaches.) Y maent yn ddirifedi yma. Troir y moch i mewn i'r perllanau i'w bwyta. Y mae y lo- custiaid wedi bod yn ymweled a thalaethau gorllewinol yr haf diweddaf, ac wedi gwen- wyno y ffrwythau cynar. Cafodd amryw o deuluoedd brofi marwolaeth trwy fwyta mwy- arenau, llysiau, a ffrwythau cyffelyb, trwy efFaith gwenwyn y locustiaid. Yr oeddynt yn ymgodi o'r ddaear a gwisg megys o groen teneu am danynt, yr hwn oeddynt yn ymddi- osg mor gynted ag y deuant allan, ac yna dechreuasant waeddi Pharaoh, nes cadw y fath dwrw fel yr oedd yn anmhosibl i ddau fuasai yn cydgerdded trwy y coed i glywed y naill a'r Hall yn siarad. Yr oedd dwy lythyren i'w canfod ar eu hadenydd—W N, yr hyn ddywed y Yankee sydd yn arwyddo "War nea/r." Parhaodd eu hymddangosiad am oddeutu tri mis, ac yrw, ymddiflanasant. Y mae 14 o flynyddau er pan yr ymddangosasant o'r blaen yma. Prif siarad y bobl y dyddiau presenol ydyw yr etholiad nesaf, ac y mae gelyniaeth mawr yn bodoli rhwng y ddwy blaid. Y mae y Cymry braidd i gyd ar y tocyn Radicalaidd, ac yn wir, buaswn felly fy hunan oni buasai cydraddoliaeth y dyn o liw (nigger equality), yr hyn nid yw yn unol a'm credo i'r Creawdwr erioed roddi bodolaeth iddynt i fod yn gyd- radd a'r dyn gwyn, chwaethach i lywodraethu arnynt, fel ag y maent mewn rhai trefydd yn barod. Y mae yn fwy na thebyg mai Grant a Colfax a gaiff eu hethol, er mai tyb fach, gul, sydd genyf am eu cymhwysderau i lanw y swydd ond nid oedd gan eu plaid yr un dyn a wna rhedeg mor gyflym a hwy, a gwell fuasai ganddynt gael par o ddillad i'r gadair lywyddol na chael eu gorchfygu. Y mae yn rhaid terfynu, canys y mae Mr. Cwsg yn dyfod i gydnabyddiaeth esmwyth a mi. Y mae y teulu i gyd yn dawel huno. Y mae llais anian i'w glywed yn noswylio, a'r awrlais newydd fy anerch a deuddeg tine. Llwydd i'r GWLADGARWR a'i Olygydd, ac i'r darllenwyr yn gyffredinol, ydyw fy nymuniad. Yr eiddoch, CHARLES EVANS (gynt o Ferthyr.) Elstone Cobe, C. 0., M. 0., Hyd, 4, 1868.
AT YR HEN DEILIWR.
AT YR HEN DEILIWR. Mr. Gol.,—Crefaf eich hynawsedd er cael sylwi ychydig mewn perthynas i'r Hen Deil- iwr a'r Gwylmabsantau. Pwy yw yr Hen Deiliwr ? pa le y mae yr ardal fynyddig a ddynoda ? a phwy yw y dyn ag y gwna ddwyn y fath gyhuddiad pwysig yn ei erbyn ? sydd ofyniadau nas gallaf eu hateb ond byddai yn dda genyf gydweithredu a'r Hen Deiliwr er prysuro dydd adferiad moesoldeb, pryd y bydd i'r byd annhrefnus hwn unwaith eto godi o'i annhrefn a'i dywyllwcb, ac i gyf- iawnder drigo ynddo drachefn. Ond byddai yn dda dyfod i ddealldwriaeth am y llwybr effeithiolaf i gyraedd yr amcan. Os mai trwy offerynoliaeth yr Efengyl a'r Ysgol Sul y mae yr amcan i'w gyraedd, credaf nad wrth saethu drwy y berth, a llechu dan gysgod ffugenwau anadnabyddus y mae llwyddo ond er arbed ychwaneg, y mae y dysgawdwr mawr o Naz- areth yn ei anerch ac yn ei sirioli a gair yn ei bryd, gan ddywedyd "Pwy bynag fyddo cy- wilydd ganddo fi a'm geiriau yn yr odinebus a'r bechadurus genedlaeth hon, bydd cywilyd.d gan Fab y dyn yntau hefyd, &c. Dywed yr Hen Deiliwr fod proffeswyr ,crefydd yn myn- ychu y lie. Credaf nad yw yn anmhriodol dynoethu ymddygiad o'r fath os bydd pob moddion Efangylaidd wedi methu ei ddiwygio, ond cofied yr Hen Deiliwr nad yw yr hyn sydd yn cael ei ddweyd wrth bawb ddim yn cael ei ddweyd wrth neb o ganlyniad gwell i'r Hen Deiliwr wneud y cyhuddiad yn ber- sonol os gall. Dywed eto pe bai y dyn a gynalia y fath beth a hyn yn ei dy yn dewis, y gallai yn hawdd osod terfyn ar y gwaith hwn. Gwelir fod yr Hen Deiliwr yn dal un person yn gyfrifol am fodolaeth y sefydliad— cyhuddiad ofnadwy ond y pwnc yw, a wna efe ddal y prawf. Yn awr, yr Hen Deiliwr, golyger nad ydyw y cyfryw berson ond ty- ddeiliad, a bod y sefydliad yn y ty cyn ei eni, ac yntau yn rhwym wrth gytundeb i gynal y sefydliad er sicrhau lies parhaol y ty. Golyger eto fod perchen y ty a'r deiliad yn cytuno i osod terfyn ar y sefydliad. Pe byddai cynllun yn cael ei gynig i'r perwyl, credaf fod rhai a'i gwnelai. Cymeraf ardal fy hun er engraiff; credaf y dangosai y ddau foneddwr y parod- rwydd mwyaf. Dangosasant hyny yn eu parodrwydd i arwyddo y ddeiseb er cau'r tafarndai ar y Sabboth; ond pe gwnelent hyny, credaf y byddai degau yn ymdynu am y siawns yn eu lie, dan yr ystyriaeth fod tipyn o elw mewn cysylltiad a'r sefydliad, a phe byddai yn .bosibl perswadio'r degau hyny drachefn, gwn fod yma hen deiliwr, er fod ei wallt yn wyn, a fynai wylmabsant pe gorfydd- ai iddo ei chynal ar ganol yr heol. Ystradyfellte. PRESWYLYDD Y GAREG.
AT T. GWILIM.
AT T. GWILIM. Syr,—Yr hyn a ddywedais i am Mr BrUce ar yr 28ain o'r mis diweddaf, yn Gwawr, Aberaman, yr wyf yn ei ddyweyd eto,-nad yw Mr Bruce, yn ystod yr 16 mlynedd di- weddaf, wedi rhoddi un bleidlais yn erbyn cydraddoldeb crefyddol; a dywedaf eto na fydd hyd yn nod i Mr Richard ei hunan ein boddio yn well ar y pen hwn. Dichon fod Mr Bruce yn absenol ar ambell raniad,-(nid oes unrhyw aelod yn alluog i fod yn bresenol bob amser)-ond credwyf fod Mr Bruce yno mor ami ag unrhyw un, ac nad yw erioed wedi cadw o'r ty er mwyn peidio pleidleisio ac o'r 32 rhaniad ar bethau a ddalient gy- sylltiad a chydraddoldeb crefyddol a gymer- odd le yn y Ty yn ystod yr eisteddiad di- weddaf, cawn Mr Bruce yn bresenol ac yn pleidleisio dros yr oil o honynt. Ond, a chan- iatau fod fy ngwybodaeth i yn fyr, (er y bydd yn ddigon cynar i chwi ei ameu pan y bydd- och yn alluog i brofi yn wahanol) beth yw barn y Liberation Society am Mr Bruce 1 Y mae hon yn gwylied symudiadau yr holl aelodau mewn cysylltiad a chydraddoldeb crefyddol, fel y mae ei barn yn awdurdod ar y pwnc. Gwna hon ddal i fyny Mr Bruce fel model. Gwel ei sylw amo yn y mynegiad diweddar; a thra y byddo guardian religious equality yn y fel hyn yn ei ddal i fyny, y mae yn ddigrif i weled rhyw lilipwtiaid bach fel y chwi yn ceisio ei dynu i lawr. Yn awr, os ydych chwi yn alluog i brofi i'r gwrthwyneb, gWnewch, a nodwch y division y pleidleisiodd Mr Bruce yn erbyn cydraddol- deb crefyddol, a pha bryd y cymerodd y division hwnw Ie, a chredwyf y bydd cy- hoeddwr y GWLADGARWR er hyfforddiant y cyhoedd yn foddlon cyhoeddi y division list hon dim ond i chwi gael gafael ynddi. Cofiwch na fydd i mi wneud sylw o un llythrr pellach oddi wrthych, oni bydd i chwi gyhoeddi y division list with date. Dyna fi wedi gorphen eich gwaith wyth- nos. Aberaman. M. PHILLIPS.
YR ETHOLIAD.
YR ETHOLIAD. Mr. Gol.—Y mae y mesur newydd wedi rhoddi cyfle i lawer o weithwyr i bleidleisio, y rhai nad oedd ganddynt y fraint hon o'r blaen ac yn ol yr arwyddion a gawn, nid ydynt heb wneud defnydd rhagorol o honi. Cawn eu bod yn gweithio yn anrhydeddus yn Merthyr ac Aberdar o blaid y dyn cymhwys a theilwng, Mr. Henry Richard, ae y maent wedi bod yn ddoeth ac yn ffodus yn newisiad eu dyn, set y Cymro twymn galon ag sydd yn teimlo dros lwyddiant ei wlad a'i genedl, ac wedi arfer eu hamddiftyn yn fwy nag y gwnaeth unrhyw aelod seneddol o Gymru erioed, ac y mae hyny yn rhoddi lie i ni i hyderu y gwnaiff eu hamddifFyn eto, os caiff ei anfon i'r senedd, ac y mae argoelion da y bydd iddo gael ei ddychwelyd, 'er cymaint yw y dyfeisio a'r cynllwynio sydd er ei atal. Y maent wedi bod yn ceisio ei anfon i gynyg ei hun dros sir Aberteifi, ac wedi ceisio ei ddar- bwyllo i neillduo o'r maes, a'i feio am ddyfod, am y rheswm, meddent hwy, fod dau Rydd- frydwr ar y maes o'i flaen. Onid ei wahodd i'r maes a gafodd Mr. Richard ? ac onid oedd hawl gan ei bleidwyr i wneud hyny, ac yn fwy rhesymol i Anghydffurfwyr i ddewis Anghyd- ffurfiwr na dewis Eglwyswr, er bod yn unol a hwynt eu hunain ? Ac yr ydym yn ystyried y dylai pawb yn y fwrdeisdref a fyddo yn berchen vote, ac yn proffesu yr un egwyddor- ion, ac o'r un golygiadau ag ynteu, roddi eu pleidlais iddo; oblegyd nid ydym yn clywed fod neb o'r Eglwyswyr yn rhoddi yr un iddo ef ac os felly, paham y rhydd Ang- hydffurfiwr ei vote i Eglwyswr. Yr ydym yn rhyfeddu fod Anghydffurfwyr yn beiddio rhwystro dyn neillduol yn ei gymhwysderau a'i deilyngdod fel Mr. Richard ond dichon mai cenfigenu y maent am nad ydynt hwy yn cael eu hanfon, pan y dylent ystyried fod eisieu dynion o ymddiried i gynrychioli mil- oedd yn y senedd, a hyny am aaith mlynedd o amser. Onid yw yn ffaith gywilyddus nad aeth neb ond Eglwyswyr yn aelodau seneddol dros Gymru, pan y mae mwyafrif ei thrigolion o lawer yn Anghydffurfwyr ? Ond nid oedd y mwyafrif yn cael votio yn unol a'u cydwybod- au, eithr cael eu gorfodi i roddi eu votes i'w meistri, neu y rhai a fyddai y meistri yn eu pleidio. Nid oedd neb o'r aelodau a anfonid byth yn amddiffyn Cymru pan fyddai anwir- eddau enllibus yn cael eu dweyd am dani yn y senedd. Na, nid oeddynt yn myned i ddweyd fod mwyafrif ei thrigolion yn Ang- 0 hydffurfwyr, a'u bod yn adeiladu capeli mawr- ion ardderchog, a thalu am danynt, a'u bod yn ddynion dysgedig mewn pethau crefyddol. Nid oedd lie i ddysgwyl llawer o les oddiwrth- ynt yn y senedd, oblegyd helwyr ysgyfarnogod a gwningod oedd y rhan fwyaf o honynt wrth eu delight, a byddai y mwyafrif o'r rhai a broffesent eu hunain yn Rhyddfrydwyr yn absenol pan fyddai rhyw gynygiad er lies y wlad ger bron y Ty. Gadawer i'r rhai a garant helwriaeth, rhedegfeydd, &c., i aros gartref gyda eu delight, ac anfoner dynion i'r senedd a fyddont yn hoffi bod yno i weithio o blaid lies cyffredinol. Llawer o rwgnach sydd gan ein trethdalwyr fod y trethi yn drymion ond yn awr, ni a hyderwn fod yr adeg yn ymyl pan y gostyngir y trethi, fel y gallo y ffermwyr a'r masnachwyr werthu eu nwyddau yn rhatach, ac y bydd yn hawddach i'r gweith- iwr gael ei wala o fara beunyddiol am ei gyflog fach. Peth arall hefyd sydd arnom eisieu ei gael yw cydraddoldeb crefyddol, fel na fyddo gany llywodraeth ddim i'w wneud a ni yn grefydd- ol, a'r ffordd i ni gael hyn oddiamgylch yw trwy anfon Anghydffurfwyr i'n cynrychioli. Hyderwn na fydd i'r dynion da sydd ar y maes syrthio yn aflwyddianus, ond y bydd iddynt gael buddugoliaeth ogoneddus, oblegyd yr ydym yn llawer lluosocach na'n gwrthwyn* ebwyr, ac y mae dynion da yn pleidio y mud- iad. Yr oil, a ddichon achosi aflwyddiant fydd llwfrdra a meddalwch yr etholwyr; ac os y bydd i ni fethu yn ein hamcan y tro hwn cawn ein gwawdio yn fwy nac a gawsom erioed, a byddai methu y tro hwn yn achos i wan- galoni etholwyr eto yn ol llaw. Ni ddylem rhod'di ein vote i neb heb ei fod yn pleidio y Ballot, oblegyd yr hyn sydd wir angenrheidiol ydyw er esgoi y screw, ac nis gellir ei gael heb wneud ymdrech yn y wlad yn gyntaf i anfon dynion a'i bleidiant; ac nid yw yr oil yn ein herbyn, oblegyd y mae llawer o ffermwyr rhyddfrydig ar eu tiroedd eu hunain, a'u meistri yn caniatau rhyddid i lawer. Gwir fod llawer hefyd yn ddeiliaid i ormeswyr a geisiant eu gorfodi ond os byddir yn unol a ffyddlon, ac i'r ffermwyr beidio myned i fferm naill y llall, yna y bydd i ni wireddu y ddi- areb, Trech gwlad nac arglwydd." Hoffai y gormeswyr weled ychydig o'u deiliaid yn groes iddynt, fel y gallent eu troi i ffwrdd, er peri ofn i'r lleill, megys y cafodd y dynion gonest hyny gan eu gormeswyr yn y Gogledd ond os ceir ffyddlondeb, ni fydd i'r gormeswyr droi eu deiliaid i ffwrdd, am nas gallant wneud hebddynt, heblaw gwybod pan fyddo un drws yn cauad fod dau yn ymagor. Cofiwn fod yr etholiad yn agoshau, ac y bydd yn fuan wedi myned o'n gafael, fel na fydd genym ail gyfle am saith mlynedd. Bydd yr etholiad hwn yn un na fu ei fath yn Nghymru o'r blaen, a bydd yn ddyledswydd ar bob etholwr i ymgadw yn sobr y diwrnod hwnw, oblegyd fydd brwdfrydedd mawr yn sicr o gael ei deimlo a'i ddangos. Bydd bod
EISTEDDFOD CAPEL Y PENTRE,
Dewi.-Darlleniad cywir, ond fod ei ganu yn rhy arw i fod yn ddymunol. Hen Habacuc.—Canmoladwy, ond yr oedd ei nerth, gredaf, wedi pallu (trwy henaint ?) pan ddaeth i tudal. 24, fel i'r G fyned yn flat fmddo. Y mae gwell ymgais at deimlad gan wn na llawer o honynt. Cymro bob Modfedd.—Caniad cywir, ond rhy wirion o lawer-dim ymgais at fyneg- iant. Dydimus.-Canu sychllyd a dideimlad darllenodd yn bur berffaith. Mor Alarch.—Darlleniad cywir, ac y mae ynddo am can bur dda at fynegiant. Brython.—Rhy ar\v eto, ac yn hollol amddi- fad o deimlad. Y ddau oreu yw Jeduthin a loan. Cystadleuaeth y Brass Bands ar yr "Heavens are telling." Y mae yn ddrwg genyf am nad yw enwau y ddau fand genyf, felly nis gallaf eu galw ond Cyntaf ac Ail. Cyntaf.—Chwareuwyd y chorus yn rhagorol, gyda llawer iawn o nerth a bywiogrwydd ac yn mhellach, gallaf ddweyd eu bod yn gryn feistriaid ar eu hofferynau. Ail.—Chwareuwyd eto gan y thai hvn, ac heb yr un amheuaeth yr oeddynt wedi deall y cyfansoddiad hwn drwyddo yn well na'r band cyntaf. Fe wyr pob cerddor sydd yn gyfar- wydd a gweithiau Haydn fod yn rhaid cael chwareuwyr gwir dda yn gyntaf i ddarllen y gerddoriaeth yn gywir wedi hyny, daw y gwahanol gymeriadau of light and shade i fewn. Heb gymeryd gofal mawr o'r rhai hyn, o'r braidd weithiau y gellid adnabod ei strains toddedig ac hyfryd. Buasai yn bleser ac yn ddymunol iawn genyf fi gael cynorthwywr ymarferol frl chwareuwr ymarferol offerynaxi pres with fy ochr yn y gystadleuaeth hon. Er cofiwn, mai nid y darllenwr mwyaf craff yw y goreu i ddeall gwir feddyliau y gwahanol awduron cerddorol, barddonol, &c., ac felly yr wyf yn dweyd eto mai yr ail fand oedd yn oreu; a phe buasai yn bosibl i Haydn fod yn bresenol, nid oes yr un petrusder yn fy meddwl na fuasai ei farn ef yr un fath. Cystadleuaeth y corau ar yr Anthem, "Maiwolaeth y Cyfiawn," gan Lloyd. Cor Dulais.—Caniad cywir, ond yn hynod o ddi- deimlad drwyddo. Y mae yn ymddangos fod y cor hwn wedi dibrisio y pwys o fod yn ofalus yn nghylch deall meddwl yr awdwr, neu ynte y maent yn gofyn llawer mwy o wrteithiad ac ymarferiad. Gobeithiwyf y byddant yn fwy gofalus y tro nesaf. Cor Siloh.—Cychwyniad hapus a swynol dros ben, fel pe buasent yn clywed y swn a'r cynhwrf, ond yn methu a deall o ba gyfeiriad yr oeddynt yn dyfod-y gwahanol gymeriad- au yn cael eu sylw manylaf-y lleisiau wedi eu cydbwyso yn rhagorol, a'r expression yn wir dda. Mewn gwiiionedd, yr oeddynt yn rhoddi y finish eithaf i'r darn. Cor y Pentre.—Y mae hwn yn gor bach gobeithiol. Nid yw yn gymaint o rif a'r cor- au sydd yn cystadlu yn ei erbyn. Yr oedd eu canu yn bur dda ond yr oedd yn amlwg fod eisieu rhagor o ymarferiad arnynt. Yr oedd cychwyniad yr allegro jn wael ganddynt, ac nid oes nemawr o sylw wedi ei dalu i fyn- egiant. Cor Zion.-Canu rhagorol, a'r lleisiau wedi eu cydbwyso yn dda. Nid oes yma yr un gofal wedi ei gymeryd o'r gwahanol gymeriadau ag sydd mor amIwgyn nghor Siloh. Y mae eu darlleniad o'r darn yn hynod o gywir, ac y maent yn teilyngu clod. Cor Capel Seion.—Cychwyniad hyfryd, y Fortes yn nerthol iawn. Yr oedd hwn yn canu yn agos i gyd heb lyfrau. Yr oeddwn yn hoffi gweled hyn. Yr oedd eu caniad o'r Allegro yn rhy ddifater, ac yn cyflymu tua y diwedd. Y mae hwn yn gor da, ac yn neillduol y treble. Bwth fy Nhad." Mari a'i Chyfaill.-Can- iad teimladwy,yn enwedig y soprano, oddigerth fod y trydydden yma ac acw yn llon yn lie lleddf. Bronwen a'i Chyfaill.-Canolig iawn; y trydyddau yn lion. Ann a'i ChyfailL-Y mae y darn yn A leddf, ond canwyd yn agos drwyddo yn A Ion. Y mae hwn yn fai na ddylai fod, yn enwedig pan ystyriom fod cerddoriaeth wedi blaguro cymaint yn Nghymru y blynyddoedd di- weddaf. Gweddi Luther." Cor Capel Seion.Nid yw'r darlleniad hwn yn gywir, fel y gwelir yn amlwg wrth eu clywed yn canu y trydyddau yn rhy sharp, ac y maent yn ddiffygiol iawn mewn teimlad. Cor y Pentre.—Canu pur dda, ac yn fwy hyfryd a smooth na'r cor cyntaf, ond nid ydynt mor expreeswe a'r trydydd cor. Cor Sion.—Caniad hyfryd a theimladwy, a'r darlleniad yn dda iawn. Cystadleuaeth y Brass Bands. Pob un i ddewis ei ddarn. Cyntaf.-r-Chwareuodd y rhai hyn yr Hal- leliwia Chorus," gan Handel, yn rhagorol dda. Ail.—Cawd selections, yr wyf yn meddwl, gan y band hwn, ac yn wir, yr oeddynt yn chwareu yn swynol, ond nid oeddynt gystal a'r cyntaf. Dylasai y gystadleuaeth hon eto fod ar yr un darn. Nid yw y beirniad yn cael tegwch wrth fod cystadleuwyr yn dewis damau eu hunain. Buasai yn hyfrydwch mawr genyf gael y gystadleuaeth hon rhwng y ddau fand ar yr Halleliwia Chorus." Yr eiddoch yn ffyddlawn, Eos RHONDDA. Llety Rhys, Hydref y 9fed, 1868.